Marketing có thể tạo cảm xúc, khác biệt nhưng tuyệt đối không được sai sự thật

PV: Xin chào luật sư, vì sao trong thời gian gần đây các vụ việc vi phạm trong quảng cáo, truyền thông lại tăng mạnh, đặc biệt trên mạng xã hội?

LS. Nguyễn Thị Thu Diệu: Marketing hiện nay diễn ra với tốc độ rất nhanh, thậm chí "tính bằng giây" trên TikTok, Facebook, YouTube. Áp lực viral khiến nhiều doanh nghiệp hoặc KOL/KOC dễ đi quá đà như nói quá công dụng, gắn thêm hiệu quả không được kiểm chứng, hoặc sử dụng các cụm từ mang tính tuyệt đối. Chỉ cần một thông điệp "quá đà", một công dụng bị "thổi phồng", doanh nghiệp hoặc cá nhân có thể đối mặt ngay với rủi ro pháp lý.

Theo Nghị định 38/2021/NĐ-CP, các hành vi quảng cáo sai sự thật, gây hiểu nhầm đều có thể bị xử phạt hành chính. Thậm chí, nếu tính chất nghiêm trọng, hành vi còn có thể bị xử lý hình sự theo Điều 197 (tội quảng cáo gian dối) và Điều 198 (tội lừa dối khách hàng) của Bộ luật Hình sự. Ranh giới giữa sáng tạo và vi phạm rất mỏng, một bước chân sai có thể dẫn đến hậu quả lớn.

PV: Như vậy, theo luật sư điều gì được xem là "ranh giới đỏ" trong hoạt động marketing? Nhiều người làm marketing cho rằng "đã làm quảng cáo thì phải nói hay", thậm chí "phải tô màu một chút". Quan điểm pháp lý về điều này như thế nào?

LS. Nguyễn Thị Thu Diệu: Pháp luật không cấm doanh nghiệp "nói hay". Pháp luật chỉ cấm nói sai.

Điều 19 Luật Quảng cáo yêu cầu thông tin phải trung thực, chính xác, rõ ràng; không được gây hiểu nhầm về công dụng, chất lượng, xuất xứ…

Điểm a khoản 1 Điều 10 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cũng cấm mọi hình thức cung cấp thông tin sai lệch, không đầy đủ hoặc gây nhầm lẫn.

Nói "hay" là quyền của doanh nghiệp. Nhưng nói "quá sự thật" là vi phạm. Chỉ cần một chi tiết gây hiểu sai, dù vô tình hay "dùng từ cho hay", cũng có thể bị xem là vi phạm. "Phóng đại một chút" chính là lý do khiến nhiều doanh nghiệp bị xử phạt.

Pháp luật không cho phép mô tả công dụng chưa được kiểm chứng, sử dụng tiêu chuẩn - chứng nhận không đúng, hoặc đưa ra các tuyên bố vượt quá khả năng thực tế của sản phẩm. Quảng cáo có thể sáng tạo, nhưng mọi thông tin liên quan đến chất lượng, công dụng, chứng nhận… phải chứng minh được bằng hồ sơ. Đây là ranh giới mà mọi doanh nghiệp cần tôn trọng.

PV: Vậy doanh nghiệp cần làm gì để tránh rủi ro pháp lý trong hoạt động marketing?

LS. Nguyễn Thị Thu Diệu: Giải pháp không nằm ở việc giảm bớt sáng tạo mà nằm ở việc thiết lập hệ thống kiểm soát nội dung. Cụ thể:

1. Rà soát pháp lý trước khi công bố: Kiểm tra tính chính xác của mọi tuyên bố về công dụng, chất lượng, xuất xứ… và đối chiếu với hồ sơ kỹ thuật hoặc tài liệu pháp lý liên quan.

2. Đào tạo kiến thức pháp luật cho đội ngũ marketing: Hiểu rõ Luật Quảng cáo, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và các quy định chuyên ngành là điều bắt buộc.

3. Phối hợp giữa phòng pháp chế - marketing - kỹ thuật: Bảo đảm mọi thông tin nhất quán và có đủ căn cứ chứng minh.

4. Theo dõi phản hồi thị trường: Nếu phát hiện người tiêu dùng hiểu sai, phải điều chỉnh nội dung, đính chính hoặc gỡ bỏ kịp thời.

Những việc này không làm mất đi khả năng sáng tạo, mà giúp doanh nghiệp sáng tạo một cách an toàn và bền vững.

PV: Với sự phát triển của KOL/KOC, vai trò và trách nhiệm pháp lý của họ trong quảng cáo có thay đổi không?

LS. Nguyễn Thị Thu Diệu: Có, và thay đổi rất rõ.

KOL/KOC không còn đơn thuần "giới thiệu hộ" nữa; họ là một phần của hoạt động quảng cáo. Nếu họ cung cấp thông tin sai lệch hoặc gây hiểu nhầm, họ có thể bị xử phạt như doanh nghiệp ký hợp đồng với họ. Luật hiện hành không miễn trừ trách nhiệm cho bất kỳ cá nhân nào tham gia truyền tải thông tin sai sự thật. Ai nói, người đó chịu trách nhiệm.

PV: Cuối cùng, luật sư có lời khuyên nào cho những người đang làm marketing trong bối cảnh cạnh tranh hiện nay ?

LS. Nguyễn Thị Thu Diệu: Marketing ngày nay rất mạnh, rất sáng tạo, nhưng cũng rất dễ rơi vào "bẫy vi phạm" nếu thiếu kiểm soát. Doanh nghiệp cần đặt sự trung thực lên hàng đầu, vì đây là nền tảng để xây dựng uy tín và niềm tin của người tiêu dùng. Tôi chỉ muốn nhấn mạnh một điều: "Marketing không phải vùng xám. Làm gì cũng được, miễn là đúng luật". Tuân thủ pháp luật không bao giờ làm giảm hiệu quả truyền thông; ngược lại, nó bảo vệ doanh nghiệp và giúp thương hiệu đi đường dài.

Vâng! Xin cám ơn luật sư rất nhiều.