Hà Nội: Phục hồi chất lượng môi trường 4 sông nội đô

Ngày 22/7, UBND TP Hà Nội đã phê duyệt Đề án "Phục hồi chất lượng môi trường và phát triển hệ thống 04 sông nội đô Tô Lịch, Kim Ngưu, Lừ, Sét" nhằm mục tiêu bảo vệ môi trường, ngăn chặn, giảm thiểu xu hướng ô nhiễm, suy thoái, từng bước phục hồi chất lượng môi trường nước và cải tạo cảnh quan kiến trúc 4 sông nội đô giai đoạn 2024-2025, định hướng đến năm 2030; Đề xuất các nhóm tiêu chí: Kiểm soát và Phòng ngừa ô nhiễm; Cải thiện phục hồi hệ thống sông cân bằng - sinh thái; Không gian kiến trúc-cảnh quan; Tăng cường năng lực, nâng cao nhận thức; Đề xuất được các chương trình, dự án, các giải pháp bổ cập và phục hồi chất lượng môi trường nước và phát triển hệ thống 4 sông nội đô nhằm đạt được các mục tiêu kinh tế-xã hội giai đoạn 2024 - 2025, định hướng đến năm 2030 theo các tiêu chí đã xây dựng.

Cụ thể, theo Đề án, hệ thống sông Tô Lịch, sông Kim Ngưu, sông Lừ, sông Sét, với tổng chiều dài gần 40 km cùng với hành lang dọc hai bên sông chiếm một diện tích mặt nước – cây xanh quý giá trong khu vực nội đô, trở thành một vành đai xanh đóng góp đáng kể vào việc điều hòa khí hậu cho khu vực nội thành TP Hà Nội.

Theo các nghiên cứu, khi diện tích đất cây xanh đạt 20% - 50% diện tích đất đô thị có thể làm giảm nhiệt độ không khí từ 3-4oC. Khi tăng 25% diện tích che phủ thảm thực vật, hiệu quả tổng hợp của bóng mát và bay hơi có thể làm giảm từ 17% - 57% năng lượng cần thiết. Hệ thống sông và hành lang dọc hai bên bờ sông cần được phát triển thành hệ thống cấu trúc xanh và kết nối với hệ thống không gian xanh của vùng Hà Nội để phát huy các giá trị gắn với các yếu tố đất, nước, văn hóa và con người, tạo dựng môi trường sinh thái và môi trường sống chất lượng cho Thủ đô.

Hiện nay tổng lượng nước thải sinh hoạt toàn Thành phố phát sinh vào khoảng 960.000 m3/ngđ. Quá trình phát triển kinh tế - xã hội, đô thị hoá, đặc biệt là sức ép dân Đề án phục hồi chất lượng môi trường và phát triển hệ thống 04 sông nội đô Tô Lịch, Kim Ngưu, Lừ, Sét số ngày càng tăng dẫn đến chất lượng môi trường nước lưu vực một số con sông, đặc biệt là sông Nhuệ, sông Đáy, sông Tô Lịch đang báo động vì ô nhiễm (theo các chỉ tiêu về chất hữu cơ (BOD5, COD), Nitơ, Phốt Pho và vi sinh vật gây bệnh).

Đến năm 2023, trên địa bàn Thành phố mới có 06 nhà máy xử lý nước thải đã được đầu tư xây dựng và đi vào vận hành, với tổng công suất của 6 nhà máy là 276.300 m3/ngđ, chiếm khoảng 28,8% tổng khối lượng nước thải cần xử lý (tỷ lệnày thấp hơn với mục tiêu theo Quyết định số 1659/QĐ - TTg ngày 7/11/2012 của Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệt Chương trình phát triển đô thị Quốc gia giai đoạn 2012 – 2020). Do đó cần tăng cường đẩy nhanh tiến độ các dự án đã được phê duyệt nhằm cải thiện môi trường chất lượng nước 4 sông nội đô và cải thiện môi trường đất khu vực nội đô giảm thiểu các tác động tới nguồn nước ngầm (nguồn nước cấp chủ yếu của khu vực đô thị trung tâm Hà Nội). Bốn con sông nội đô, bên cạnh vai trò chính là hệ thống thoát nước thải (bao gồm cả sản xuất và sinh hoạt) kết hợp với thoát nước mưa, trong một thời gian dài, các hoạt động dân sinh biến các dòng sông trở thành "mặt sau" của Thành phố.

Chính vì vậy, các các dòng sông và mặt nước đã bị đánh mất vai trò là xương sống cho phát triển cấu trúc không gian đô thị cũng như vai trò hệ sinh thái tự nhiên và không gian xanh tuyến tính của Thủ đô.

Mặt khác, Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, được phê duyệt tại Quyết định số 1259/QĐ-TTg ngày 26/7/2011 của Thủ tướng Chính phủ chưa nhận diện được hết vai trò của 4 con sông này trong hệ thống không gian xanh, kiến trúc cảnh quan của Hà Nội.

Công tác phục hồi chất lượng môi trường và phát triển hệ thống 4 sông nội đô Tô Lịch, Kim Ngưu, Lừ, Sét là nhiệm vụ cấp bách đối với Thủ đô Hà Nội trong giai đoạn hiện nay. Công tác khôi phục dòng sông không chỉ góp phần tăng cường năng lực thoát nước cho các dòng song mà còn khôi phục không gian xanh đầy tiềm năng, tăng cường và phát triển các giá trị lịch sử, văn hóa cho cộng đồng dân cư Thủ đô.

Đề án phục hồi chất lượng môi trường và phát triển hệ thống 4 sông nội đô là sông Tô Lịch, sông Kim Ngưu, sông Lừ, sông Sét với mục tiêu đến năm 2030 đề ra 100% nước thải trong lưu vực được thu gom, xử lý đạt tiêu chuẩn góp phần nâng cao tỷ lệ nước thải đô thị trên địa bàn Thành phố Hà Nội được xử lý lên đến 50-55%.

Cải thiện chất lượng môi trường nước và cải tạo cảnh quan 04 con sông nội đô Tô Lịch, Kim Ngưu, Lừ, Sét đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - văn hóa – xã hội và lịch sử của thành phố Hà Nội giai đoạn 2024-2025, tầm nhìn 2045.

Ngay trong giai đoạn 2025-2030: đặt mục tiêu hoàn thành các tiêu chí môi trường (bắt buộc) để đảm bảo các thành phần môi trường đạt chuẩn theo quy định của pháp luật; định hướng đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045: Thành phố tiếp tục duy trì các tiêu chí bắt buộc, đồng thời thực hiện các tiêu chí sinh thái (khuyến khích) nhằm phát triển hệ thống sông nội đô bền vững – sinh thái.

UBND Thành phố giao Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì phối hợp với các sở, ngành liên quan tổ chức triển khai Đề án; đôn đốc, tổng hợp và báo cáo kết quả thực hiện hàng năm.