Ngành xây dựng Việt Nam trước ngưỡng cửa xanh hóa toàn diện

Thông điệp đó được thể hiện rõ nét tại Diễn đàn phát triển bền vững ngành xây dựng Việt Nam - VSCF 2025, diễn ra ngày 19/12/2025 tại TP. Hồ Chí Minh, nơi bức tranh về một mô hình phát triển xanh, tuần hoàn và hướng tới net zero 2050 được phác họa bằng cả góc nhìn chính sách lẫn thực tiễn thị trường.

Tại diễn đàn, đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đưa ra một thông điệp xuyên suốt: Phát triển xây dựng xanh không còn là sự lựa chọn mang tính tự nguyện, mà đã trở thành điều kiện tiên quyết để ngành tồn tại và hội nhập. Theo các số liệu được dẫn từ Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP), lĩnh vực xây dựng và vận hành công trình hiện chiếm khoảng 37% tổng lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu và tiêu thụ hơn một phần ba năng lượng thế giới. Với Việt Nam - một trong những quốc gia chịu tác động nặng nề nhất của biến đổi khí hậu sức ép chuyển đổi này càng trở nên rõ ràng và cấp bách.

Không chỉ đối mặt với thách thức môi trường, ngành xây dựng còn đang chịu áp lực ngày càng lớn từ "luật chơi" thương mại quốc tế. Các cơ chế điều chỉnh biên giới carbon, tiêu biểu như CBAM của Liên minh châu Âu, đang dần trở thành hàng rào kỹ thuật mới đối với các sản phẩm thép, xi măng và vật liệu xây dựng. Trong bối cảnh đó, việc xanh hóa quy trình sản xuất, đo lường và minh bạch dấu chân carbon không chỉ nhằm giảm phát thải, mà còn là điều kiện để duy trì khả năng xuất khẩu và vị thế trên thị trường toàn cầu.

Ở góc độ trong nước, một nghịch lý được chỉ ra: ngành xây dựng tạo ra các công trình để bảo vệ con người trước thiên tai, nhưng nếu thiếu các giải pháp thiết kế và vật liệu phù hợp, chính quá trình xây dựng lại góp phần làm gia tăng biến đổi khí hậu. Điều này đặt ra yêu cầu tái cấu trúc toàn diện ngành theo hướng xanh, tuần hoàn và thích ứng. Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam cần huy động khoảng 368 tỷ USD đến năm 2040 để vừa tăng cường khả năng chống chịu khí hậu, vừa hiện thực hóa mục tiêu net zero trong đó xây dựng là lĩnh vực then chốt.

Từ thực tiễn đó, VSCF 2025 được nhìn nhận như một không gian hội tụ tư duy và hành động cho mô hình kinh doanh xanh trong ngành xây dựng. Diễn đàn không chỉ dừng ở thảo luận chính sách, mà còn nhấn mạnh vai trò dẫn dắt của doanh nghiệp trong đổi mới công nghệ, phát triển vật liệu phát thải thấp, ứng dụng kinh tế tuần hoàn và chuyển đổi số. Việc đo lường, chứng nhận và công bố các chỉ số "xanh" được xem là nền tảng để xây dựng niềm tin với thị trường, nhà đầu tư và đối tác quốc tế.

Một điểm nhấn đáng chú ý tại VSCF 2025 là lần đầu tiên bốn hệ chứng chỉ công trình xanh quốc tế - LEED, LOTUS, EDGE và BRI được trao ngay trong khuôn khổ một diễn đàn chuyên ngành tại Việt Nam. Hoạt động này mang ý nghĩa biểu tượng mạnh mẽ, cho thấy phát triển bền vững đang được hiện thực hóa bằng các tiêu chuẩn cụ thể, có thể đo lường và so sánh, thay vì dừng lại ở cam kết mang tính tuyên bố.

Song song đó, lễ vinh danh 17 doanh nghiệp tiên phong phát triển bền vững trong ngành xây dựng đã góp phần khắc họa rõ nét xu hướng "kinh doanh xanh" đang hình thành. Các doanh nghiệp này được ghi nhận không chỉ vì nỗ lực giảm phát thải, mà còn bởi cách tiếp cận toàn diện hơn trong quản trị ESG, đổi mới sản phẩm và trách nhiệm với cộng đồng, những yếu tố ngày càng quyết định sức cạnh tranh dài hạn.

Từ góc nhìn chính sách, thông điệp được nhấn mạnh tại Diễn đàn là sự cần thiết của hợp tác đa chiều. Phát triển xây dựng bền vững chỉ có thể thành công khi có sự hội tụ của chính sách - tài chính - công nghệ - thị trường, cùng sự phối hợp chặt chẽ giữa khu vực công và tư, giữa Việt Nam và cộng đồng quốc tế. Trong đó, tín dụng xanh, tài chính xanh và thị trường carbon được xem là các đòn bẩy quan trọng để khơi thông nguồn lực cho các dự án đô thị xanh và hạ tầng thông minh.

VSCF 2025 vì thế không chỉ phản ánh một xu hướng, mà còn cho thấy một sự chuyển dịch mang tính cấu trúc: "kinh doanh xanh" đang trở thành trục phát triển mới của ngành xây dựng Việt Nam. Khi các tiêu chuẩn bền vững ngày càng gắn chặt với khả năng tiếp cận thị trường và nguồn vốn, những doanh nghiệp đi trước trong chuyển đổi xanh sẽ nắm lợi thế cạnh tranh rõ rệt.

Trong tầm nhìn dài hạn, việc Diễn đàn dự kiến mở rộng quy mô và không gian đối thoại tại VSCF 2026 cho thấy quyết tâm xây dựng một hệ sinh thái phát triển bền vững cho toàn ngành. Đây cũng là minh chứng cho nhận thức ngày càng rõ ràng rằng tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường không còn là hai mục tiêu đối lập, mà đang hội tụ trong một mô hình phát triển mới - nơi kinh doanh xanh trở thành chìa khóa cho tương lai.