Ngành dừa vươn xa với 4 nhóm sản phẩm chủ lực

Dừa là 1 trong 6 đối tượng nằm trong Đề án phát triển cây công nghiệp chủ lực đến năm 2030 đã được Bộ NN&PTNT ban hành theo Quyết định 431/QĐ-BNN-TT năm 2024. Đề án đặt mục tiêu, đến năm 2030, diện tích dừa khoảng 195.000 - 210.000 ha, trong đó vùng trồng dừa trọng điểm ĐBSCL khoảng 170.000 - 175.000 ha. Đồng thời, trên 30% diện tích dừa được sản xuất theo quy trình GAP, hoặc tương đương. Diện tích dừa được cấp mã số vùng trồng khoảng 30%.

Từ con số khiêm tốn 180 triệu USD kim ngạch xuất khẩu năm 2010, ngành dừa đã phát triển mạnh mẽ, đạt hơn 900 triệu USD vào năm 2023 và vượt mốc 1 tỷ USD trong năm 2024. 

Hiệp hội Dừa Việt Nam cho hay, với nhiều thông tin khả quan về giá trị cây dừa cộng thêm việc mở cửa cho trái dừa tươi bước vào các thị trường khó tính, ngày càng nhiều doanh nghiệp đầu tư và kinh doanh các sản phẩm từ dừa đa dạng hơn, cạnh tranh hơn. 

Hiện nay, ngành dừa đang định hình với 4 nhóm doanh nghiệp và sản phẩm chủ lực.

Nhóm 1, doanh nghiệp và sản phẩm ngành thực phẩm, mỹ phẩm và y dược với hơn 45 loại sản phẩm đa dạng, phong phú, hơn 50 doanh nghiệp sản xuất chế biến sâu, đóng góp khoảng 40% vào kim ngạch xuất khẩu toàn ngành.

Nhóm 2, doanh nghiệp và sản phẩm ngành thủ công mỹ nghệ, gỗ và giá thể nông nghiệp với hơn 30 loại sản phẩm đa dạng gồm các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, gỗ, mụn dừa giá thể, tham gáo dừa, chất xử lý môi trường từ than và các loại máy móc cơ khí sản xuất chuyên ngành dừa. Ở nhóm này, hầu hết doanh nghiệp, cơ sở nhỏ. Chỉ khoảng 15 doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu trực tiếp, còn lại là doanh nghiệp thương mại không ổn định, đóng góp khoảng 25% vào kim ngạch xuất khẩu toàn ngành.

Nhóm 3, doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm nguyên liệu như dầu dừa thô, bột béo từ dừa nước, dừa cấp đông, nước cốt dừa cấp đông… Nhóm này hiện có 5 doanh nghiệp trong nước và 14 doanh nghiệp FDI đã tham gia đầu tư và đang hoạt động ngày càng phát triển trong khoảng 3 năm gần đây. 

Tuy nhiều cách nhìn chưa thực sự đánh giá cao nhóm ngành này, nhưng thực sự đây là nhóm các doanh nghiệp thu mua nguyên liệu, sản xuất góp phần gia tăng giá trị trái dừa cho bà con nông dân đáng kể nhất, đóng góp khoảng 20% vào kim ngạch xuất khẩu toàn ngành.

Cuối cùng là nhóm doanh nghiệp và sản phẩm sản xuất, kinh doanh dừa tươi, đóng góp khoảng 15% vào kim ngạch xuất khẩu toàn ngành. Hiện có 16 chủng loại dừa tươi uống nước được trồng ở Việt Nam. 

Tuy nhiên, doanh nghiệp và thị trường chỉ mới khai thác 5 loại như dừa xiêm lùn, xừa xiêm xanh, dừa éo, dừa dứa và dừa ta uống nước… để xuất khẩu. Doanh nghiệp chưa đầu tư xây dựng vùng nguyên liệu, xây dựng thương hiệu cho các loại dừa uống nước nổi tiếng như dừa Tam Quan, Bình Định; dừa Ninh Đa, Khánh Hòa… đây là tiềm năng còn bỏ ngỏ.

Trước đó, tại hội thảo Coconext 2024 với chủ đề nâng tầm chuỗi giá trị ngành dừa Việt Nam, nói về chiến lược để phát triển bền vững ngành dừa, ông Cao Bá Đăng Khoa, Tổng thư ký Hiệp hội Dừa Việt Nam cho rằng, các doanh nghiệp cần mạnh dạn đầu tư nhiều hơn nữa các nhà máy chuyên sâu để chế biến dừa xuất khẩu, đồng thời áp dụng công nghệ cao, sản xuất theo hướng hữu cơ… Qua đó, để khẳng định Việt Nam xứng tầm là nước xuất khẩu các sản phẩm từ dừa lớn thứ 4 trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương và đứng thứ 5 của quốc tế.

Để đạt hiệu quả cao hơn nữa, cần xây dựng các chuỗi liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và nông dân. Cơ quan chức năng có các chính sách điều tiết để xuất khẩu dừa luôn ổn định giữ bình ổn giá, không tăng nóng khi khan hiếm và không mất giá khi dư thừa.

Với lợi thế và tiềm năng sẵn có, ngành dừa Việt Nam còn nhiều dư địa bỏ ngỏ đang chờ đón các nhà đầu tư nước ngoài. Hiệp hội Dừa Việt Nam sẵn sàng là cầu nối mọi thông tin, hỗ trợ các thủ tục pháp lý cho doanh nghiệp nước ngoài khi đầu tư vào ngành dừa Việt Nam.