Kiến nghị bỏ quy định thương nhân xuất khẩu gạo phải sở hữu kho chứa thóc, gạo

VCCI kiến nghị bỏ quy định buộc thương nhân xuất khẩu gạo phải sở hữu kho chứa thóc, gạo (điều 4.2 Nghị định 107). VCCI cho rằng, quy định này cần được xem xét lại trên nhiều khía cạnh.

Thứ nhất, điều kiện về kho chứa thóc, gạo nhằm mục tiêu chính là đánh giá năng lực vận hành và đảm bảo khả năng dự trữ của doanh nghiệp. Cả hình thức sở hữu hay thuê đều có thể đáp ứng mục tiêu này, miễn doanh nghiệp đảm bảo đủ năng lực vận hành và tuân thủ các quy định liên quan.

Do vậy, việc bắt buộc sở hữu kho là can thiệp không cần thiết vào quyền tự do kinh doanh, trái với nguyên tắc vận hành của nền kinh tế thị trường.

Theo lý giải của cơ quan soạn thảo, một số doanh nghiệp hiện nay thuê kho chứa hoặc cơ sở xay xát chỉ để đáp ứng điều kiện xuất khẩu, nhưng không thực hiện duy trì hoạt động sau đó. Tuy nhiên, VCCI khẳng định đây là vấn đề thực thi pháp luật, không phải do lỗ hổng trong quy định hiện hành.

Trường hợp doanh nghiệp không duy trì điều kiện như đã đăng ký thì hoàn toàn có thể bị thu hồi giấy phép, thay vì đưa ra quy định mang tính "không quản được thì cấm" như trong dự thảo. Điều này cũng đi ngược với tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Thứ hai, yêu cầu sở hữu kho chứa sẽ làm tăng đáng kể chi phí gia nhập thị trường, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. 

Thứ ba, lý do được viện dẫn là các doanh nghiệp thuê kho sẽ có lợi thế cạnh tranh về giá do không phải đầu tư ban đầu là không hợp lý. VCCI cho biết, doanh nghiệp thuê kho vẫn phải chịu chi phí thuê, một khoản chi phí hợp pháp và tất yếu trong kinh doanh và điều này đã được tính vào giá thành sản phẩm.

Trong môi trường kinh tế thị trường, việc doanh nghiệp này có lợi thế cạnh tranh hơn doanh nghiệp khác là điều bình thường và không nên bị can thiệp hành chính nếu không có yếu tố cạnh tranh không lành mạnh.

Từ các phân tích trên, VCCI kiến nghị bỏ quy định bắt buộc sở hữu kho chứa trong dự thảo.

Ngoài ra, VCCI cũng đề nghị bỏ quy định tại điều 1.1 Nghị định 01, theo đó doanh nghiệp chưa có giấy phép không được ủy thác xuất khẩu cho doanh nghiệp có giấy phép. 

Quy định này bị phản ánh là làm giảm cơ hội kinh doanh, khiến một số doanh nghiệp phải “đẩy” khách hàng sang mua gạo từ các thị trường khác như Thái Lan hay Campuchia - nơi điều kiện kinh doanh xuất khẩu cởi mở hơn; từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực cạnh tranh của gạo Việt Nam. Nhiều doanh nghiệp đứng trước nguy cơ phải đóng cửa do không thể tiếp cận thị trường xuất khẩu.

VCCI nhấn mạnh, ủy thác xuất khẩu là hoạt động phù hợp với Luật Thương mại và các văn bản pháp lý hiện hành, trong bối cảnh gạo không nằm trong danh mục hàng hóa cấm hoặc tạm ngừng xuất khẩu. Việc cấm hoạt động ủy thác là không có cơ sở pháp lý vững chắc và đi ngược lại xu hướng hội nhập, mở cửa thị trường.

Từ các phân tích trên, VCCI đề nghị bãi bỏ quy định cấm ủy thác xuất khẩu để đảm bảo quyền kinh doanh chính đáng của doanh nghiệp và lợi ích chung của ngành hàng lúa gạo Việt Nam.