Kết luận của Thanh tra Chính phủ chỉ ra nhiều sai phạm tại các Khu Công nghiệp TP. HCM

Qua kiểm tra, xác minh Thanh tra Chính phủ phát hiện hàng loạt sai phạm tại các khu công nghiệp (KCN) tại TP.HCM. Chủ đầu tư là Ban Quản lý các KCN đã tự thay đổi quy hoạch, sử dụng đất sai mục đích, cấp phép xây dựng cho một số nhà đầu tư vượt số tầng so với quy hoạch được Bộ Xây dựng duyệt, thu lợi bất hợp pháp, gây lãng phí, thất thoát tài sản nhà nước… 

Cụ thể, Ban quản lý các KCN thành phố thiếu kiểm tra, đôn đốc và xử lý kịp thời việc chủ đầu tư không thực hiện nghiêm các quy định về đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng như: Không đầu tư xây dựng các hạng mục công trình hạ tầng KCN, chậm 15 năm so với tiến độ đầu tư xây dựng được thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Công ty Thương mại Củ Chi và Công ty cổ phần Bia rượu nước giải khát Sài Gòn (Sabeco) đã ký Hợp đồng thuê 50 ha đất để xây dựng và vận hành nhà máy sản xuất bia, thời hạn thuê 43 năm. Tuy nhiên thời điểm kiểm tra Sabeco mới chỉ đầu tư và sử dụng khoảng 26 ha đất. Còn khoảng 24 ha chưa đưa vào sử dụng trong suốt thời gian 9 năm nhưng không xin gia hạn thời gian sử dụng đất, gây lãng phí đất và tiền thuê đất.

Ngoài ra việc Ban Quản lý các KCN thành phố có văn bản chấp thuận cho Công ty được tạm sử dụng nguồn phí duy tu tái tạo cơ sở hạ tầng để xây dựng công trình Văn phòng làm việc cơ quan Đảng - Đoàn thể trên đất cây xanh là vi phạm quy hoạch được duyệt và vi phạm Quy chế Thu và sử dụng phí duy tu, tái tạo cơ sở hạ tầng các KCN và Khu chế xuất theo Quyết định của Bộ Tài Chính.

Việc chủ đầu tư không thực hiện đầu tư xây dựng công trình vận chuyển – xử lý chất thải nguy hại tập trung theo đúng Quyết định phê duyệt Dự án của Thủ tướng Chính phủ, dẫn đến các doanh nghiệp đang hoạt động trong KCN phải tự xử lý hoặc thuê các đơn vị ngoài… 

Đối với KCN Tân Tạo hiện hữu do Công ty Đầu tư xây dựng và Kinh doanh cơ sở hạ tầng KCN tập trung Tân Tạo (ITACO) làm chủ đầu tư. Thanh tra Chính phủ chỉ rõ ITACO chưa lập và trình đề án tổng thể về phát triền các công trình kết cấu hạ tầng trong KCN hiện hữu, chưa báo cáo về nhu cầu phát triển các công trình kết cấu hạ tầng ngoài KCN hiện hữu.

ITACO chỉ thực hiện đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng từng phần tại các vị trí có thuê mà không đầu tư xây dựng đồng bộ hạ tầng kỹ thuật như: Tuyến đường số 1, trồng cây xanh tập trung dọc tuyến đường song song với quốc lộ 1A, ven rạch nước xen kẽ các công trình đầu mối kỹ thuật. 

 Ban Quản lý KCN đã cho phép ITACO điều chỉnh quy hoạch không đúng thẩm quyền. Theo đó, ITACO tự chia tách, điều chỉnh quy hoạch một số khu đất để cho các đơn vị thuê chuyển nhượng lại đất hoặc sử dụng đất không đúng mục đích so với quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/2000 đã được Bộ Xây dựng phê duyệt.

Ngoài ra, Ban Quản lý KCN thành phố còn có văn bản chấp thuận điều chỉnh quy hoạch 95.779m2 đất không đúng thẩm quyền tại các khu đất quy hoạch để đầu tư hạ tầng KCN (như: Nhà máy xử lý nước thải, bãi rác công nghiệp, bể nước ngầm, trạm bơm điện…) thành đất công trình công nghiệp để cho thuê hoặc đầu tư xây dựng các hạng mục công trình không đúng mục đích sử dụng đất theo quy hoạch được duyệt.

 ITACO tự chia tách một số khu đất đã được quy hoạch xây dựng bãi rác công nghiệp, kho tầng, bến bãi, trồng cây xanh tập trung để cho các doanh nghiệp thuê lại hoặc tự đầu tư sử dụng vào mục đích khác. 

ITACO ký hợp đồng cho các nhà đầu tư thuê lại đất có thời hạn đến năm 2014 hoặc năm 2050. Tuy nhiên đến 9/2017 đã có 7 nhà đầu tư thuê đất nhưng sau nhiều năm không triển khai đầu tư xây dựng, không xin gia hạn sử dụng đất nhưng không được UBND thành phố và Ban Quản lý các KCN kiểm tra xem xét, xử lý.

 Công tác quản lý, bảo vệ môi trường còn nhiều vi phạm các quy định của Nhà nước và Bộ Tài nguyên và Môi trường như: Chưa báo cáo và đầu tư đầy đủ về diện tích trồng cây xanh trong vành đai bảo vệ, chưa có thiết bị đo lưu lượng nước thải đầu vào ở các nhà máy xử lý nước thải tập trung; chưa có kế hoạch phòng ngừa sự cố môi trường…

Tại KCN Tân Tạo mở rộng do Công ty Tân Tạo làm chủ đầu tư. Qua thanh tra, Thanh tra Chính phủ phát hiện Công ty Tân Tạo cho các nhà đầu tư thuê lại với hình thức thu tiền một lần. Tuy nhiên đến thời điểm thanh tra, Công ty Tân Tạo chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính với ngân sách nhà nước.

 Tại KCN Vĩnh Lộc do Công ty Xuất nhập khẩu và Đầu tư Chợ Lớn làm chủ đầu tư, đến thời điểm thanh tra, sau 20 năm nhưng chủ đầu tư vẫn chưa giải phóng mặt bằng xong, chưa hoàn thành việc đầu tư xây dựng nội bộ, hoàn chỉnh hạ tầng KCN theo quy hoạch chi tiết được duyệt mà chỉ tiến hành đầu tư từng hạng mục công trình để cho thuê.

Qua kiểm tra thực tế, chủ đầu tư đã và đang sử dụng một số khu đất không đúng mục đích so với quy hoạch được duyệt như: Dùng một phần đất kho tàng cho Công ty thuốc lá Bến Thành thuê xây dựng nhà máy sản xuất; sử dụng một phần đất cây xanh để xây dựng nhà máy xử lý nước thải, văn phòng Đảng - Đoàn; một phần đất bãi đỗ xe xây dựng cây xăng, ki-ốt cho thuê; Công ty cổ phần Hoàng Quỳnh xây dựng nhà máy sản xuất bia công suất 100 triệu lít/năm trên lô đất có diện tích 1,5 ha nhưng không có giấy phép xây dựng, xây dựng không đúng với các chỉ tiêu quy hoạch được duyệt, xây dựng nhà máy bia vượt ra ngoài ranh đất, lấn vào phần đất giao thông của KCN; chủ đầu tư đang xây dựng Khu xử lý nước thải trên diện tích đất đã được quy hoạch trồng cây nhưng Ban Quản lý KCN không đình chỉ xây dựng mà vẫn cấp phép xây dựng v.v...

Đối với KCN Tân Bình do Công ty Sản xuất kinh doanh xuất nhập khẩu dịch vụ và Đầu tư Tân Bình (Tanimex). Kết luận Thanh tra chỉ rõ Công ty Tanimex không đầu tư xây dựng đồng bộ, hoàn chỉnh hạ tầng KCN theo đúng quy hoạch được phê duyệt mà chỉ đầu tư từng hạng mục để cho thuê. Đầu tư xây dựng cây xanh thiếu so với quy chuẩn tối thiểu, sử dụng đất để xây dựng khu thể thao là sai mục đích sử dụng đất đã được quy hoạch. 

Từ tất cả các kết quả thanh tra trên, Thanh tra Chính phủ đề nghị UBND thành phố có biện pháp giải quyết và xem xét, xử lý đối với các đơn vị, cá nhân, doanh nghiệp có vi phạm đã được phát hiện nêu trên. Thu hồi ngay các khoản thu không hợp pháp từ các hành vi vi phạm pháp luật. Trong đó, yêu cầu chủ đầu tư sớm khắc phục triệt để các vi phạm, nhất là vi phạm liên quan đến việc thực hiện quy hoạch, sử dụng đất… theo đúng quy định của pháp luật, tránh thất thoát tài sản của nhà nước.