Hà Nội: Đề xuất cấm xe máy xăng theo khung giờ trong vành đai 1

UBND TP Hà Nội vừa trình Hội đồng Nhân dân (HĐND) thành phố dự thảo Nghị quyết quy định về Vùng phát thải thấp, trong đó đề xuất phương án hạn chế xe máy xăng theo khung giờ hoặc khu vực, thay vì cấm tuyệt đối. Đây là sự điều chỉnh quan trọng nhằm cân bằng giữa mục tiêu cải thiện chất lượng không khí với việc đảm bảo sản xuất kinh doanh và sinh kế của người dân.

Việc thiết lập "Vùng phát thải thấp" là một trong những giải pháp căn cơ của Hà Nội nhằm kiểm soát nguồn ô nhiễm không khí, vốn đang là vấn đề nhức nhối khi nồng độ bụi PM2.5 trung bình tại Thủ đô vượt gần hai lần quy chuẩn quốc gia. Thành phố đã xác định phát thải từ phương tiện giao thông đường bộ, đặc biệt là xe máy, chiếm tới 58-74% tổng nguồn ô nhiễm. 

Trong Tờ trình mới gửi HĐND, thành phố đề xuất áp dụng biện pháp cấm xe môtô, xe gắn máy chạy xăng theo khung giờ/thời điểm hoặc khu vực tại các vùng phát thải thấp.

Theo dự thảo, Vùng phát thải thấp sẽ được xác định tại các khu vực bảo vệ nghiêm ngặt, khu vực thường xuyên ùn tắc giao thông nghiêm trọng (mức độ D đến F), hoặc khu vực có chất lượng không khí dưới mức trung bình.

Lộ trình áp dụng sẽ diễn ra qua nhiều giai đoạn:

Giai đoạn thí điểm (từ 1/7/2026): Áp dụng tại một số khu vực trọng điểm trong Vành đai 1, bao gồm 9 phường trung tâm: Hai Bà Trưng, Cửa Nam, Hoàn Kiếm, Ô Chợ Dừa, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Ba Đình, Giảng Võ, Ngọc Hà, Tây Hồ. 

Giai đoạn mở rộng (từ 1/1/2028): Mở rộng ra toàn bộ Vành đai 1 và một phần Vành đai 2 trở vào, bao gồm 14 phường. 

Giai đoạn chiến lược (từ 1/1/2030): Tiếp tục mở rộng phạm vi ra Vành đai 3 trở vào, tổng cộng 36 phường, xã.

Ngoài việc giới hạn xe máy xăng, các biện pháp khác cũng được áp dụng đồng bộ, bao gồm cấm xe máy kinh doanh vận tải (xe ôm công nghệ) lưu thông trong vùng, hạn chế tiến tới cấm ô tô không đạt chuẩn khí thải mức 4, và cấm lưu thông xe tải trên 3,5 tấn sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Thành phố cũng đặt mục tiêu 100% taxi đầu tư mới phải chuyển sang sử dụng năng lượng sạch/xanh từ 1/7/2026.

Lý giải cho đề xuất cấm xe mô tô, xe gắn máy chạy xăng theo khung giờ/thời điểm hoặc khu vực thay vì cấm toàn thời gian như Chỉ thị 20, UBND thành phố cho hay quá trình xin ý kiến các sở, ban, ngành, UBND phường, xã và đăng tải trên Cổng thông tin của thành phố, Sở Nông nghiệp và Môi trường (đơn vị chủ trì soạn thảo) nhận được một số góp ý đề nghị giãn lộ trình thực hiện, đảm bảo phù hợp với điều kiện hạ tầng giao thông, an sinh xã hội, thói quen và hành vi.

Bên cạnh đó, giai đoạn này các sở, ban, ngành đang xây dựng cơ chế, chính sách, đầu tư xây dựng hạ tầng trong lĩnh vực phát triển hệ thống giao thông xanh theo Chỉ thị số 20. Một số chính sách do các bộ, ngành được Chính phủ giao thực hiện tại Chỉ thị số 20 và một số văn bản liên quan đến nay chưa được ban hành. Thành phố dẫn chứng như quy chuẩn/tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các trạm sạc xe điện lắp đặt tại nơi công cộng, nơi trông giữ xe tập trung, trạm dừng nghỉ (Bộ Công Thương xây dựng).

UBND thành phố đánh giá đây là việc khó, cấp bách liên quan đến nhiều ngành, lĩnh vực, thời gian triển khai gấp, tác động trực tiếp đến người dân và xã hội. Việc tổ chức phải thực hiện bài bản, có lộ trình, đủ về thời gian và lượng thông tin để làm thay đổi suy nghĩ, hành vi của người dân. Việc triển khai cần có sự vào cuộc của tất cả các cấp, các ngành có liên quan, các giải pháp phải đồng bộ.

Tờ trình này sẽ được các đại biểu HĐND thành phố Hà Nội xem xét, quyết định tại kỳ họp thứ 28 diễn ra từ ngày 26 đến 28/11. Quyết định cuối cùng sẽ định hình tương lai giao thông và chất lượng sống của hàng triệu người dân Thủ đô trong những thập kỷ tới.