Hiểu đúng về miễn dịch cộng đồng: Vì sao ngay cả khi 100% cư dân được tiêm vaccine, mức miễn dịch cũng chỉ dưới 80%?

Vừa qua, Reuters đưa tin, sau nhiều tuần biến thể Delta hoành hành, Phó thống đốc Jakarta Ahmad Rizia Patria tuyên bố thủ đô của Indonesia - Jakarta, đã trở thành "vùng xanh" và đã đạt miễn dịch cộng đồng. Ông Patria cho biết hầu hết cư dân đã được tiêm ít nhất một liều vaccine và hơn 54% người đã được tiêm vaccine đầy đủ.

Song, chuyên gia dịch tễ Pandu Riono tại Đại học Indonesia nhấn mạnh, ông Patria đã hiểu sai khái niệm miễn dịch cộng đồng. Lý giải về điều này, chuyên gia Pandu cho hay, ngay cả khi 100% cư dân được tiêm vaccine, thì mức miễn dịch cũng chỉ nằm dưới 80%. Bên cạnh đó, mức độ hiệu quả của các vaccine là không tuyệt đối.

Như vậy, miễn dịch cộng đồng là gì?

Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) cho biết, miễn dịch cộng đồng là thuật ngữ dùng để chỉ trạng thái một cộng đồng có một tỷ lệ nhất định người dân đạt miễn dịch với một loại bệnh truyền nhiễm.

Theo Đại học Johns Hopkins (Mỹ) nêu rõ, khi có một tỷ lệ dân số nhất định miễn dịch với một bệnh truyền nhiễm thì sẽ mang lại sự bảo vệ gián tiếp cho cả những người không miễn dịch với bệnh.

Như vậy, khi đạt miễn dịch cộng đồng, những đối tượng không hoặc chưa được tiêm phòng như trẻ sơ sinh và người mắc bệnh mãn tính hay dị ứng với vaccine cũng sẽ được bảo vệ. Miễn dịch cộng đồng làm giảm nguy cơ người chưa có miễn dịch tiếp xúc với mầm bệnh, từ đó dịch bệnh sẽ giảm khả năng lây lan.

Quốc gia nào sẽ đạt miễn dịch cộng đồng?

Tại một hội nghị y tế vừa qua, nhà dịch tễ học hàng đầu của Trung Quốc Chung Nam Sơn phát biểu, khả năng cao Trung Quốc sẽ đạt tỷ lệ tiêm vaccine 80% trước cuối năm nay, dẫn tới đạt miễn dịch cộng đồng. Ông nhấn mạnh, "Hiệu quả của vaccine Trung Quốc khoảng 70%. Nếu hơn 80% dân số được tiêm, quốc gia này có thể đạt được miễn dịch cộng đồng thật sự. Tỷ lệ tiêm vaccine của Trung Quốc có thể đạt được hơn 80% trước cuối năm nay".

Ngoài ra, nhà dịch tễ cũng lưu ý, nghiên cứu về đợt bùng phát Covid-19 mới ở thành phố Quảng Châu, thủ phủ tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc), trong tháng 5 cho thấy tỷ lệ bảo vệ của vaccine Trung Quốc trước biến thể Delta là gần 60% và 70% trong việc ngăn chặn các triệu chứng vừa và 100% trong việc ngăn chặn các ca nặng.

Tại Campuchia, Thủ tướng Hun Sen mới đây cũng thông báo, trong khi mục tiêu tiêm vaccine cho 10 triệu người trưởng thành sắp đạt được theo kế hoạch vào tháng 11, Chính phủ Campuchia quyết tâm đạt mục tiêu tiêm chủng cho 2 triệu người từ 12-17 tuổi trước cuối năm nay để xây dựng miễn dịch cộng đồng.

Phát ngôn viên Bộ Y tế Campuchia Or Vandine trước đó nhận định, khoảng 86,12% của 10 triệu người trưởng thành và 39,48% của 2 triệu trẻ vị thành niên được nhắm đến đã được tiêm vaccine. Hơn nữa, còn có trên 423.000 người được tiêm liều vaccine Covid-19 thứ 3.

Ảnh: AP Photo/David J. Phillip

Ngưỡng miễn dịch cộng đồng dần thay đổi

Tuy vậy, theo Reuters, các nhà khoa học tại Cơ quan Y tế công cộng Anh (PHE) đã phát hiện dấu hiệu cho thấy những người đã tiêm vaccine Covid-19 vẫn có thể lây lan biến thể Delta dễ dàng cho những người chưa tiêm. Bởi vậy, nhiều chuyên gia y tế nhấn mạnh ngưỡng miễn dịch cộng đồng giờ đây không phải ở mức 60 - 70%, mà đã lên tới 90% dân số.

Hay như người đứng đầu nhóm bào chế vaccine Covid-19 của Oxford/AstraZeneca, giáo sư Andrew Pollard đã cảnh báo với các nghị sĩ Anh rằng miễn dịch cộng đồng là "bất khả thi" vì biến thể Delta vẫn có thể lây nhiễm cho những người đã được tiêm.

Ông Andrew dự báo, thời gian tới có thể sẽ xuất hiện biến thể lây lan mạnh hơn trong những người đã tiêm và kêu gọi không nên xây dựng chương trình vaccine xung quanh ý tưởng miễn dịch cộng đồng. Do vậy, cần tập trung vào việc cải thiện điều trị cho những người bị bệnh nặng do Covid-19 phải nằm viện.

Tờ The Guardian cũng đưa tin, một nghiên cứu vừa được công bố từ các nhà nghiên cứu từ 3 đại học hàng đầu của Úc, gồm Đại học Tây Úc, Đại học Quốc gia Úc và Đại học Melbourne, cảnh báo nếu Úc kết thúc các biện pháp phong tỏa và hạn chế, mở cửa lại một khi tỷ lệ tiêm vaccine đạt 80% dân số trưởng thành, việc này có thể dẫn tới 25.000 ca tử vong vì Covid-19 và 270.000 người mắc bệnh trong thời gian dài.

Giới chuyên gia cũng nói thêm, tỷ lệ tiêm vaccine càng cao thì càng giúp giảm lây lan và tử vong. Bởi vậy, cần tiêm vaccine cho trẻ em và trẻ vị thành niên, tiêm liều bổ sung cho tất cả người Úc, kể cả những người đã tiêm vaccine của AstraZeneca, và đạt tỷ lệ tiêm vaccine tới 90% tổng dân số nói chung và 95% trong dân số có nguy cơ.

Trang tin Cotton Grower kết luận, theo tiến sỹ Seshadri Ramkumar tại Viện Môi trường và sức khỏe con người thuộc Đại học Công nghệ Texas (Mỹ), mọi người cần phải tiêm vaccine và thực hiện các biện pháp phòng chống dịch như đeo khẩu trang và giãn cách xã hội, cho đến khi đạt được miễn dịch cộng đồng.