Múa rối nước Đào Thục trở thành Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Đào Thục là một ngôi làng cổ, nằm cách trung tâm TP. Hà Nội khoảng 25km. Văn bia đình làng Đào Thục ghi lại, nghề múa rối nước ở làng có từ thời Lê Trung Hưng, cách đây khoảng hơn 300 năm. Tổ nghề múa rối nước Đào Thục là ông Đào Đăng Khiêm, một người từng làm quan trong triều đình.

Sau khi rời quan trường, ông về Đào Thục dạy nhân dân nghệ thuật múa rối nước. Trải qua bao thăng trầm, có lúc tưởng như mai một, nghề rối nước Đào Thục với tình yêu, trách nhiệm của các thế hệ nhân dân địa phương, đã được gìn giữ, bảo tồn hiệu quả, tạo thành thương hiệu vang xa.

Giá trị văn hóa phi vật thể của rối nước Đào Thục được thể hiện qua thời gian bên cạnh những tích trò cổ, lưu giữ qua nhiều thế hệ, còn sáng tác thêm nhiều tích trò mới, ca ngợi quê hương, đất nước như: Tặng hoa ngày hội, Rước ảnh Bác Hồ, Hà Nội 12 ngày đêm, Huyền thoại Loa thành…, thể hiện sự tiếp nối truyền thống cũng như sức sống bền bỉ, mãnh liệt của môn nghệ thuật cổ truyền.

Đặc biệt, không chỉ trực tiếp sáng tác các tích trò và biểu diễn, người Đào Thục còn đích thân làm ra những quân trò rối, từ chú Tễu, Thạch Sanh, Tấm Cám, cô tiên… đến gà, chim phượng, rồng, hổ, con trâu, cái cày… vô cùng sinh động và bắt mắt, trở thành nét riêng khó lẫn của nghệ thuật rối nước Đào Thục.

Hiện nay, phường rối có gần 60 thành viên, trong đó có nhiều nghệ nhân tài giỏi, như các ông, bà: Nguyễn Văn Tiệp, Đào Văn Nghiêm, Nguyễn Văn Mạnh, Đinh Thế Văn, Ngô Minh Phong, Đinh Văn Chiến, Nguyễn Văn Chương, Nguyễn Thị Thỏa, Đinh Xuân Trách, Đặng Thị Thu Trang…

Làng rối nước Đào Thục cách đây 20 năm tưởng chừng như xóa sổ. Các nghệ nhân đã phải tìm hướng đi mới để duy trì và bảo tồn phát triển nghề rối tại đây. Một hướng đi mới thành công chính là chủ động, sáng tạo trong việc tiếp cận thị trường. Đổi mới việc tổ chức biểu diễn nhằm phục vụ khách du lịch, quảng bá du lịch thay thế cách biểu diễn trước mỗi năm chỉ một lần.

Hiện nay, ngoài hoạt động biểu diễn phục vụ khách, các nghệ nhân phường rối nước Đào Thục còn tổ chức nhiều dịch vụ du lịch phụ trợ nên là địa chỉ du lịch quen thuộc của nhiều đoàn khách trong nước và quốc tế.

Đổi mới cách biểu diễn đã cứu làng rối Đào Thục giờ đây không chỉ là làng rối mà còn là "làng du lịch". Đó là lý do trong các làng rối của Hà Nội, rối nước Đào Thục là địa phương đầu tiên được đưa vào Danh mục Di sản Văn hoá phi vật thể quốc gia.

Cùng với nghệ thuật múa rối nước làng Đào Thục, trong lần ghi danh mới nhất này, cả nước có thêm 10 di sản được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, gồm: Nghi lễ Xé Pang Á của người Kháng, các huyện: Quỳnh Nhai, Mường La, Thuận Châu, tỉnh Sơn La; Lễ hội chùa Cổ Lễ (huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định); Hát Dô, xã Liệp Tuyết, huyện Quốc Oai, Hà Nội; Nghề dệt lụa Vạn Phúc, quận Hà Đông, Hà Nội; nghề làm bánh tráng Thuận Hưng, quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ; nghề dệt thổ cẩm của người Chăm, tỉnh An Giang; nghề đan gùi của người Xtiêng, tỉnh Bình Phước; Nghi lễ Nhảng chập đáo (Tết nhảy) của người Dao Quần chẹt, huyện Ngọc Lặc, tỉnh Thanh Hóa; Lễ hội đền thờ Lê Hoàn, xã Xuân Lập, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa; Lễ hội đền Bà Vũ, xã Chân Lý, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam.

Cùng với các quyết định, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị Chủ tịch UBND các cấp nơi có di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào Danh mục, trong phạm vi nhiệm vụ và quyền hạn của mình, thực hiện việc quản lý nhà nước theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.