“Múa đèn chạy chữ” ở Thanh Hoá được công nhận di sản quốc gia

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa có Quyết định số 482/QĐ-BVHTTDL, công nhận Nghệ thuật trình diễn dân gian Múa đèn chạy chữ, hát chèo chải cổ ở xã Thiệu Quang, huyện Thiệu Hóa, tỉnh Thanh Hoá là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Múa đèn chạy chữ gắn liền với lễ hội Ngư võng phường của làng Nhân Cao (còn gọi là làng Ngói) ở xã Thiệu Quang, huyện Thiệu Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Lễ hội được tổ chức từ ngày mùng 8 đến 12 tháng giêng hàng năm. Trong lễ hội, làng thường tổ chức nhiều hoạt động, trò chơi, trò diễn dân gian như: rước thuyền, đánh đu, chọi gà, đánh cờ người, múa lân, hát chèo chải và múa đèn chạy chữ.

Nét đẹp độc đáo, đặc sắc trong điệu Múa đèn chạy chữ chính là sự kết hợp của hai hình thức hát chèo chải cổ cùng các động tác múa để tạo nên tổ khúc múa đèn hấp dẫn, trong đó hát chèo cổ gồm 4 bài là: Hát giảo chải, hát múa quạt, hát chèo thuyền, hát giáo chân sào. Khi nhạc bắt đầu nổi lên, 12 cô gái, mặc váy đen dài chấm gót, áo tứ thân màu nâu, đầu quấn khăn đỏ, tay cầm dải lụa dài khoảng hơn 2m màu hồng. Khi đội múa xếp thành hàng ngang. Trên nền nhạc múa hát giáo đèn, những cô gái trong đội múa đèn sẽ đội lên đầu một đĩa đèn có 5 ngọn đèn, vừa hát, vừa múa mềm mại, uyển chuyển, và cuối cùng là xếp các chữ nhất, tam, tứ, ngũ.

Sau khi biểu diễn các chữ theo hình đã xếp, đến "hát mừng" thì cả đội múa lượn vòng tròn nằm xuống đất lật người xếp thành bông hoa năm cánh. Rồi từ đó, khéo léo di chuyển thành hàng ngang nhìn lên bàn thờ, hai tay nâng đĩa đèn trên đầu xuống lạy tạ Đức thánh cả, Thành hoàng làng rồi  nhẹ nhàng rời sân khấu.

Trò Múa đèn chạy chữ mang ý nghĩa ca ngợi công Đức thánh Cả và Thành hoàng làng cũng như thể hiện ước vọng của nhân dân về một cuộc sống ấm no, bình an, hạnh phúc.

Tiết mục "Múa đèn chạy chữa" của xã Thiệu Quang đã từng giành được nhiều giải cao, gây ấn tượng với người xem tại các sự kiện lớn, các kỳ liên hoan, hội diễn của huyện, tỉnh và được nhân dân trong làng gìn giữ mai sau của địa phương.

Việc "Múa đèn chạy chữ", hát chèo chải cổ được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia sẽ là động lực để người dân làng Nhân Cao có thêm động lực để gìn giữ, bảo tồn di sản này không bị mai một để truyền lại cho con cháu mai sau./.