Hai mặt của việc nâng hạng thị trường chứng khoán

Tại Hội thảo khoa học "Giải pháp nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam" sáng 16/4, Đại diện Ban Phát triển thị trường tài chính, Viện Chiến lược và chính sách tài chính (Bộ Tài chính) cho rằng, trong trường hợp thị trường Việt Nam được nâng hạng bởi MSCI, FTSE, dòng vốn đầu tư nước ngoài thông qua các quỹ mở, quỹ ETF được kỳ vọng sẽ đầu tư mạnh mẽ vào thị trường Việt Nam.

Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, trong trường hợp nếu MSCI và FTSE Russell nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên thị trường mới nổi sẽ có khả năng thu hút 25 tỷ USD vốn đầu tư mới từ các nhà đầu tư quốc tế vào thị trường Việt Nam cho tới năm 2030, với một số điều kiện quan trọng.

Các chuyên gia cho biết, việc nâng hạng thể hiện mức độ hội nhập sâu rộng hơn của kinh tế, sự tiến bộ và uy tín được nâng cao của thị trường chứng khoán Việt Nam. Điều này giúp cải thiện năng lực thu hút đầu tư, đặc biệt là đầu tư gián tiếp từ nước ngoài. Thị trường chứng khoán sẽ có thêm nhiều bước chuyển tích cực, mạnh mẽ, tiếp tục là điểm đến hấp dẫn của dòng vốn đầu tư trong và ngoài nước. Đây cũng sẽ là kênh thu hút vốn trung và dài hạn quan trọng cho nền kinh tế.

Bên cạnh đó, việc nâng hạng cũng giúp nhà đầu tư trong nước nâng cao kiến thức đầu tư khi ngày càng nhiều những nhà đầu tư nước ngoài, nhà đầu tư chuyên nghiệp đến với thị trường chứng khoán Việt Nam. Ngoài ra, các sản phẩm của thị trường chứng khoán Việt Nam cũng sẽ phát triển nhiều hơn, đa dạng hơn.

Với sự tham gia nhiều hơn của các tổ chức lớn có nguồn lực dồi dào, tầm nhìn dài hạn, chấp nhận đồng hành lâu dài với các doanh nghiệp sẽ giúp thị trường chứng khoán và các doanh nghiệp phát triển ổn định và bền vững hơn.

Tuy nhiên, việc nâng hạng thị trường chứng khoán cũng có thể có tác động tiêu cực đến thị trường. Thị trường chứng khoán có thể đối mặt với nguy cơ sụt giảm mạnh khi các nhà đầu tư nước ngoài rút vốn khỏi thị trường. Việc các nhà đầu tư quốc tế rút vốn trong nhiều trường hợp không phải từ nguyên nhân nội tại của thị trường mà từ sự biến động của thị trường quốc tế.

Thực tế, vốn ngoại không chiếm tỷ trọng lớn trên thị trường chứng khoán Việt Nam, nhưng tính dẫn dắt của dòng vốn này vẫn thể hiện rõ nét. Chẳng hạn, giai đoạn từ tháng 10/2022 tới tháng 01/2023, khối ngoại đã ồ ạt mua ròng trên thị trường Việt Nam, sau nhịp giảm mạnh của Vn-Index, cùng sự xuất hiện một số thông tin hỗ trợ như đô la Mỹ giảm giá, Trung Quốc mở cửa trở lại sau thời gian dài theo đuổi chính sách “Zero-Covid”, thị trường cũng tăng mạnh và đạt đỉnh.

Tuy nhiên, khối ngoại đảo chiều bán ròng từ giữa tháng 02/2023, kéo theo đó là sự sụt giảm mạnh của thị trường chứng khoán từ cuối quý I/2023. Do vậy, việc dòng vốn ngoại rút mạnh có thể gây ra tâm lý tiêu cực đối với thị trường, tạo hiệu ứng bán ra mạnh, khiến thị trường sụt giảm ở mức khó kiểm soát.

Thực tiễn tại một số quốc gia cho thấy việc nâng hạng thị trường không phải lúc nào cũng mang lại tác động tích cực. Năm 2001, TTCK Hy Lạp được nâng hạng lên nhóm thị trường phát triển, bất chấp việc bong bóng trên thị trường mới đổ vỡ trước đó vài năm, trong 2 năm sau khi được nâng hạng, chứng khoán Hy Lạp giảm khoảng 45%, trong khi giá trị giao dịch bình quân giảm 17%.