"Ma trận" hàng giả, hàng nhái, làm sao để mua hàng online an toàn

Sáng 25/7, Báo Kinh tế & Đô thị phối hợp cùng Ban Chỉ đạo Cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" tổ chức Toạ đàm với chủ đề "Nói không với hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng".

Chia sẻ tại toạ đàm, ông Dương Mạnh Hùng – Phó Chi cục trưởng Cục Quản lý thị trường Hà Nội cho biết, trong 6 tháng đầu năm 2025, các lực lượng chức năng của TP Hà Nội đã đạt nhiều kết quả trong đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại. Đặc biệt, xử lý kịp thời nhiều vụ sản xuất, buôn bán sữa, thuốc, thực phẩm, thực phẩm chức năng giả; kinh doanh hàng hóa có dấu hiệu giả thương hiệu nổi tiếng... Nhiều vụ việc vi phạm nghiêm trọng bị phát hiện và xử lý đã tạo hiệu ứng xã hội, được dư luận ghi nhận, đánh giá cao.

Tuy nhiên tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ tiếp tục diễn biến phức tạp. Đặc biệt, trong thời đại công nghệ số, mua sắm trực tuyến mang lại nhiều tiện ích, nhưng sau sự hào nhoáng và tiện lợi đó lại là một thực tại đáng báo động. Một "ma trận" hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng đang len lỏi vào từng ngóc ngách của thị trường, từ thành thị đến nông thôn, từ cửa hàng vật lý đến không gian mạng.

Ông Dương Mạnh Hùng – Phó Chi cục trưởng Cục Quản lý thị trường Hà Nội – nhấn mạnh: "Hàng giả, hàng nhái hiện nay rất tinh vi, đặc biệt trên môi trường thương mại điện tử. Các đối tượng thường là mắt xích trong đường dây nhưng lại ẩn mình dưới một lớp vỏ bọc nào đó, hoạt động ở các khu vực ngoại ô, gây nhiều khó khăn cho công tác kiểm tra, xử lý".

Theo ông Hùng, để tránh mua phải hàng giả, người tiêu dùng nên chọn mua từ những thương hiệu uy tín, tham khảo kỹ đánh giá, bình luận của người mua trước đó, không nên dễ dãi với những đường link lạ hay các sản phẩm được chào bán với giá quá rẻ so với thị trường.

Đáng quan tâm nhất, trong bối cảnh hàng giả hàng nhái tràn lan, người tiêu dùng lại đang khá dễ dãi trong việc mua sắm. Thực tế cho thấy, tâm lý "sính" hàng hiệu giá rẻ đang là một trong những nguyên nhân quan trọng tiếp tay cho hàng giả lộng hành. Trên nhiều tuyến phố kinh doanh, không khó để bắt gặp các sản phẩm túi xách, giày dép, mỹ phẩm mang mác "hàng hiệu" nhưng có giá chỉ vài chục đến vài trăm nghìn đồng. Không ít người tiêu dùng dù nghi ngờ vẫn quyết định mua, chỉ vì "giống hàng thật", "mẫu mã đẹp".

Rất ít người tiêu dùng kiểm tra kỹ lưỡng nguồn gốc sản phẩm, hóa đơn chứng từ, hoặc ngại khiếu nại, dẫn đến tiếp tay cho hành vi vi phạm mà không nhận ra. Nhiều trường hợp chỉ phát hiện là hàng giả khi sử dụng gặp tác dụng phụ, nhưng cũng đành bỏ qua vì "mua rẻ nên không đáng phàn nàn".

Phó Chi cục Quản lý Thị trường Hà Nội Dương Mạnh Hùng nêu rõ, người tiêu dùng có một đặc quyền rất lớn, đó là không mua nếu nghi ngờ là hàng giả. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều người lại chọn sự dễ dãi, ngại xác minh, ngại phản hồi. Chính điều này khiến hàng giả có điều kiện tồn tại và phát triển. Thực tế này phản ánh một nghịch lý đáng buồn, hàng giả không chỉ xuất phát từ hành vi vi phạm của người bán, mà còn được "nuôi sống" bởi chính thói quen dễ dãi của người mua.

Trưởng phòng Phòng Quản lý Thương mại (Sở Công Thương Hà Nội) Hoàng Thị Diệu Hồng khuyến nghị, trước hết, một người tiêu dùng thông minh cần biết cách kiểm tra nguồn gốc, xuất xứ và chất lượng của sản phẩm trước khi quyết định mua hàng.

Theo bà Hoàng Thị Diệu Hồng, việc lựa chọn những sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng không chỉ giúp người tiêu dùng tránh khỏi nguy cơ mua phải hàng giả, hàng nhái mà còn đảm bảo an toàn cho sức khỏe. Việc tìm hiểu kỹ thông tin sản phẩm trước khi mua là một nguyên tắc quan trọng.

Người tiêu dùng nên đọc kỹ nhãn sản phẩm, hướng dẫn sử dụng, hạn sử dụng và các thông số kỹ thuật để đảm bảo chúng phù hợp với nhu cầu của mình. Ngoài ra, tham khảo đánh giá từ các nguồn tin uy tín hoặc người đã từng sử dụng sản phẩm cũng là cách giúp đưa ra quyết định chính xác hơn. Người tiêu dùng cần cảnh giác với các trang web giả mạo, không chia sẻ thông tin cá nhân với các nguồn không đáng tin cậy và ưu tiên mua hàng trên những nền tảng có chính sách bảo vệ khách hàng rõ ràng.

Bên cạnh đó, hiểu rõ quyền lợi của mình cũng là một yếu tố quan trọng giúp người tiêu dùng tự bảo vệ bản thân trước những rủi ro không mong muốn. Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 quy định rằng mỗi cá nhân có quyền được an toàn, quyền được cung cấp thông tin trung thực, quyền lựa chọn sản phẩm và quyền khiếu nại, yêu cầu bồi thường nếu gặp phải sản phẩm kém chất lượng. Hiểu rõ và biết cách thực thi quyền lợi của mình sẽ giúp người tiêu dùng trở nên chủ động hơn trong mọi tình huống.

Một xu hướng đáng chú ý khác trong tiêu dùng hiện đại là hướng tới tiêu dùng bền vững. Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 khuyến khích người tiêu dùng ưu tiên sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường, hạn chế sử dụng túi nilon, đồ nhựa dùng một lần để giảm tác động tiêu cực đến hệ sinh thái. Mỗi hành động nhỏ, từ việc lựa chọn sản phẩm có bao bì tái chế, sử dụng túi vải thay vì túi nilon, cho đến việc ủng hộ các doanh nghiệp sản xuất theo mô hình xanh, đều có thể góp phần tạo nên sự thay đổi tích cực cho môi trường.

Còn theo Phó Chi cục Quản lý Thị trường Hà Nội Dương Mạnh Hùng, người tiêu dùng khi mua hàng thương mại điện tử cần chọn sàn uy tín, người bán uy tín, trong đó có thể tham khảo các phản hồi của khách hàng đã mua trước đó đánh giá về sản phẩm. Đối với các đơn vị bán hàng, nhà sản xuất nên ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý nguồn gốc sản phẩm tốt hơn, để người tiêu dùng có thể kiểm tra hàng chính hãng thuận lợi.