Mô hình "đô thị 15 phút" - khung sống mới cho Thủ đô

Trong bối cảnh tốc độ đô thị hóa nhanh, Hà Nội phải đối diện với nhiều thách thức về gia tăng dân số, ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường và áp lực hạ tầng. Chính vì vậy, đổi mới mô hình phát triển đô thị theo hướng nhân văn, hiện đại và bền vững trở thành yêu cầu cấp bách.

Khi nhắc đến phát triển đô thị bền vững, có một khái niệm đang ngày càng được nói đến nhiều hơn, đó là "đô thị 15 phút". Mô hình "đô thị 15 phút" được Giáo sư Carlos Moreno (Đại học Sorbonne, Pháp) giới thiệu năm 2016 và nhanh chóng được nhiều thành phố lớn áp dụng. Nguyên lý cơ bản là mọi nhu cầu thiết yếu của cư dân - từ giáo dục, y tế, mua sắm, giải trí, công viên, không gian xanh - đều phải có thể tiếp cận trong vòng 15 phút đi bộ hoặc xe đạp.

Trong Đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2045, tầm nhìn 2065, mô hình đô thị 15 phút đã được đưa vào như một định hướng chính thức. Điều này cho thấy Hà Nội đang tổ chức lại không gian sống tiện nghi, gắn kết và quan trọng hơn cả là giảm phụ thuộc vào xe cá nhân. Bởi thực tế, cứ 1.000 người dân Hà Nội thì đã có hơn 500 xe máy. Trong khi đó, hệ thống giao thông công cộng mới chỉ đáp ứng được khoảng 10 - 15% nhu cầu đi lại. Với bức tranh như vậy, ùn tắc, ô nhiễm và áp lực hạ tầng chắc chắn chỉ có “tăng” chứ khó mà giảm.

Đô thị 15 phút mở ra một lối đi khác. Thay vì dồn mọi thứ vào trung tâm, Hà Nội sẽ mở rộng phát triển sang phía Tây, phía Nam. Đó là các quận, huyện trước đây như Đan Phượng, Hoài Đức, Hà Đông, Bắc - Nam Từ Liêm, Thanh Trì, Thanh Oai, Thường Tín… Thành phố hướng đến xây dựng những đô thị nén, tức là những đô thị với mật độ cao nhưng đa chức năng, hiện đại nhưng vẫn thân thiện với người dân, nhiều không gian công cộng hơn. Đi kèm với là mô hình TOD tức là đô thị gắn với giao thông công cộng. Điều này có nghĩa là nếu mô hình này được thực hiện thành công thì bạn chỉ cần bước ra từ ga metro hay điểm xe buýt nhanh là có thể kết nối tới các điểm trọng yếu của thành phố.

Theo các chuyên gia, "đô thị 15 phút" không chỉ là câu chuyện của bản quy hoạch hay hạ tầng, mà là sự thay đổi trong tư duy sống đô thị. Từ cách chúng ta đi lại, tiêu dùng, cho tới việc nhìn nhận không gian công cộng. Nếu Hà Nội làm được thì không chỉ giảm áp lực cho khu nội đô lịch sử, mà còn nâng chất lượng sống, xây dựng môi trường thân thiện, bền vững, đáng sống hơn cho hàng triệu cư dân.