Khơi thông thị trường nội địa: Chiến lược phát triển bền vững ngành thủy sản Việt Nam

Chia sẻ tại Hội nghị “Thúc đẩy tiêu thụ thủy sản phục vụ nhu cầu trong nước” do Bộ Công Thương phối hợp với Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam tổ chức ngày 1/8, ông Huỳnh Minh Tường, Phó Chủ tịch VASEP cho biết Việt Nam là một trong những quốc gia sản xuất và xuất khẩu thủy sản hàng đầu thế giới, với kim ngạch đạt khoảng 10 tỷ USD/năm và có mặt ở trên 170 quốc gia.

Tuy nhiên, tại thị trường nội địa, trong kênh phân phối hiện đại, tỷ trọng thủy sản nội địa - chủ lực là các sản phẩm như tôm, mực, cá biển - chiếm khoảng 60-70% và phần thủy sản nhập khẩu vẫn chiếm 30-40%.

Theo Bộ Công Thương, trong bối cảnh thị trường xuất khẩu toàn cầu có nhiều biến động khó lường, thì thị trường nội địa với hơn 100 triệu dân, nếu được khai thác hiệu quả sẽ là một trong những giải pháp chiến lược để ngành thủy sản Việt Nam duy trì tăng trưởng ổn định và bền vững.

Đồng quan điểm này, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho rằng, thị trường nội địa đang ngày càng khẳng định vai trò chiến lược trong mục tiêu phát triển bền vững và dài hạn của doanh nghiệp. Việc gắn tiêu thụ nội địa với xuất khẩu có thể giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí, nguyên liệu, từ đó tăng được sức cạnh tranh.

Dù có nhiều tiềm năng, nhưng các doanh nghiệp trong nước lại khá chật vật khi tìm chỗ đứng trên sân nhà. Theo ông Nguyễn Thành Nam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công Thương, quy mô thị trường trong nước đạt khoảng 1 tỷ USD, nhưng thủy hải sản nhập khẩu đã chiếm 40%.

Thực tế, rất nhiều doanh nghiệp xuất khẩu bài bản, có chỗ đứng trên thị trường quốc tế, nhưng lại khó cạnh tranh trên sân nhà. Lý do được nhiều doanh nghiệp phản ánh là sản phẩm của họ bán ở thị trường nội địa đạt chuẩn xuất khẩu thì giá cao hơn thông thường, khoảng hơn 20% và không thể cạnh tranh với những sản phẩm khác, đặc biệt là ở chợ truyền thống.

Hiện, thị trường thủy hải sản đang thiếu minh bạch về chất lượng khi nhiều nhà máy sản xuất nội địa đầu tư thấp, giá thành rẻ. Trong khi doanh nghiệp xuất khẩu làm bài bản, chi phí cao lại không thu hút được người tiêu dùng dù chất lượng vượt trội. Đây cũng là bài toán khó cho nhiều doanh nghiệp thủy hải sản.

Sự thiếu kết nối giữa sản xuất và phân phối cũng khiến chuỗi giá trị ngành hàng thủy hải sản trong nước rời rạc, đứt đoạn, không tận dụng triệt để lợi thế tại thị trường trong nước.

Từ các vấn đề trên, ông Nguyễn Anh Đức, Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam (AVR) kiến nghị nên xem xét tổng thể về cơ chế sắp xếp quy hoạch thuỷ hải sản ở các tỉnh thành có sông, biển nhằm hoàn thiện hơn về chuỗi cung ứng.

Đồng thời, ông cũng cho rằng các cơ quan, ban ngành cần hình thành chiến lược kích cầu tiêu dùng thủy hải sản nội địa. Tại Việt Nam, chỉ có 30% lượng thủy hải sản được tiêu dùng ở thị trường nội địa, trong khi con số này tại Nhật Bản lên đến 90%.

“Việt Nam nên có sàn giao dịch thủy sản và các cơ quan cần tiên phong trong việc thành lập tiêu chuẩn thủy sản. Lúc đó, bản thân người Việt sẽ được sử dụng những sản phẩm chất lượng, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng”, ông nói thêm.

Ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công thương, cho biết, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương xây dựng đề án kích cầu thị trường nội địa, trọng tâm là nâng cao tỉ trọng hàng Việt; trong đó, có thủy hải sản vào các hệ thống phân phối, bán lẻ, các kênh tiêu thụ. Để làm được điều này, Bộ Công Thương đã tích cực phối hợp với các đơn vị liên quan, kết nối sản xuất và thị trường, hỗ trợ các mắt xích trong chuỗi ngành hàng.

Cùng với đó, các doanh nghiệp thủy hải sản cũng cần thay đổi tư duy, tập trung nghiên cứu và khai thác tốt hơn thị trường nội địa; trong khi các nhà phân phối ưu tiên thủy hải sản Việt Nam trong hệ thống, làm sao để gia tăng tỉ trọng thủy hải sản Việt tiêu thụ nội địa, kiểm soát tốt chất lượng từ đầu vào đến đầu ra. 

Bộ Công Thương với vai trò cầu nối giữa sản xuất và tiêu thụ sẽ tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp khai thác hiệu quả thị trường trong nước, ông Linh nhấn mạnh.