Ngành điều ứng phó thách thức, kỳ vọng xuất khẩu ổn định

Theo Tổng cục Hải quan, trong tháng 5/2025, Việt Nam xuất khẩu 81.116 tấn nhân điều, đạt kim ngạch 550,836 triệu USD, tăng 10,5% về lượng và 11,5% về giá trị so với tháng trước. Lũy kế 5 tháng đầu năm, tổng lượng xuất khẩu hạt điều đạt 276.761 tấn, tương đương 1,884 tỷ USD, giảm 5,3% về lượng nhưng tăng mạnh 19,4% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Sự tăng trưởng này chủ yếu nhờ giá xuất khẩu tăng, bù đắp cho sự sụt giảm về sản lượng.

Thị trường Mỹ, điểm đến lớn nhất của hạt điều Việt Nam, ghi nhận những diễn biến trái chiều. Trong tháng 5/2025, xuất khẩu sang Mỹ đạt 17.361 tấn, trị giá 117,606 triệu USD, giảm 3,37% về lượng nhưng tăng 22,32% về giá trị so với tháng 5/2024.

Lũy kế 5 tháng, xuất khẩu hạt điều sang Mỹ đạt 59.752 tấn, kim ngạch 406,889 triệu USD, giảm đến 20,40% về lượng nhưng vẫn tăng 1,72% về giá trị so với cùng kỳ.

Nguyên nhân chính là giá xuất khẩu tăng, giúp bù đắp phần nào cho sự sụt giảm sản lượng. Tuy nhiên, từ sau ngày 2/4/2025, Mỹ áp thuế nhập khẩu 10% đối với hạt điều và một số nông sản Việt Nam, chấm dứt mức thuế 0% trước đó. Chính phủ Việt Nam đang tiếp tục đàm phán nhằm duy trì mức thuế ưu đãi, đặc biệt với các sản phẩm Mỹ không sản xuất được như điều, cà phê, tiêu...

Theo Phó Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), mức thuế này là thách thức nhưng chưa gây ảnh hưởng nghiêm trọng. Các nhà nhập khẩu Mỹ vẫn tiếp tục nhận hàng theo hợp đồng đã ký và đồng ý chi trả phần thuế bổ sung. 

Phó Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam nhận định mức thuế tối đa Mỹ có thể áp với hạt điều Việt Nam khó vượt quá 10%, do đây là mặt hàng thiết yếu tại Mỹ. Tuy nhiên, nếu đàm phán không đạt kết quả mong muốn, giá xuất khẩu hạt điều có thể phải giảm để bù đắp chi phí thuế, gây áp lực lên lợi nhuận của doanh nghiệp.

Thị trường Mỹ gặp khó khăn, nhưng xuất khẩu hạt điều sang Trung Quốc lại tăng mạnh, trong khi châu Âu có xu hướng giảm nhẹ hoặc đi ngang. Theo Vinacas, sự sụt giảm lượng xuất khẩu sang Mỹ trong tháng 5/2025 một phần do các nhà nhập khẩu chờ đợi chính sách thuế rõ ràng từ chính quyền Tổng thống Trump. Trong khi đó, lo ngại thuế quan có thể tăng thêm sau ngày 8/7/2025 đã thúc đẩy một số mặt hàng nông sản khác được đặt mua mạnh, nhưng hạt điều lại chưa ghi nhận xu hướng tương tự.

Một diễn biến khác hỗ trợ tích cực cho ngành điều là giá điều thô đang giảm. Điều này tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu phục vụ sản xuất, nhất là chuẩn bị cho các mùa lễ và Tết cuối năm. Thông thường, trong 6 tháng đầu năm, nhu cầu tiêu thụ điều chưa cao, do đó các nhà nhập khẩu thường chưa đẩy mạnh mua hàng.

Do vậy, các doanh nghiệp kỳ vọng thị trường điều trong 6 tháng cuối năm sẽ khởi sắc hơn. Giá điều thô giảm là một yếu tố tích cực, tuy nhiên thực tế nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã ký hợp đồng mua nguyên liệu khi giá còn cao.

Năm 2024, xuất khẩu hạt điều của Việt Nam đạt kỷ lục với 730 nghìn tấn nhân điều, thu về 4,37 tỷ USD, tăng 20,2% so với năm 2023. Mỹ tiếp tục giữ vai trò là thị trường nhập khẩu lớn nhất hoặc nằm trong nhóm ba thị trường tiêu thụ hạt điều hàng đầu của Việt Nam, cùng với Trung Quốc và Hà Lan.

Theo số liệu từ Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), trong những năm gần đây, thị trường Mỹ chiếm khoảng 25-30% tổng kim ngạch xuất khẩu điều của cả nước. Riêng năm 2023, Mỹ đã nhập khẩu hơn 130.000 tấn hạt điều từ Việt Nam, với kim ngạch ước đạt trên 700 triệu USD.

Mặc dù đang đối mặt với những điều chỉnh về thuế quan từ phía Mỹ - yếu tố có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất và xuất khẩu, Vinacas vẫn giữ vững tinh thần lạc quan, kỳ vọng kim ngạch xuất khẩu hạt điều năm 2025 sẽ duy trì ổn định, tương đương mức đạt được trong năm 2024.