Hoàng thành Thăng Long: Dấu ấn lịch sử trải dài 13 thế kỷ

Đây được coi là trung tâm chính trị quan trọng bậc nhất trong hệ thống các kinh đô của Việt Nam - nơi hội tụ các giá trị lịch sử, văn hóa của dân tộc ta qua hàng ngàn năm lịch sử. Trải qua hơn 20 năm nghiên cứu, bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di sản, Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội đã đạt được nhiều kết quả tích cực.

Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh: Hơn 1.000 năm trước, đất Thăng Long xưa - Hà Nội nay được vua Lý Thái Tổ chọn làm kinh đô của nước Đại Việt, lấy tên là Thăng Long với mong muốn kinh đô ngày càng phồn thịnh như linh vật Rồng thiêng bay lên. Trong suốt hơn 10 thế kỷ, từ thời Lý (thế kỷ XI - thế kỷ XII) đến thời Nguyễn (thế kỷ XIX - thế kỷ XX), các triều đại phong kiến Việt Nam đã liên tục kế thừa, xây dựng và phát triển Thăng Long - Đông Kinh - Hà Nội với vai trò trung tâm chính trị, văn hóa, kinh tế của cả nước. Trải qua bao biến thiên của lịch sử, dấu tích kinh thành Thăng Long còn hiển hiện qua hệ thống di tích, di vật được tìm thấy tại Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long ngày nay.

Cũng theo Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh, khai quật Khu di tích Hoàng thành Thăng Long là cuộc khai quật lớn trong lịch sử ngành khảo cổ học Việt Nam và khu vực Đông Nam Á. Những kết quả khai quật đã phát lộ những dấu tích lịch sử trải dài 13 thế kỷ, với các di tích và tầng văn hóa chồng xếp lên nhau, khẳng định đây là một quần thể di tích, di vật mang bề dày lịch sử - văn hóa lâu đời; là một di tích văn hóa, lịch sử và khảo cổ tiêu biểu; đồng thời là bằng chứng vật chất, phản ánh trình độ kỹ thuật cao, chứa đựng các giá trị về lịch sử, kiến trúc và nghệ thuật cũng như phản ánh sự giao thoa văn hóa trong một quá trình lịch sử lâu dài của dân tộc Việt Nam với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Với những giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học đặc biệt của di tích, Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội đã được Thủ tướng Chính phủ quyết định xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt năm 2009, được UNESCO ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa thế giới, đúng dịp tổ chức Đại lễ kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội (1010-2010).

PGS.TS Tống Trung Tín đánh giá: Qua 20 năm nghiên cứu khảo cổ học Thăng Long, càng ngày chúng ta càng hiểu sâu sắc hơn giá trị lịch sử - văn hóa của kinh đô Thăng Long. Trong tổng thể, khu Di sản Trung tâm HTTL tiêu biểu toàn bộ di sản kinh đô Thăng Long - Hà Nội đáp ứng các tiêu chí nổi bật toàn cầu của di sản thế giới với diễn trình lâu dài, liên tục, phản ánh những đặc trưng nổi bật của nền văn hiến độc đáo có lịch sử lâu dài hàng nghìn năm của vùng đất đế đô trên cơ tầng văn hóa - văn minh bản địa…

Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam Christian Manhart cũng nhấn mạnh, Hoàng thành Thăng Long minh chứng cho hơn 10 thế kỷ giao lưu và ảnh hưởng văn hóa từ khắp châu Á. Ngày nay, các tầng văn hóa khảo cổ phản ánh những bước phát triển nối tiếp nhau của các triều đại đã trị vì. Hiếm có di sản nào trên thế giới thể hiện tính liên tục lâu dài như Khu di tích Trung tâm Hoàng thành Thăng Long. Vẫn còn nhiều lớp khảo cổ chưa được khám phá dưới lòng đất. Tôi muốn nhấn mạnh rằng, nghiên cứu và bảo tồn di sản là một quá trình rất lâu dài, đòi hỏi phải có kế hoạch và thực hiện một cách chiến lược. Đồng thời, các ưu tiên và lĩnh vực trọng tâm trong nghiên cứu cần được xác định rõ ràng. Việc ghi tên Khu trung tâm của Hoàng thành vào danh sách Di sản thế giới của UNESCO là một vinh dự, tạo ra những cam kết và trách nhiệm mới cho tất cả mọi người.

Ông Christian Manhart phát biểu: "Hoàng thành Thăng Long là khu di sản duy nhất ở Việt Nam có Hội đồng tư vấn khoa học cụ thể, các thành viên có mặt hôm nay đang đưa ra lời khuyên cho tất cả các quyết định về di sản. Cá nhân tôi ngưỡng mộ sự cống hiến của các thành viên Hội đồng. Tôi xin chúc mừng Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long đã nỗ lực không mệt mỏi trong việc nghiên cứu, bảo tồn và phát huy các giá trị của khu di tích".

Theo Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương, đến nay, về cơ bản các khuyến nghị của UNESCO đã và đang tiếp tục được các cơ quan quản lý di sản của thành phố Hà Nội thực hiện đầy đủ, từ việc củng cố bộ máy tổ chức và tăng cường vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội đến việc bổ sung nguồn nhân lực, đào tạo, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý di sản; Xây dựng và ban hành các quy chế bảo vệ di sản; Xây dựng và thực thi các kế hoạch quản lý, Quy hoạch và đầu tư nguồn lực tài chính để triển khai các dự án bảo vệ, bảo tồn, tu bổ, tôn tạo di sản, ngăn chặn các nguy cơ tác động, ảnh hưởng xấu tới di sản, tăng cường công tác nghiên cứu khoa học... 

Để góp phần nhận thức sâu sắc, toàn diện hơn về những giá trị căn bản của khu di sản, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh mong muốn các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý tham góp nhiều ý tưởng tâm huyết, sáng tạo, đưa ra các giải pháp khả thi để gìn giữ và phát huy giá trị di sản. Những kết quả của hội thảo sẽ là cơ sở khoa học để Hà Nội xây dựng phương án khôi phục, tái hiện các di sản kiến trúc cung điện trong thời gian tới, nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của khu di sản cũng như thực hiện nghiêm những cam kết của Chính phủ Việt Nam đối với khuyến nghị của ICOMOS để Hoàng thành Thăng Long mãi là niềm tự hào của đất nước và con người Việt Nam.