Hà Nội: Cần chiến lược cung ứng mang tính tổng thể cho thủ công mỹ nghệ

Thời gian qua, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ trên địa bàn thành phố Hà Nội đã có nhiều chuyển biến tích cực. Nhiều sản phẩm có mẫu mã đẹp, chất lượng tốt, có thế mạnh cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước.

Theo báo cáo của Sở Công Thương Hà Nội, hiện Hà Nội có khoảng 1.350 làng nghề và làng có nghề, chiếm hơn 30% tổng số làng nghề của cả nước. Trong số này có 327 làng nghề đã được Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội công nhận.

Năm 2024, tổng doanh thu của 327 làng nghề được công nhận ước đạt trên 24.000 tỷ đồng, đóng góp mạnh mẽ vào kinh tế địa phương. Một số làng nghề đạt doanh thu cao đáng kể như làng nghề điêu khắc mỹ nghệ Sơn Đồng, làng nghề đồ mộc Hữu Bằng...

Tuy nhiên, nhiều sản phẩm thủ công mỹ nghệ hiện vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của thị trường, đặc biệt là thị trường xuất khẩu; chưa khai thác hết tiềm năng, giá trị của sản phẩm, thiếu ý tưởng thiết kế và phát triển sản phẩm mới. Nguyên liệu đầu vào chủ yếu phụ thuộc vào nguồn cung từ các tỉnh và nước ngoài. Đây là những thách thức rất lớn cản trở sự phát triển bền vững và lớn mạnh của ngành thủ công mỹ nghệ Thủ đô.

Theo Hội gốm sứ Kim Lan, nhu cầu nguyên liệu mỗi năm của các doanh nghiệp làng nghề gốm sứ tại Hà Nội ước tính khoảng 80.000-100.000 tấn đất sét, cao lanh; 10.000 tấn tràng thạch, thạch anh; khoảng 2.000-3.000 tấn men, phụ gia. Phần lớn nguyên liệu phải mua từ các tỉnh Phú Thọ, Quảng Ninh, Lào Cai và một phần nhập khẩu.

Các chuyên gia trong ngành cho rằng, để bảo đảm đầu vào ổn định cho ngành thủ công mỹ nghệ rất cần một chiến lược tái cấu trúc chuỗi cung ứng nguyên liệu tổng thể.

Theo Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam Lê Bá Ngọc, cần liên kết về xây dựng vùng nguyên liệu, có quy hoạch cụ thể, xác lập địa chỉ vùng trồng rõ ràng, hướng tới phát triển vùng nguyên liệu chuyên canh phục vụ ngành thủ công mỹ nghệ, gốm sứ, nhằm giảm chi phí đầu vào, nâng cao chất lượng sản phẩm và bảo đảm năng lực sản xuất dài hạn.

Cùng với đó là liên kết trong khâu chế biến nguyên liệu. Cần có các mô hình hợp tác giữa doanh nghiệp và hợp tác xã, hộ sản xuất tại địa phương để đầu tư công nghệ xử lý, bảo quản, phân loại nguyên liệu tại chỗ. Điều này giúp tăng giá trị gia tăng, hạn chế hao hụt và cải thiện chất lượng đầu vào cho các cơ sở sản xuất.

Áp dụng mô hình hợp tác công - tư - cộng đồng, trong đó có sự tham gia đầy đủ của các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và người dân, hộ sản xuất. Mô hình này không chỉ bảo đảm tính minh bạch, truy xuất và trách nhiệm xã hội trong chuỗi cung ứng, mà còn góp phần bảo vệ quyền lợi của người dân tại vùng nguyên liệu. Đồng thời, việc xây dựng chuỗi liên kết ba bên này cũng tạo cơ sở để ban hành chính sách hỗ trợ cụ thể hơn, đặc biệt là từ các chương trình khuyến công.

Nếu thực hiện hiệu quả các giải pháp trên, bài toán nguyên liệu - vốn là điểm nghẽn lớn nhất hiện nay của ngành thủ công mỹ nghệ Thủ đô sẽ từng bước được tháo gỡ, tạo tiền đề quan trọng để các làng nghề phát triển bền vững, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.