Lào Cai: Nâng cao giáo dục vùng dân tộc thiểu số bằng những bước đi đổi mới

Lào Cai được hợp nhất giữa 2 tỉnh Yên Bái và Lào Cai, mở rộng thêm địa hình miền núi vùng cao, có nhiều dân tộc thiểu số sinh sống. Hệ thống mạng lưới giáo dục đào tạo của tỉnh có 1.047 cơ sở từ giáo dục mầm non đến giáo dục phổ thông. Trong đó, có 17 trường Phổ thông dân tộc nội trú (PTDTNT), 175 trường Phổ thông dân tộc bán trú (PTDTBT). Trong tổng số 470.000 học sinh, có 70% học sinh là người dân tộc thiểu số.

Tỉnh Lào Cai xác định phát triển giáo dục và đào tạo (GDĐT), đặc biệt cho đồng bào dân tộc thiểu số, là nhiệm vụ chiến lược để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đảm bảo công bằng trong tiếp cận tri thức ở bậc đại học và sau đại học.

Bên cạnh việc thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các chính sách ưu việt của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, tỉnh Lào Cai đã chủ động triển khai các chính sách của địa phương nhằm hỗ trợ cho học sinh dân tộc thiểu số và miền núi ổn định và nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo.

Điển hình là chính sách hỗ trợ học sinh dân tộc bán trú chưa đủ điều kiện được ăn trưa cùng các học sinh đủ điều kiện; chính sách hỗ trợ học sinh các vùng đặc biệt khó khăn trong học tập; chính sách hỗ trợ học sinh yếu thế, hộ nghèo, hộ cận nghèo ở ký túc xá, hỗ trợ nhân viên nấu ăn… 

Kết quả, tính đến nay, tổng kinh phí phân bổ đầu tư cho giáo dục từ 3 chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2022-2025 tại Lào Cai đạt trên 3.104 tỷ đồng, tạo động lực mạnh mẽ để phát triển giáo dục toàn diện, nhất là ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi. 

Riêng trong năm học 2024-2025, hơn 8.200 học sinh phổ thông dân tộc nội trú được cấp học bổng và hỗ trợ với kinh phí trên 2.819 tỷ đồng; gần 1,25 triệu lượt học sinh thuộc hộ nghèo, cận nghèo được miễn, giảm học phí và hỗ trợ chi phí học tập với tổng kinh phí hơn 2.464 tỷ đồng. Ngoài ra, trên 64.000 học sinh ở vùng đặc biệt khó khăn được hỗ trợ ăn, ở (673 tỷ đồng); gần 688.000 trẻ mầm non được thụ hưởng chính sách phát triển giáo dục mầm non (1.037 tỷ đồng); 253 học sinh, sinh viên dân tộc rất ít người được hỗ trợ hơn 5,5 tỷ đồng. Ngoài ra, 112 sinh viên sư phạm được hỗ trợ học phí và chi phí sinh hoạt (6 tỷ đồng).

Cùng với chính sách Trung ương, tỉnh Lào Cai đã ban hành nhiều nghị quyết riêng, dành gần 300 tỷ đồng giai đoạn 2021-2025 để hỗ trợ học sinh bán trú, mầm non, bồi dưỡng học sinh giỏi, giáo viên đạt chứng chỉ ngoại ngữ… Các chính sách đặc thù này góp phần giảm bớt khó khăn cho học sinh, giáo viên và các cơ sở giáo dục trên địa bàn.

Bên cạnh đó, tỉnh Lào Cai đã ban hành Đề án sắp xếp tổ chức quy mô mạng lưới trường lớp, với nguồn lực đầu tư gần1.000 tỷ đồng. Tổ chức đưa các điểm trường lẻ về các điểm trường chính, sắp xếp những trường có quy mô quá nhỏ hợp nhất lại. Với việc thực hiện Đề án trên, tỉnh Lào Cai đã giảm được kinh phí đầu tư dàn trải, tập trung nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất cho các điểm trường mà nguồn lực còn hạn chế, đưa được các em học sinh vùng sâu, vùng xa vùng đồng bào dân tộc thiểu số (ĐBDTTS) được học tập ở các điểm trường chính, giúp học sinh hòa nhập, có môi trường học tập, giao lưu với các học sinh.

Tỉnh cũng đặc biệt quan tâm tới lĩnh vực chuyển đổi số, xây dựng trường học hạnh phúc, trường học an toàn thân thiện và giữ gìn được bản sắc các nền văn hóa dân tộc, triển khai mô hình dạy văn hóa dân tộc trong các trường phổ thông như múa Thèn Mông, múa Xòe Thái được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. 

Với những nỗ lực trên, trong nhiều năm qua, ngành giáo dục Lào Cai được đánh giá là có chuyển biến từ giáo dục đại trà, giáo dục mũi nhọn, giáo dục vùng cao, dân tộc thiểu số, ghi nhận bằng kết quả học sinh đỗ tốt nghiệp THPT hàng năm trên 99%. Tỷ lệ học sinh đạt giải có số, học sinh đạt Huy chương bạc, Huy chương đồng Olympic Quốc tế, Cuộc thi sáng tạo khởi nghiệp… Hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi, là tỉnh thứ 18 đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học mức độ 3, đứng thứ 21 đạt chuẩn phổ cập THCS mức độ 2.

Trong thời gian tới, để góp phần xây dựng và phát triển nền giáo dục của tỉnh, nhất là khu vực ĐBDTTS, Lào Cai đã đưa ra nhiều giải pháp trọng tâm thúc đẩy đào tạo nguồn nhân lực đồng bào dân tộc thiểu số, như: Xây dựng chính sách ưu đãi học phí, học bổng đặc biệt cho học sinh, sinh viên DTTS ở bậc đại học, sau đại học, đảm bảo mức hỗ trợ đủ để học tập và sinh hoạt, đặc biệt sau khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp; Xây dựng chính sách hỗ trợ đối với học sinh ở các xã biên giới, chính sách hỗ trợ ăn trưa cho trẻ mầm non 3, 4, 5 tuổi để đảm bảo các mục tiêu phổ cập giáo dục mầm non; Mở các chương trình đào tạo đại học, cao đẳng theo mô hình liên kết ngay tại địa bàn tỉnh Lào Cai, ưu tiên các ngành nghề phù hợp với nhu cầu phát triển của địa phương...

Cùng với đó, Lào Cai sẽ triển khai đa dạng hóa kênh truyền thông, sử dụng song ngữ để phổ biến chính sách đến tận thôn, bản; đồng thời xây dựng cơ chế hỗ trợ việc làm, khuyến khích sinh viên sau tốt nghiệp trở về phục vụ quê hương.

UBND tỉnh Lào Cai định hướng sẽ tập trung hơn nữa vai trò lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp; phát huy sức mạnh của hệ thống chính trị, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể trong công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia phát triển giáo dục. Đồng thời, ban hành các nghị quyết, kế hoạch giai đoạn 2026-2030 gắn với đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao từ ĐBDTTS; xây dựng trường phổ thông dân tộc nội trú (PTDTNT) liên cấp tại các xã, phường biên giới...