HoREA đề xuất chuyển mục đích sử dụng đất công để tránh lãng phí

Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) đã chỉ ra hàng loạt bất cập trong cơ chế hiện hành. Việc giải quyết thủ tục đất đai của doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa thiếu sự thống nhất giữa các quy định pháp luật, nhiều chồng chéo và mâu thuẫn. Điều này khiến việc gia hạn, chuyển đổi mục đích sử dụng đất trở nên phức tạp, kéo dài, thậm chí phát sinh rủi ro pháp lý cho cán bộ, công chức khi thi hành nhiệm vụ. Hệ quả là nhiều khu đất vẫn bỏ trống, không được khai thác đúng tiềm năng, gây lãng phí nguồn lực xã hội.

HoREA cũng lưu ý rằng Luật Đất đai 2024 cùng các văn bản hướng dẫn chưa có quy định cụ thể về xử lý tình huống này. Chính sự thiếu rõ ràng khiến nhiều địa phương lúng túng, e ngại phê duyệt nhu cầu chuyển đổi mục đích sử dụng đất của doanh nghiệp cổ phần hóa.

Trong khi đó, một thực tế không thể phủ nhận là nhiều khu đất tại thời điểm cổ phần hóa đã có mục đích sử dụng khác, nay không còn phù hợp với quy hoạch đô thị hoặc nông thôn mới được phê duyệt. Nếu tiếp tục giữ nguyên hiện trạng, quỹ đất này chỉ bị lãng phí.

Một số ý kiến cho rằng những khu đất đó phải bị thu hồi để bán đấu giá. Tuy nhiên, HoREA lập luận: việc doanh nghiệp cổ phần hóa muốn chuyển mục đích sử dụng đất đều phải dựa vào quy hoạch và kèm theo nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước. Do đó, ngân sách không hề thất thu, tài sản công không bị thất thoát. Ngược lại, cách tiếp cận cứng nhắc dễ gây đình trệ, bỏ lỡ cơ hội khai thác đất đai hiệu quả.

Do đó, HoREA đưa ra đề xuất quan trọng: cho phép chuyển mục đích sử dụng đất của doanh nghiệp cổ phần hóa từ doanh nghiệp Nhà nước nhưng chưa lập hoặc chưa được phê duyệt phương án sử dụng đất trong giai đoạn 2007-2021.

Đề xuất nói trên được HoREA nêu tại nội dung góp ý Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai 2024, HoREA kiến nghị bổ sung khoản 13a sau khoản 13 Điều 1 và khoản 5 sau khoản 4 Điều 121. Theo đề xuất này, các doanh nghiệp cổ phần hóa trong giai đoạn từ 1/1/2007 đến 31/12/2021 nếu chưa xây dựng phương án sử dụng đất, hoặc có nhưng không đúng quy định, chưa được cơ quan thẩm quyền phê duyệt, đều cần được xem xét giải quyết theo hướng mở.

Nguyên tắc xử lý mà HoREA đưa ra khá rõ ràng: doanh nghiệp cổ phần hóa phải rà soát, kê khai và lập phương án sử dụng đất mới trong vòng 24 tháng kể từ khi Luật sửa đổi có hiệu lực. Nếu diện tích đất họ đang quản lý không còn phù hợp quy hoạch hoặc không có nhu cầu, Nhà nước sẽ thu hồi theo luật định. Ngược lại, với những khu đất phù hợp quy hoạch, doanh nghiệp có thể được giao đất có thu tiền sử dụng hoặc cho thuê đất, tùy theo mục đích cụ thể và sự phê duyệt của cơ quan chức năng.

Góp ý trên không chỉ giúp khơi thông nguồn lực đất đai mà còn tạo hành lang pháp lý an toàn cho đội ngũ cán bộ khi thực thi công vụ. Quan trọng hơn, đây sẽ là giải pháp tháo gỡ những tồn đọng kéo dài từ giai đoạn 2007-2021, đồng thời mở đường cho việc truy thu nghĩa vụ tài chính, tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Bên cạnh đó, việc minh bạch hóa cơ chế cũng ngăn chặn tình trạng “xí phần” đất công trái quy định, đồng thời bảo vệ quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp cổ phần hóa đang sử dụng đất hợp pháp, đúng quy hoạch.