Gỡ khó trong tiếp cận vốn tín dụng xanh

Trong bối cảnh chuyển đổi xanh đang là xu thế, các doanh nghiệp Việt Nam cũng đang tích cực tham gia cùng với thế giới, hướng tới mục tiêu Net Zero. Tuy nhiên, sự thay đổi này mới chỉ diễn ra chủ yếu ở các doanh doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Trong khi đó, mặc dù chiếm phần lớn trong tổng số doanh nghiệp, các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam lại chưa có chuyển biến rõ nét về vấn đề này.

Theo số liệu của Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược, khoảng 65% doanh nghiệp gặp khó khăn trong tiếp cận vốn xanh, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa  vốn chiếm hơn 90% tổng số doanh nghiệp cả nước. Chi phí đầu tư ban đầu cho các sáng kiến xanh rất cao, trong khi chu kỳ hoàn vốn kéo dài từ 5 - 10 năm, vượt quá khả năng của các khoản vay ngắn hạn hiện nay.

Còn theo Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, hệ sinh thái tài chính xanh ở Việt Nam chưa hoàn thiện. Thiếu hành lang pháp lý, chưa có tiêu chí phân loại rõ ràng cho các dự án xanh, cùng sự hạn chế về nhân lực chuyên môn tại các ngân hàng là những rào cản lớn trong việc thẩm định và cấp tín dụng xanh.

Tại Diễn đàn “Khơi thông nguồn lực cùng doanh nghiệp chuyển đổi xanh”, ông Nguyễn Minh Khôi, Giám đốc Chương trình, Viện Tony Blair vì sự Thay đổi Toàn cầu, đề xuất Việt Nam cần thành lập Quỹ bảo lãnh tín dụng xanh quốc gia. Quỹ này sẽ giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận nguồn vốn dài hạn mà không cần tài sản thế chấp.

Ngoài ra, cần rà soát lại chính sách thuế nhập khẩu cho công nghệ xanh, đẩy mạnh ứng dụng blockchain và các hệ thống truy xuất nguồn gốc như TWIN, EUDR; đồng thời hỗ trợ mạnh mẽ cho các startup và dự án đổi mới sáng tạo xanh.

Ông Nguyễn Thanh Sơn cũng đề xuất sớm ban hành danh mục phân loại xanh, giao cơ quan độc lập thẩm định dự án, và có chính sách khuyến khích phát triển thị trường tín chỉ carbon, đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực năng lượng, giao thông xanh và khai khoáng sạch.

Ông Sơn đề xuất, Ngân hàng Nhà nước cần khẩn trương thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, đề án chống biến đổi khí hậu, trong đó hoàn thiện hướng dẫn, chỉ đạo các TCTD cấp tín dụng đối với danh mục phân loại xanh. Các tổ chức tín dụng cần tăng cường nguồn vốn cho vay đối với những doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, hỗ trợ tối đa doanh nghiệp nhỏ và vừa trong việc chuyển đổi xanh.

Đồng thời các bộ, ngành, địa phương, cần tăng cường hiệu quả hoạt động của Quỹ hỗ trợ tại các địa phương, hỗ trợ vốn, bảo lãnh vay vốn cho doanh nghiệp. Ngoài ra, cần chú trọng tuyên truyền, tập huấn, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, xúc tiến thương mại, hỗ trợ cơ sở hạ tầng trong quá trình các doanh nghiệp chuyển đổi xanh.

Về phía các doanh nghiệp, cần chủ động thực hành quản trị xanh, hướng tới việc tạo ra các sản phẩm có tác động đến xã hội cũng như môi trường. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa cần chủ động tiếp cận nguồn tín dụng xanh từ các định chế tài chính trong nước và quốc tế. Lãnh đạo các doanh nghiệp cũng cần linh hoạt đổi mới tư duy, chủ động tìm kiếm các nguồn tài chính xanh trên thị trường.