Ngành dệt may hướng đến phát triển bền vững, sáng tạo

Dệt may Việt Nam đang tăng tốc mạnh mẽ để về đích năm 2025 với kim ngạch xuất khẩu ước đạt 46 tỷ USD trong bối cảnh thị trường thế giới nhiều khó khăn. Kết quả này dù thấp hơn mục tiêu 48 tỷ USD nhưng vẫn tăng 5,6% so với năm trước, giữ vững vị thế Top 3 thế giới.

Đến năm 2030, với định hướng phát triển bền vững, kinh tế tuần hoàn, ngành dệt may Việt Nam đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu đạt 64,5 tỷ USD, tốc độ tăng trưởng bình quân 6,5-7%/năm, phát triển thị trường nội địa đạt quy mô 8-9 tỷ USD; trong đó, trọng tâm chiến lược là “xanh hóa - số hóa”, tăng tỷ lệ nội địa hóa lên hơn 60%, xây dựng thương hiệu thời trang lớn mạnh.

Đây là cột mốc quan trọng giúp ngành hoàn thành mục tiêu trong những năm tới trước áp lực tái cấu trúc sâu, đáp ứng chuẩn xanh của các thị trường xuất khẩu.

Các chuyên gia nhận định, để đáp ứng nhu cầu thị trường mới, ngành dệt may phải hướng đến mô hình phát triển bền vững, sáng tạo và có giá trị gia tăng cao. 

Tuy nhiên, hành trình này không dễ dàng khi doanh nghiệp phải đối mặt với thách thức về nhân lực, chi phí đầu tư và khả năng cạnh tranh. Một điểm nghẽn lớn là thiếu nhân lực thiết kế và sáng tạo, vốn là yếu tố then chốt để doanh nghiệp thoát khỏi phân khúc gia công giá rẻ. 

Trong khi đó, việc đầu tư vào trung tâm thiết kế, phần mềm 3D hay quảng bá thương hiệu đòi hỏi chi phí lớn, vượt khả năng của phần đông doanh nghiệp vừa và nhỏ. Việc tiếp cận thị trường quốc tế, xây dựng kênh phân phối, bảo hộ bản quyền cũng còn hạn chế.

Bối cảnh này buộc doanh nghiệp tìm kiếm thị trường mới, nhận đơn hàng rải rác, liên tục điều chỉnh kế hoạch sản xuất, đáp ứng chuẩn xanh và truy xuất nguồn gốc để giữ uy tín với khách hàng quốc tế...

Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) Vũ Đức Giang cho rằng, mô hình đa điểm sản xuất giúp giảm rủi ro chính trị - thương mại, tối ưu chi phí lao động, vận chuyển và tiếp cận các thị trường có ưu đãi thuế quan. Nhiều nước có chính sách thuế 0% hoặc rất thấp khi xuất khẩu sang các thị trường lớn, tạo lợi thế cạnh tranh rõ rệt cho doanh nghiệp.

Các chuyên gia nhận định các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (FTA), trong đó có EVFTA, chỉ trở thành cơ hội thực sự khi doanh nghiệp nâng cao được năng lực đáp ứng tiêu chuẩn, đặc biệt là yêu cầu về xuất xứ và nội địa hóa nguyên liệu. Do đó, ngành dệt may phải kết hợp 2 trụ cột: nâng cao nội địa hóa nguyên liệu - xanh hóa sản xuất - nâng cấp thiết bị, và mở rộng đầu tư ra nước ngoài tại các thị trường chiến lược với chi phí, thuế quan và logistics phù hợp.

Ông Giang nhận định, bước vào kỷ nguyên mới, ngành dệt may Việt Nam sẽ phải định vị dựa trên chất lượng, phát triển bền vững và quản trị rủi ro. Doanh nghiệp linh hoạt, đầu tư dài hạn và khai thác cơ hội toàn cầu sẽ dẫn dắt thị trường trong chu kỳ phát triển sắp tới.