Hà Nội: Xử lý rác thải cồng kềnh, tạo tiền đề phân loại rác đồng bộ toàn thành phố

Đời sống càng phát triển, nhu cầu mua sắm nội thất bàn ghế, giường tủ, đệm ngày càng tăng, không chỉ mua theo nhu cầu thiếu, mà còn mua vì thay đổi thị hiếu, sở thích. Đồng nghĩa với việc nếu các món đồ cũ không tái sử dụng sẽ trở thành đồ thải bỏ. Vì vậy, rác cồng kềnh - một loại rác được thải bỏ có kích thước lớn ngày càng xuất hiện nhiều hơn. 

Với khối lượng rác nhiều như vậy, nếu không được thu gom, xử lý sẽ gây ô nhiễm môi trường và làm mất mỹ quan đô thị. Đa số công nhân vệ sinh môi trường vẫn phải thực hiện phá dỡ thủ công rác cồng kềnh tại chỗ, rồi mới đưa lên xe vận chuyển đi xử lý...

Là đô thị có lượng rác thải sinh hoạt lớn, rác cồng kềnh chiếm tỉ lệ cao hơn so với nhiều địa phương, do đó bài toán giải quyết chất thải rắn cồng kềnh vẫn đang là bài toán khó đối với ngành môi trường trên địa bàn Hà Nội. Trong khi đó, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có quy định, bắt đầu từ ngày 1/1/2025, các địa phương triển khai phân loại rác tại nguồn.

Nhằm phát huy hiệu quả trong công tác phân loại rác thải, từ tháng 6/2024, tại 23 phường thuộc 5 quận của TP Hà Nội đã bắt đầu thí điểm phân loại rác tại nguồn. Trong đó, hiện 23 phường đã chủ động bố trí các điểm tập kết rác cồng kềnh, tạo tiền đề cho việc phân loại rác đồng loạt trên toàn thành phố. Bao gồm: quận Hai Bà Trưng thí điểm tại phường Phạm Đình Hổ; quận Ba Đình tại phường Nguyễn Trung Trực; quận Nam Từ Liêm áp dụng tại hai phường Phú Đô, Cầu Diễn; quận Đống Đa tại phường Nam Đồng. Riêng quận Hoàn Kiếm do đã có nền tảng từ trước nên thí điểm ở cả 18 phường.

Căn cứ Phương án số 981/PA-UBND ngày 30/5/2024 của UBND quận Hoàn Kiếm về thí điểm mô hình “Quản lý, phân loại, thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn trên địa bàn quận Hoàn Kiếm năm 2024”, UBND quận đã xây dựng Kế hoạch triển khai cụ thể, và đồng loạt ra quân tại 18/18 phường trên địa bàn. Mục tiêu của phương án nhằm hướng tới rác thải trên địa bàn quận phải được phân loại theo đúng quy định tại khoản 1 Điều 75 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020; công tác thu gom, vận chuyển bảo đảm triệt để ngay trong ngày, hạn chế tối đa việc ô nhiễm môi trường do rác thải gây ra; bảo đảm quận Hoàn Kiếm luôn sáng, xanh, sạch, đẹp và văn minh.

Được biết, Công ty TNHH MTV môi trường đô thị Hà Nội (URENCO) đã thí điểm mô hình thu gom, xử lý rác cồng kềnh bằng phương tiện chuyên dụng và đưa về khu xử lý chất thải Cầu Diễn xử lý để tái sử dụng. Trong thời gian thí điểm, URENCO triển khai thu gom rác thải cồng kềnh theo hai hình thức, người dân mang rác thải cồng kềnh tới điểm tập kết theo quy định hoặc gọi điện theo số hotline, đơn vị sẽ đến tận nhà thu gom hoàn toàn miễn phí.

Khu xử lý chất thải Cầu Diễn, từ nhiều tháng nay, ngoài việc thu gom vận chuyển rác thải sinh hoạt, giờ có thêm hệ thống phân loại và xử lý rác thải cồng kềnh. Theo báo cáo của Công ty Công ty TNHH MTV môi trường đô thị Hà Nội (URENCO) 7, trung bình mỗi tháng, chỉ riêng địa bàn quận Nam Từ Liêm đã phát sinh khoảng 30 tấn rác thải cồng kềnh từ các khu dân cư. Khối lượng không nhỏ, nếu không được thu gom xử lý sẽ tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường và mất mỹ quan đô thị.

Hiện đơn vị này tiến hành phân loại và thu gom đối với rác cồng kềnh tại tất cả các phường trên địa bàn quận. Thay vì dùng phương án truyền thống thu gom rồi phá dỡ, cuốn ép rác nhằm giảm diện tích để chôn lấp như trước đây, từ đầu năm 2024, Công ty URENCO 7 đã tiến hành đưa vào vận hành dây chuyền xử lý các loại rác cồng kềnh để tiếp tục tái sử dụng. Với cỗ máy nghiền có công suất lớn, các tấm gỗ, giường tủ… đều bị nghiền nát trong tích tắc. Do có nhiệt trị cao, chất thải thành phẩm có thể được sử dụng làm nhiên liệu đốt cho các lò hơi.

Trước đây, Hà Nội chưa có quy định về việc phân loại, thu gom, xử lý rác thải cồng kềnh nên loại rác này không nằm trong hợp đồng đấu thầu rác thải sinh hoạt ở các quận, huyện. Việc xử lý rác thải cồng kềnh được kỳ vọng sẽ tìm đầu ra cho loại rác thải này, vốn là vấn đề lâu nay các phường vẫn loay hoay trong việc tìm phương án xử lý.

Để xử lý hiệu quả nguồn chất thải rắn, cồng kềnh, Văn phòng UBND TP. Hà Nội đã có văn bản về việc thí điểm thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải cồng kềnh trên địa bàn 5 quận: Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa và Nam Từ Liêm từ tháng 6 đến tháng 12/2024. Lãnh đạo Thành phố giao các địa phương phối hợp với Công ty TNHH một thành viên Môi trường đô thị Hà Nội triển khai các công việc liên quan đến công tác thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải cồng kềnh, bảo đảm hiệu quả, đúng quy định.

Theo đó, thay vì dùng phương án truyền thống, rác thải cồng kềnh từ hộ dân, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, đường phố được tiến hành thu gom, vận chuyển đến điểm tập kết xử lý bằng cách nghiền nhỏ rồi bán lại cho các cơ sở sản xuất làm nguyên liệu vận hành lò hơi. Phương án này phù hợp với hướng dẫn kỹ thuật về phân loại rác tại nguồn của Bộ Tài nguyên và Môi trường là loại rác bắt buộc phải được phân loại từ ngày 1/1/2025. Đồng thời, mô hình thu gom, xử lý rác thải cồng kềnh là bước đệm để thành phố có những phương án hoàn chỉnh, đồng bộ hơn trong công tác xử lý loại chất thải này.

UBND Thành phố giao Sở Tài nguyên và Môi trường thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn các đơn vị triển khai mô hình thí điểm tại 5 quận theo đúng quy định. Sau thời gian thí điểm, Sở chủ trì tổng hợp, đánh giá kết quả thực hiện của các đơn vị để báo cáo, đề xuất UBND thành phố triển khai nhân rộng từ ngày 1/1/2025.