Hành trình lớn lên cùng chương trình “Con nuôi đồn Biên phòng”

Bố mất khi mới lên ba, mẹ gánh vác cả gia đình, con đường học tập từng mờ dần giữa muôn vàn thiếu thốn nhưng đúng vào lúc tưởng như giấc mơ phải gấp lại, em Lý Hồng Hải được các chú Bộ đội Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Tà Lùng nhận đỡ đầu trong chương trình "Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng" (giai đoạn 2016-2021).

Chương trình đã nâng đỡ hàng nghìn học sinh vùng biên

Đối với cậu học sinh Lý Hồng Hải, sự nâng đỡ đúng lúc không chỉ giúp gia đình em bớt gánh nặng, mà còn hóa thành động lực. Năm 2020, Hải đỗ Đại học Ngoại thương với 28 điểm khối D, bền bỉ duy trì thành tích xuất sắc, nhận học bổng Khuyến khích học tập loại A, đạt IELTS 7.5, HSK 5, tốt nghiệp loại xuất sắc chuyên ngành Kinh tế đối ngoại năm 2024 và giành học bổng toàn phần bậc Thạc sĩ của Chính phủ Trung Quốc. Em gọi đó là "món quà tinh thần vô giá" mà những người lính đã trao, không chỉ là khoản hỗ trợ, mà là niềm tin đặt trọn vào một đứa trẻ vùng biên.

Hải cũng là một trong rất nhiều em học sinh được Bộ đội Biên phòng nâng bước, tiếp sức tương lai. Chương trình "Nâng bước em tới trường" được Bộ đội Biên phòng khởi động từ năm 2016; đến 2019 mở rộng mô hình "Con nuôi đồn Biên phòng"- những em đặc biệt khó khăn được đưa về đồn, sống và học trong kỷ luật, nề nếp của người lính.

Chương trình "Con nuôi đồn Biên phòng" không viết những câu khẩu hiệu to lớn; chương trình lặng lẽ đi vào từng mái nhà, từng tiết học, từng lần động viên nhắc nhở, để rồi thắp sáng tương lai bằng những kết quả cụ thể, đo đếm được bằng điểm số, bằng học bổng, bằng nụ cười của những bà mẹ bớt lo toan.

Thắp sáng một ngọn đèn đơn lẻ có thể là việc nhỏ, nhưng thắp sáng đồng loạt những ngọn đèn nơi vùng biên là một chiến lược bền bỉ. Chương trình "Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng" bắt đầu từ những hỗ trợ căn bản: tiền ăn học, sách vở, đồng phục,… Nhưng giá trị cốt lõi không chỉ nằm ở khoản trợ cấp, đó là sự kèm cặp thường xuyên của các chú bộ đội, là tấm gương kỷ luật, là thói quen giờ giấc, là những buổi chuyện trò về ước mơ và trách nhiệm. Với Hải, các chú ở Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Tà Lùng và bác Thiếu tướng Phùng Quốc Tuấn không chỉ là người đỡ đầu, mà coi Hải như con trong nhà, dõi theo từng bước đi trong suốt những năm học. Mối quan hệ "cha- con" đặc biệt ấy bồi đắp nên sức mạnh tinh thần - thứ tài sản vô hình quyết định đường dài hơn bất cứ khoản hỗ trợ nào.

Tiếp sức để vươn xa

Không phải ngẫu nhiên, dự án "Con nuôi đồn Biên phòng" được vinh danh Giải Hành động vì cộng đồng 2024 - một sự ghi nhận từ xã hội về cách BĐBP "giữ biên cương bằng con chữ". Giải thưởng này không chỉ là biểu trưng danh dự, mà còn là "đòn bẩy" giúp kết nối thêm nguồn lực xã hội hóa cho giai đoạn tiếp theo.

Tính đến cuối năm 2024, dự án được ghi nhận tiếp sức cho hàng chục nghìn học sinh nghèo trên toàn tuyến biên giới thuộc 44 tỉnh, thành; nhiều em trong số này đã vào đại học - một chỉ dấu tác động dài hạn tới dịch chuyển xã hội và cơ hội nghề nghiệp. 

Có những địa phương đạt quy mô hỗ trợ đáng kể: Hà Giang cho biết đã nhận nuôi/chăm sóc/hỗ trợ 317 cháu, trong đó 27 cháu được đưa về nuôi tại đồn; đã có 60 cháu tốt nghiệp THPT, 8 cháu học đại học, 14 cháu học cao đẳng nghề. Ở Quảng Trị, riêng năm học 2025-2026, hệ thống BĐBP tỉnh đang nuôi dưỡng 44 cháu theo mô hình Con nuôi và hỗ trợ 146 cháu theo chương trình "Nâng bước em tới trường" (trong đó có 14 em là học sinh người Lào).

Chương trình "Nâng bước em tới trường" vì thế không chỉ là an sinh giáo dục, mà còn là cách giữ biên cương bằng tri thức, kỷ luật và tình người. Điểm đặc biệt của "Con nuôi đồn Biên phòng" là cảm xúc đi song hành với thiết kế. Một ánh mắt biết ơn trong lễ gặp mặt, một lá thư tay dịp Tết, một tấm bằng tốt nghiệp treo trên vách gỗ - đó là "chất liệu mềm" nuôi dưỡng cộng đồng trách nhiệm. Nhưng để đi đường dài, cảm xúc ấy cần được đóng khung bằng cơ chế: hồ sơ theo dõi - thang hỗ trợ - tài chính bền vững - đo lường kết quả - truyền thông minh bạch. Khi ấy, mỗi đứa trẻ hôm nay sẽ thành hạt nhân phát triển của làng bản mai sau; mỗi đồn biên phòng không chỉ là trạm gác, mà còn là trường học thứ hai; và mỗi doanh nghiệp đồng hành sẽ thấy giá trị xã hội của đồng tiền được chuyển hóa thành cơ hội đời người.

Hành trình đã qua cho thấy một chân lý đơn giản, đầu tư cho trẻ em vùng biên là khoản đầu tư có suất sinh lời xã hội cao nhất. Bằng những nhóm giải pháp: chuẩn hóa cố vấn, phân tầng hỗ trợ, xã hội hóa dài hạn, mở trục học bổng - thực tập - trở về, lồng ghép an sinh - sinh kế -pháp luật - kỹ năng số, và tăng năng lực quản trị dữ liệu - truyền thông - chương trình "Con nuôi đồn Biên phòng" có thể vươn xa mà vẫn giữ chất: giàu tình người, kỷ luật nghiêm, minh bạch và hiệu quả. Đó cũng là cách giữ biên cương bằng tri thức, mỗi cuốn vở đến đúng tay, mỗi đứa trẻ được nắm tay đúng lúc để nụ cười nơi phên dậu Tổ quốc luôn ấm, và đường chân trời tương lai của các em không còn dừng lại ở những dãy núi.