Lần đầu tiên trong lịch sử thế giới, than đá bị "đánh bại": Nguồn năng lượng nghìn tỷ USD "lên ngôi vương"

Năng lượng tái tạo lần đầu tiên "vượt mặt" than đá

Phân tích mới của tổ chức nghiên cứu năng lượng Ember cho thấy lần đầu tiên trong lịch sử, năng lượng tái tạo đã tạo ra nhiều điện hơn than trên toàn thế giới trong nửa đầu năm 2025.

Tổng cộng, năng lượng tái tạo đã cung cấp 5.072 Terawatt-giờ điện (TWh) toàn cầu trong nửa đầu năm 2025, tăng so với mức 4.709 TWh của năm 2024, vượt qua than ở mức 4.896 TWh. Nhờ đó, lượng khí thải của ngành điện toàn cầu giảm 0,2%.

“Chúng ta đang chứng kiến những dấu hiệu đầu tiên của một bước ngoặt quan trọng. Điện mặt trời và điện gió hiện đang phát triển đủ nhanh để đáp ứng nhu cầu điện ngày càng tăng của thế giới. Điều này đánh dấu sự khởi đầu của một sự chuyển dịch, trong đó năng lượng sạch đang bắt kịp với tốc độ tăng trưởng nhu cầu” - Małgorzata Wiatros-Motyka, Chuyên gia Phân tích Điện cấp cao tại Ember, cho biết.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, nhu cầu điện toàn cầu tăng 2,6% - tăng thêm 369 terawatt giờ(TWh) - so với cùng kỳ năm 2024. Riêng năng lượng mặt trời chiếm 83% mức tăng này, với mức tăng trưởng sản lượng kỷ lục là 306 TWh.

Sự chuyển dịch toàn cầu sang các giải pháp năng lượng carbon thấp và các quy định về môi trường ngày càng nghiêm ngặt trên khắp các nền kinh tế phát triển đang chứng kiến sự tăng trưởng đáng kể của ngành năng lượng tái tạo.

Theo báo cáo mới nhất của Grand View Research, quy mô thị trường năng lượng tái tạo toàn cầu ước tính đạt 1,51 nghìn tỷ đô la Mỹ vào năm 2024 và dự kiến sẽ đạt 4,86 nghìn tỷ đô la Mỹ vào năm 2033, tăng trưởng ở tốc độ CAGR là 14,9% từ năm 2025 đến năm 2033.

Sonia Dunlop, Tổng giám đốc điều hành của Hội đồng Năng lượng Mặt trời Toàn cầu (GSC), cho biết: "Phân tích này khẳng định những gì chúng ta đang chứng kiến trên thực tế: năng lượng mặt trời và năng lượng gió không còn là những công nghệ bên lề nữa—chúng đang thúc đẩy hệ thống điện toàn cầu phát triển".

Con người đang dần "cai nghiện" than đá

Tại Úc, xu hướng này cũng được phản ánh rõ nét khi năng lượng tái tạo lần đầu tiên vượt qua sản lượng điện từ than đá vào tháng 9/2025. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử Úc, một quốc gia vốn phụ thuộc nhiều vào than đá, chứng kiến sự chuyển dịch đáng kể này.

Theo đó, các nguồn năng lượng tái tạo—bao gồm mặt trời, gió, thủy điện và sinh khối—đã sản xuất 9,24 TWh điện, vượt qua con số 8,8 TWh từ than đá.

Power Systems Technology cho biết, những kỷ lục này đang đánh dấu một bước chuyển mình quan trọng trong hành trình hướng tới một tương lai năng lượng bền vững hơn.

Sự thay đổi này không chỉ là kết quả của những tiến bộ công nghệ mà còn là minh chứng cho những nỗ lực toàn cầu trong việc giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Than đá, từ lâu đã là nguồn năng lượng chủ đạo nhưng cũng là một trong những tác nhân chính gây ô nhiễm môi trường, đang dần mất đi vị thế của mình.

Trong khi đó, năng lượng tái tạo, với đặc điểm sạch và bền vững, đang ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu năng lượng toàn cầu. Các nguồn năng lượng như mặt trời và gió không chỉ giảm lượng khí thải carbon mà còn mang lại lợi ích kinh tế lâu dài nhờ chi phí vận hành thấp hơn so với các nhà máy nhiệt điện than.

Trên phạm vi toàn cầu, sự vượt trội của năng lượng tái tạo so với than đá trong nửa đầu năm 2025 là kết quả của nhiều yếu tố.

Đầu tiên, các khoản đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng năng lượng tái tạo đã tạo điều kiện cho việc mở rộng quy mô các dự án năng lượng mặt trời và gió. Các quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ, và các nước thuộc Liên minh Châu Âu (EU) đã tăng cường lắp đặt các trang trại năng lượng tái tạo, đồng thời cải thiện công nghệ lưu trữ năng lượng để đảm bảo nguồn cung ổn định.

Thứ hai, các chính sách hỗ trợ, như trợ cấp cho năng lượng sạch và các quy định hạn chế sử dụng nhiên liệu hóa thạch, đã tạo động lực mạnh mẽ cho sự chuyển đổi này.

Cuối cùng, nhận thức ngày càng cao của cộng đồng về tác động của biến đổi khí hậu đã thúc đẩy các chính phủ và doanh nghiệp hành động quyết liệt hơn.