Nghệ An: Nâng cao chất lượng sản xuất, chế biến gỗ và lâm sản giai đoạn 2025 - 2030

Tham dự có các đồng chí: Nguyễn Văn Đệ - Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; Hoàng Quốc Việt - Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường; Nguyễn Danh Hùng - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường đồng chủ trì hội thảo.

Trong những năm qua, sản xuất lâm nghiệp tại Nghệ An đã có những chuyển biến mạnh mẽ về chất, góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và nâng cao đời sống cho người dân. Tỉnh Nghệ An đã và đang chú trọng vào việc nâng cao chất lượng rừng trồng nguyên liệu, thực hiện quản lý rừng bền vững, phát triển giá trị gia tăng sản phẩm gỗ và lâm sản ngoài gỗ thông qua chế biến sâu, và đẩy mạnh kinh tế hợp tác trong sản xuất lâm nghiệp.

Một trong những thành tựu đáng chú ý trong công tác tài nguyên rừng năm 2024 được UBND tỉnh công bố tại Quyết định số 743/QĐ-UBND ngày 14/3/2025, tổng diện tích có rừng trên địa bàn toàn tỉnh là 973.011,94 ha; trong đó, diện tích rừng tự nhiên là 790.396,60 ha, diện tích rừng trồng là 182.615,34 ha. Ngoài ra, còn có 63.120,07 ha diện tích rừng trồng chưa đạt tiêu chí thành rừng. Toàn tỉnh Nghệ An hiện có hơn 34.000 ha rừng trồng gỗ lớn, chiếm gần 20% diện tích rừng trồng của cả tỉnh.

Với tổng diện tích rừng đã được cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững trên địa bàn tỉnh hiện đạt 32.630,24 ha, trong đó: diện tích rừng trồng 30.880,96 ha; diện tích rừng tự nhiên 1.749,28 ha. Ngoài ra, có 3.088,10 ha rừng tự nhiên có giá trị bảo tồn cao (HCVs), chiếm khoảng 10% diện tích rừng tự nhiên trong liên kết cần được quản lý, bảo vệ theo quy trình. Các diện tích rừng có chứng chỉ chủ yếu do các doanh nghiệp chế biến gỗ phối hợp với hộ gia đình, cá nhân trồng rừng tổ chức cấp chứng chỉ theo yêu cầu truy xuất nguồn gốc nguyên liệu đầu vào phục vụ sản xuất, xuất khẩu.

Diện tích rừng trồng hàng năm duy trì ở mức gần 20.000 ha, sản lượng gỗ khai thác từ rừng trồng trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2020-2024 không ngừng tăng cao. Tổng sản lượng khai thác trong giai đoạn này đạt 7.928.373 m³, bình quân 1.585.674 m³/năm. Riêng năm 2024 đạt mức cao nhất với 1.747.009 m³, tốc độ tăng trưởng bình quân đạt khoảng 20%/năm.

Theo số liệu thống kê, toàn tỉnh hiện có 1.052 cơ sở chế biến gỗ và lâm sản. Tỉnh đã ban hành nhiều chính sách thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực chế biến gỗ và lâm sản, ưu tiên các cơ sở có quy mô lớn, công nghệ tiên tiến, từng bước hình thành các chuỗi liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ sản phẩm lâm nghiệp. Một số nhà máy, doanh nghiệp chế biến gỗ và lâm sản tiêu biểu hoạt động trên địa bàn tỉnh như: Công ty Biomass Fuel Việt Nam, Công ty BVN Thanh Chương, Công ty Đông Bắc, Nhà máy gỗ MDF Nghĩa Đàn của Công ty Lâm nghiệp Tháng Năm, Nhà máy MDF của Công ty Tân Việt Trung, Nhà máy MDF Nghệ An của Công ty Thanh Thành Đạt.

Ngoài việc đáp ứng nhu cầu tiêu dùng gỗ và sản phẩm gỗ trong tỉnh, ngành chế biến gỗ tại Nghệ An đã đóng góp quan trọng vào kim ngạch xuất khẩu, tạo nguồn thu lớn cho ngân sách, đồng thời giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động địa phương. Doanh thu từ hoạt động chế biến, kinh doanh gỗ và sản phẩm gỗ có vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế khu vực nông thôn và phát triển kinh tế địa phương theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. 

Giai đoạn 2020-2024, kim ngạch xuất khẩu lâm sản toàn tỉnh đạt trung bình 254,07 triệu USD/năm, riêng năm 2024 đạt 304 triệu USD - mức cao nhất từ trước đến nay. Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu gồm: dăm gỗ, viên nén, nhựa thông, ván MDF, các sản phẩm gỗ và thủ công mỹ nghệ (TCMN)... được tiêu thụ tại hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.

Tuy nhiên, trong thời gian qua, ngành công nghiệp chế biến gỗ và lâm sản ngoài gỗ của tỉnh vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng và lợi thế sẵn có. Diện tích rừng trồng thâm canh gỗ lớn còn hạn chế; diện tích rừng được cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững còn rất thấp so với yêu cầu thực tiễn. Sản phẩm gỗ xuất khẩu phần lớn vẫn ở dạng sơ chế, thông qua nhiều khâu trung gian, giá trị gia tăng thấp, chưa xây dựng được thương hiệu rõ ràng và sức cạnh tranh trên thị trường trong nước cũng như quốc tế còn yếu.

Hệ thống nhà máy chế biến quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao còn ít; phần lớn cơ sở sản xuất hiện nay là các cơ sở nhỏ lẻ, hoạt động manh mún, tự phát, thiếu liên kết và đồng bộ trong đầu tư công nghệ. Việc tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị, từ trồng rừng đến tiêu thụ sản phẩm nhằm nâng cao giá trị ngành lâm nghiệp chưa được quan tâm đúng mức. Trong khi đó, thị trường xuất khẩu ngày càng đòi hỏi khắt khe hơn về tiêu chuẩn kỹ thuật, chứng chỉ nguồn gốc hợp pháp và tính bền vững của nguyên liệu gỗ…

Để phát triển ngành chế biến gỗ và lâm sản trở thành một trong những trụ cột của kinh tế nông nghiệp tỉnh nhà, phát biểu kết luận hội thảo, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Đệ đề nghị các cấp, các ngành, cộng đồng doanh nghiệp và người dân tập trung đẩy mạnh phát triển vùng nguyên liệu gỗ tập trung, đặc biệt là rừng trồng gỗ lớn gắn với cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững; xây dựng cơ chế liên kết giữa doanh nghiệp - hợp tác xã - hộ trồng rừng; huy động các nguồn lực trong và ngoài nước để hỗ trợ chủ rừng, doanh nghiệp nâng cao năng suất, chất lượng nguồn nguyên liệu.

Một yếu tố quan trọng là khuyến khích, thu hút đầu tư phát triển công nghiệp chế biến gỗ theo hướng hiện đại, đồng bộ, gắn với công nghệ tiên tiến. Ưu tiên chế biến sâu như: Ván MDF, ván ghép, viên nén, đồ gỗ nội thất, mỹ nghệ có giá trị gia tăng cao. Đồng thời, hỗ trợ doanh nghiệp xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường, xây dựng thương hiệu, thâm nhập các thị trường cao cấp như EU, Nhật Bản, Hoa Kỳ.

Triển khai quyết liệt Khu lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao vùng Bắc Trung Bộ tại Nghệ An, phấn đấu sớm đưa vào hoạt động để trở thành trung tâm chế biến gỗ, hạt nhân thu hút các dự án công nghệ cao trong ngành lâm nghiệp. Cùng với đó, phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm gỗ ổn định, bền vững; mở rộng thị trường xuất khẩu, tận dụng tối đa lợi thế từ các Hiệp định thương mại tự do (FTA); đồng thời xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm gỗ Nghệ An.

Quan tâm đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành chế biến gỗ; đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong sản xuất, kinh doanh. Tăng cường quản lý nhà nước, hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển lâm nghiệp; đồng thời chú trọng bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, phát triển kinh tế rừng bền vững.

UBND tỉnh cam kết sẽ đồng hành, hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp, hiệp hội, hợp tác xã và người dân trong việc phát triển ngành lâm nghiệp, sản xuất - chế biến gỗ và lâm sản. Tỉnh Nghệ An mong tiếp tục nhận được sự hợp tác, chia sẻ của các Bộ, ngành Trung ương, các chuyên gia, hiệp hội ngành hàng, cộng đồng doanh nghiệp để ngành chế biến gỗ Nghệ An phát triển mạnh mẽ, trở thành ngành kinh tế quan trọng, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết số 39-NQ/TW của Bộ Chính trị và Quy hoạch phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Nhìn chung, Nghệ An đã có những bước tiến vượt bậc, không chỉ trong việc nâng cao chất lượng rừng trồng nguyên liệu mà còn trong việc phát triển giá trị gia tăng sản phẩm gỗ và lâm sản ngoài gỗ. Việc ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất giống cây lâm nghiệp và chế biến lâm sản đã đem lại hiệu quả rõ rệt, giúp tăng thu nhập cho người dân và đóng góp vào phát triển kinh tế tỉnh nhà.