Hà Nội: Triển khai nhiều giải pháp chiến lược phát triển hệ thống cây xanh Thủ đô

Không gian xanh vốn là thành phần thiết yếu của cấu trúc đô thị, góp phần tạo ra môi trường sống lành mạnh. Thành phố Hà Nội đánh giá cao tầm quan trọng và sự cần thiết của không gian xanh, đặc biệt là trong tình hình đô thị hóa hiện nay. Song, việc thiếu không gian xanh và quỹ đất ở Hà Nội đặt ra những thách thức đáng kể.

Nhiều công viên, vườn hoa xuống cấp, quản lý phân tán và thiếu định hướng dài hạn. Bảo tồn cây di sản chưa được quan tâm. Tình trạng xâm lấn, vi phạm không gian xanh vẫn diễn ra. Ngoài ra, hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ, cây xanh bị ảnh hưởng bởi công trình ngầm nổi và tác động của biến đổi khí hậu, bão lớn, gây nguy cơ gãy đổ; trong khi đó, quỹ đất cho cây xanh hạn chế.

Đặc biệt, diện tích cây xanh bình quân đầu người thấp, chưa đạt chuẩn đô thị đặc biệt. Hiện tại, diện tích cây xanh bình quân đầu người của Hà Nội chỉ đạt khoảng 2m², trong khi tiêu chuẩn Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị là 6-7m²/người. Điều này cho thấy Hà Nội đang thiếu hụt đáng kể so với yêu cầu phát triển bền vững. Trong khi nhu cầu về không gian xanh ngày càng cao thì khả năng đáp ứng của hệ thống hiện nay vẫn còn nhiều bất cập.

Do đó, theo Trung tâm Quản lý hạ tầng kỹ thuật thành phố Hà Nội, thực hiện chỉ đạo của UBND thành phố và Sở Xây dựng, Trung tâm đã lập đề cương nhiệm vụ, dự toán chi phí và tổ chức đấu thầu lựa chọn đơn vị tư vấn. Viện Nghiên cứu đô thị và Phát triển hạ tầng là đơn vị trúng thầu xây dựng Đề án “Quản lý, phát triển hệ thống cây xanh, công viên, vườn hoa trên địa bàn thành phố Hà Nội”, dự kiến hoàn thành trong tháng 10/2025.

Đề án cụ thể hóa định hướng phát triển không gian xanh trong Quy hoạch chung Thủ đô, đưa Hà Nội trở thành một đô thị đáng sống hàng đầu.

Đề án xác định 4 nhiệm vụ trọng tâm: Xây dựng một hệ thống công viên, vườn hoa đa chức năng, có tầng bậc, lấy trục sông Hồng làm trung tâm cảnh quan; phát triển mạng lưới cây xanh đường phố đồng bộ; bảo tồn và phục hồi hệ sinh thái xanh và bảo tồn cây di sản và chủ động nguồn cung cây giống chất lượng cao.

Đề án không chỉ đề xuất giải pháp kỹ thuật mà còn nhận diện rủi ro để có biện pháp kiểm soát phù hợp. Trong đó, về quy hoạch và quản lý đất đai, các rủi ro chính bao gồm sự hạn chế về quỹ đất, vướng mắc trong giải phóng mặt bằng và bất cập trong quản lý hiện hữu.

Tại hội thảo Phát triển hệ thống cây xanh, công viên, vườn hoa trên địa bàn thành phố Hà Nội, ông Nguyễn Đức Hưng, Giám đốc Trung tâm Quản lý hạ tầng kỹ thuật thành phố Hà Nội, đề xuất giải pháp trọng tâm là kiến nghị thành phố ban hành cơ chế bảo vệ nghiêm ngặt quỹ đất đã quy hoạch cho cây xanh; ưu tiên dành một tỷ lệ đất phù hợp sau khi di dời các cơ sở sản xuất, cơ quan để bổ sung cho hạ tầng xanh; nghiên cứu, đề xuất cơ chế, chính sách giải phóng mặt bằng đặc thù, đồng thời tăng cường thanh tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

Về tài chính và nguồn lực đầu tư, các rủi ro chính được xác định là sự phụ thuộc lớn vào ngân sách nhà nước và hiệu quả của cơ chế xã hội hóa còn hạn chế. Nhằm khắc phục những thách thức này, giải pháp căn cơ là xây dựng và hoàn thiện cơ chế huy động đa dạng hóa các nguồn vốn, tập trung nghiên cứu các mô hình hợp tác công - tư (PPP), đồng thời ban hành các chính sách ưu đãi đột phá để tạo môi trường đầu tư lành mạnh…