Ngành điện tử Việt Nam giữ vững vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu

Theo Tổng cục Hải quan, nửa đầu tháng 5/2025 (từ 01/5 đến 15/5), kim ngạch xuất khẩu máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đạt 16,88 tỷ USD, giảm 8,9% (tương ứng giảm 394 triệu USD) so với nửa cuối tháng 4/2025. Lũy kế từ đầu năm đến hết ngày 15/5/2025, tổng trị giá xuất khẩu của nhóm hàng này đạt 157,5 tỷ USD, tăng 13,3% (tương ứng tăng 18,49 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2024.

Tuy nhiên, tính từ đầu năm đến hết ngày 15/5/2025, cán cân thương mại hàng hóa thặng dư 1,74 tỷ USD. 

Kim ngạch xuất nhập khẩu điện tử Việt Nam 5 năm qua tăng trưởng rất đáng kể, từ 87,2 tỷ USD (năm 2019) lên đến 126,4 tỷ USD (năm 2024), và đạt hơn 35 tỷ USD chỉ trong quý I/2025.

Ngành công nghiệp điện tử là một trong những ngành chủ lực và có vị trí then chốt trong nền kinh tế Việt Nam, với tỷ trọng chiếm khoảng 17,8% toàn ngành công nghiệp. Các sản phẩm máy vi tính và linh kiện điện tử ngày càng đa dạng hóa để đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu. Sự hiện diện của các hãng điện tử lớn trên thế giới như Samsung, LG, Foxconn tại Việt Nam tiếp tục thúc đẩy ngành này phát triển.

Việt Nam được dự báo sẽ duy trì vị thế là trung tâm sản xuất và thị trường điện tử tiêu dùng đứng đầu tại Đông Nam Á trong năm 2025, với các xu hướng chính bao gồm mở rộng công nghệ thông minh, IoT và tự động hóa.

Hai mặt hàng chủ lực là máy tính và linh kiện, điện thoại và linh kiện đã đưa Việt Nam lên vị trí thứ 5 thế giới về xuất khẩu máy tính và thứ 2 về xuất khẩu điện thoại di động. Trong đó Hoa Kỳ là thị trường lớn nhất của hàng điện tử Việt Nam. Các thị trường theo sau lần lượt là Trung Quốc, EU, Hồng Kông (Trung Quốc), Hàn Quốc và ASEAN.

Các số liệu trên cho thấy Việt Nam đã thâm nhập khá sâu vào các thị trường lớn nhất thế giới, cũng như chuỗi cung ứng toàn cầu với tỷ trọng cao.

Tuy nhiên, TS. Bùi Thanh Minh, Phó Giám đốc chuyên môn tại Văn phòng Ban Nghiên cứu và Phát triển Kinh tế Tư nhân (Ban IV), cho rằng ngành điện tử cần tự soi lại mình và tái cơ cấu theo hướng bền vững, giá trị cao hơn. Doanh nghiệp phải thay đổi thói quen quản trị doanh nghiệp để minh bạch được chuỗi sản xuất và sản phẩm. Khi đó mới giữ được mình trong chuỗi cung ứng, giữ được đơn hàng dài hạn.

Đặc biệt, ông Minh cho rằng biến động thuế quan hiện tại là "thời cơ lịch sử" để doanh nghiệp tận dụng chính sách hỗ trợ từ Nhà nước. Nghị quyết 57 của Trung ương định hướng rõ việc chuyển từ mô hình tăng trưởng thâm dụng lao động và tài nguyên sang mô hình tăng trưởng dựa trên khoa học công nghệ, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo. Các cải cách mạnh mẽ, các chính sách hỗ trợ như ưu đãi thuế, lãi suất, phát triển công nghiệp hỗ trợ… là “trợ lực” mà doanh nghiệp cần chủ động tìm đến trong quá trình "nâng cấp" đầu tư vào công nghệ, R&D, sản xuất sạch, phát triển nguồn nhân lực kỹ thuật chất lượng cao...

Hiện tại nhiều doanh nghiệp đã đẩy nhanh sản xuất, hoàn thiện đơn hàng để tránh nguy cơ gián đoạn do thay đổi thuế suất. Nhưng về lâu dài, sự chuẩn bị cần kỹ lưỡng hơn. Các chuyên gia nhấn mạnh, doanh nghiệp cần có tư duy toàn cầu, có lộ trình phù hợp cho hành động thực tế, đi từng bước một để vươn lên.