Kích cầu tiêu dùng nội địa để đạt mục tiêu tăng trưởng năm 2025

Để đạt được mục tiêu tăng trưởng 8% của năm 2025, tiêu dùng nội địa cần đạt mức 12%, cao hơn mức tăng trung bình 8% trong những năm gần đây. Vì vậy, phục hồi niềm tin, kích cầu tiêu dùng nội địa là một trong những nội dung quan trọng.

Song dù là một trong 3 cỗ xe tam mã "xuất khẩu - đầu tư - tiêu dùng nội địa" của tăng trưởng song tiêu dùng nội địa vẫn ở mức thấp so với quy mô thị trường.

Trước năm 2020 - thời điểm bùng phát dịch COVID-19, tổng mức bán lẻ theo giá hiện hành luôn tăng trưởng hai chữ số, nhưng từ năm 2022 tăng trưởng giảm dần. Hơn hai năm qua, tổng mức bán lẻ theo giá so sánh chỉ tăng một chữ số. Theo Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR), điều này có thể phản ánh tâm lý "thắt lưng buộc bụng" và ưu tiên tích lũy tài chính của các hộ gia đình, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế còn nhiều bất định.

Các chuyên gia cho rằng có nhiều lý do khiến tốc độ tăng trưởng bán lẻ vẫn còn chưa đạt kỳ vọng. Đó là thu nhập người dân chưa được cải thiện, giá cả hàng hoá tăng, niềm tin về việc làm suy giảm... 

Cụ thể, khi tiền được đưa ra nền kinh tế nhiều hơn, giá cả hàng hóa tăng lên nhưng thu nhập không tăng thì nhu cầu tiêu dùng sẽ bị ảnh hưởng. Bên cạnh đó, việc sửa đổi các chính sách thuế hiện nay có xu hướng thiên về tăng thuế nhiều hơn là giảm thuế.

Mặc dù thu nhập hộ gia đình tại Việt Nam tăng những năm gần đây, song giá hàng hóa và dịch vụ cũng tăng tương ứng khiến sức mua thực tế không được cải thiện đáng kể.

Trong khi đó, niềm tin của người dân về việc làm và thu nhập không được cải thiện cũng đã tác động đến sức mua. Đó là làn sóng thay nhân sự diễn ra từ 2023 đến nay, đặc biệt trong các ngành công nghệ, tài chính và sản xuất công nghiệp làm gia tăng lo ngại về triển vọng việc làm và thu nhập dài hạn.

Chưa kể, những bất ổn kéo dài từ quốc tế cũng đã tác động trực tiếp đến tâm lý tiêu dùng, khiến người dân có xu hướng cắt giảm chi tiêu cho các mặt hàng không thiết yếu và gia tăng tiết kiệm.

Để kích cầu tiêu dùng, Chính phủ tiếp tục giảm 2% thuế VAT trong 6 tháng đầu năm 2025 với một số nhóm hàng hoá, dịch vụ. Mới đây, Chính phủ giao Bộ Tài chính nghiên cứu, mở rộng đối tượng giảm thuế VAT trong 6 tháng cuối năm và năm 2026.

Thị trường bán lẻ Việt Nam tiếp tục có sức hút với dân số 100 triệu dân, trong đó, tầng lớp trung lưu đang tăng mạnh. Vì vậy, chính sách phù hợp kích cầu tiêu dùng nội địa có ý nghĩa quan trọng. Không chỉ thúc đẩy tiêu dùng mà còn là động lực tăng trưởng sản xuất trong nước, góp phần cho tăng trưởng kinh doanh của doanh nghiệp.

Các chuyên gia cho rằng, cùng với chính sách giảm thuế VAT cần có giải pháp hỗ trợ sản xuất trong nước, nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ; đẩy mạnh tuyên truyền và thực hiện Cuộc vận động người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam… Ngoài ra có thêm các giải pháp hỗ trợ phát triển du lịch, thu hút thêm khách du lịch, mở rộng các loại hình du lịch mới, bền vững hướng tới tệp khách cao cấp có khả năng chi trả cao nhằm kích cầu chi tiêu cho thị trường nội địa.

Ông Andrea Coppola - Chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới (World Bank) tại Việt Nam phân tích thêm, tiêu dùng nội địa tạo ra cơ hội tăng trưởng cho nền kinh tế khi niềm tin tiêu dùng được củng cố. Khi thu nhập của người dân chưa được cải thiện, tăng trưởng của doanh nghiệp chưa được củng cố thì sẽ có tâm lý “thắt lưng buộc bụng”. Ngược lại, khi người dân và doanh nghiệp có nguồn thu ổn định sẽ sẵn sàng mua sắm và tiêu dùng nhiều hơn.

Do đó, điều cốt yếu cần tính đến là xem xét điều chỉnh giảm các loại giảm nhiều loại thuế, phí liên quan để hướng tới tăng thu nhập khả dụng, qua đó góp phần tăng sức mua của các hộ gia đình, kích thích tiêu dùng bán lẻ.