Hành trình mang con chữ đến các bản vùng biên Thanh Hóa

Cụ thể, lớp xóa mù chữ ở bản Pù Đứa, xã Quang Chiểu (Thanh Hóa) được duy trì nhờ sự chung sức của Đồn biên phòng, mở thêm cơ hội học tập cho người dân vùng biên.

Giữa miền biên cương nắng gió, đời sống người dân còn nhiều khó khăn nhưng vẫn có những "người thầy" lặng lẽ gìn giữ con chữ bằng nhiệt huyết của mình, gieo vào tâm trí học trò không chỉ kiến thức mà còn cả niềm tin, sự bền bỉ và khát vọng vươn lên trong cuộc sống hàng ngày...

Thực hiện Kế hoạch "Đồng hành cùng phụ nữ vùng biên cương của tỉnh Thanh Hóa, Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN), xã Quang Chiểu (Thanh Hóa) phối hợp Đồn Biên phòng Quang Chiểu mở lớp xóa mù chữ cho phụ nữ và người dân trên địa bàn xã.

Trong quá trình bám nắm địa bàn xã biên giới, Thượng úy Thao Văn Chứ (dân tộc Mông), Đội trưởng Đội vận động quần chúng, Đồn Biên phòng Quang Chiểu nhận thấy tỷ lệ phụ nữ mù chữ và tái mù chữ rất cao. Anh cho biết "Phần lớn chị em không biết đọc, biết viết, nên mọi giấy tờ đều phải nhờ người khác. Có người chỉ biết điểm chỉ bằng dấu vân tay, nên rất ngại khi làm việc với chính quyền. Qua từng con chữ, tôi mong bà con nâng cao nhận thức, hiểu pháp luật, tự tin vươn lên. Khi tri thức được lan tỏa, tình cảm quân dân thêm gắn bó "thế trận lòng dân" nơi biên giới sẽ vững chắc hơn.

Từ những trăn trở đó, Thượng úy Thao Văn Chứ tham mưu ban chỉ huy đồn phối hợp với UBND xã và LHPN xã mở lớp xóa mù chữ cho hội viên. Ban ngày làm nhiệm vụ biên phòng, tối đến anh lại cầm phấn đứng lớp. Bản Pù Đứa có 75 hộ dân tộc Mông, trong đó 8 hộ thuộc diện nghèo, còn lại là hộ cận nghèo. Để giúp những học sinh đặc biệt này nghe rõ, đọc thông, viết thạo tiếng phổ thông là điều không mấy dễ dàng.

Lớp học có 39 học viên, trong đó có 36 phụ nữ. Người lớn tuổi nhất 59 tuổi, nhỏ nhất là 20 tuổi. Ba cán bộ biên phòng trực tiếp phụ trách giảng dạy. Ban đầu lớp tổ chức được 3 buổi/tuần vào khung giờ 19-21h, nhưng sau hơn 1 tháng, do giáo trình gồm 50 bài, nên lịch học được điều chỉnh thành 5 buổi/tuần để bảo đảm tiến độ và hiệu quả.

Cứ vào buổi tối tại nhà văn hóa bản những tiếng đồng thanh đánh vần lại vang lên từ lớp học đặc biệt này. Chị Lâu Thị Ly, học viên lớp chia sẻ: "Nhà có tôi và con dâu đều không biết đọc, biết viết và không biết nói tiếng Kinh. Lúc đầu, hai mẹ con ai cũng xấu hổ và không dám đi học. Nhiều lúc nghĩ mình không biết chữ thì thiệt thòi quá. Không viết được tên mình mà cũng không biết tính toán làm ăn. Các thày dạy rất nhiệt tình và dễ hiểu, giờ tôi đã đánh vần, ghép chữ được rồi".

Tại Bản Ốn, xã Tam Chung nằm sát biên giới Việt Nam - Lào, địa hình hiểm trở, xa trung tâm xã, khu dân cư biên giới này có 117 hộ đồng bào dân tộc Mông sinh sống, đời sống còn gặp nhiều khó khăn. Trong đó, một bộ phận phụ nữ đang trong tình trạng bị mù chữ, tái mù chữ, gặp nhiều bất lợi trong cuộc sống, sinh hoạt, giáo dục con cái, phát triển kinh tế, sản xuất.

Từ tình hình thực tế đó, Đồn Biên phòng Tam Chung đã phối hợp với Hội LHPN xã tổ chức khai giảng lớp xóa mù chữ, tái mù cho 30 học viên là phụ nữ trong bản. Theo kế hoạch, lớp học tổ chức trong vòng 3 tháng từ tháng 9 đến hết tháng 12/2025 vào buổi tối các ngày trong tuần với mục tiêu để học viên đọc thông, viết thạo, làm được các phép tính cơ bản nhất. Cán bộ Đồn Biên phòng Tam Chung sẽ trực tiếp đảm nhiệm đứng lớp dạy chữ cho bà con.

Chính trị viên Phó Đồn Biên phòng Tam Chung, thiếu tá Trịnh Đình Duyên, cho biết: "Thực hiện mô hình "Bản sáng vùng biên" tại bản Ón, đơn vị đã triển khai nhiều hoạt động nhiều việc khác nhau. Cùng hỗ trợ bà con cây, con giống để phát triển kinh tế, đồng thời đơn vị đã mở lớp xóa mù, tái mù chữ để nâng cao dân trí".

Qua các lớp học xóa mù chữ, những "người thầy" đứng lớp còn truyền đạt nhiều kiến thức quan trọng như chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, ứng dụng khoa học-kỹ thuật trong sản xuất, phát triển kinh tế; xóa bỏ tập tục tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống; thực hiện việc cưới, việc tang theo nếp sống mới; đồng thời phòng tránh các hoạt động tín ngưỡng trái pháp luật.

Mặt khác, để phù hợp trình độ không đồng đều, giáo viên đã điều chỉnh cách giảng dạy như chia nhỏ nội dung, tăng thực hành, kết hợp nhiều ví dụ trực quan và lập lại để học viên ghi nhớ tốt hơn. Có hôm trời lạnh, bản mất điện, học viên phải soi đèn pin để tiếp tục viết. Nhìn cảnh này, không ai dám dạy qua loa", Đại úy Thao Văn Chứ chia sẻ.

Chị Hơ Thị My (20 tuổi) nói: "Tôi học vì muốn nhắn tin được điện thoại. Ban đầu khó lắm, viết không nổi, nhưng sau vài tháng thì tôi đọc được bảng hiệu, tôi thấy vui và học rất có ích".

Qua kiểm tra cuối khóa, 100% học viên hoàn thành yêu cầu, hơn 30% đạt khá, giỏi. Học viên đều biết đọc, biết viết, thực hiện được các phép tính đơn giản và những kỹ năng thiết thực phục vụ, sinh hoạt, giao dịch hàng ngày...

Trong số các Đồn Biên phòng, có Đồn Biên phòng Quang Chiểu là đơn vị trực tiếp đứng lớp và giữ vai trò chủ lực duy trì lớp học. Trung tá Ngô Quang Hòa-Đồn trưởng Đồn Biên phòng Quang Chiểu đánh giá lớp xóa mù chữ tại bản Pù Đứa không chỉ mang ý nghĩa giáo dục mà còn hỗ trợ nhiệm vụ bảo vệ biên cương của Tổ quốc.

"Khi bà con biết đọc, biết viết, họ nắm quy định pháp luật tốt hơn. Tuyên truyền về đất rừng, khu vực biên giới, phòng chống các hoạt động vi phạm cũng thuận lợi hơn. Bà con hiểu đúng thì phối hợp với bộ đội hiệu quả hơn".

Từ kết quả của lớp học ở bản Pù Đứa, Đồn Biên phòng Quang Chiểu dự kiến tiếp tục tham mưu mở thêm các lớp xóa mù chữ tại những bản còn tỷ lệ mù chữ cao. Nhiều học viên sau khóa học mong muốn được học tiếp để nâng cao kỹ năng đọc và viết, hoặc làm toán ứng dụng để phục vụ công việc buôn bán nhỏ, làm hồ sơ đi làm ăn xa.

Có thể nói, lớp học xóa mù giữa đại ngàn đã mang lại những kết quả tốt đẹp, không chỉ "truyền lửa" để những người phụ nữ Mông vượt qua định kiến, tự ti, mạnh dạn thay đổi để vươn lên làm chủ cuộc đời mình. Khi biết đọc, họ biết được nhiều kiến thức hơn, từ đó mong được thoát nghèo bền vững.