Nghệ An: Nỗ lực “loại bỏ” chi phí không chính thức

Trong bối cảnh hội nhập và phát triển kinh tế, việc tạo lập một môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch, công bằng và thuận lợi luôn là ưu tiên hàng đầu của các địa phương. Tuy nhiên, một trong những thách thức dai dẳng mà nhiều doanh nghiệp phải đối mặt, đặc biệt tại Nghệ An, chính là chi phí không chính thức. 

Chi phí này không chỉ làm gia tăng gánh nặng tài chính, bào mòn lợi nhuận mà còn tác động tiêu cực đến khả năng phát triển kinh tế - xã hội của cả tỉnh. Thực trạng này đặt ra yêu cầu cấp bách cho các cấp ngành, địa phương tại Nghệ An phải tập trung nỗ lực cải thiện bằng những giải pháp, hành động cụ thể, thiết thực để lấy lại niềm tin và thúc đẩy cộng đồng doanh nghiệp phát triển bền vững.

Thực trạng đáng lo ngại về chi phí không chính thức tại Nghệ An

Nâng cao chỉ số cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) là mục tiêu phấn đấu của nhiều địa phương. Đây được xem là kênh thông tin quan trọng giúp các cấp ngành, chính quyền đánh giá hiệu quả công tác cải cách hành chính, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động và vươn mình phát triển. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, trong thời gian qua, việc cải thiện chỉ số PCI của Nghệ An vẫn còn bộc lộ những tồn tại, hạn chế nhất định.

Theo công bố của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) về Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2024, PCI tỉnh Nghệ An chỉ đạt 66,48 điểm. Trong đó, vấn đề đáng quan ngại là chỉ số chi phí không chính thức của địa phương này chưa có sự chuyển biến tích cực so với năm trước khi chỉ đạt mức 6,45 điểm, nằm ở nửa dưới bảng xếp hạng các tỉnh, thành phố của cả nước.

Cụ thể, số liệu được VCCI đưa ra, có đến 56% doanh nghiệp được khảo sát cho rằng phải trả chi phí không chính thức khi thực hiện thủ tục đề nghị cấp giấy phép kinh doanh có điều kiện tại địa bàn tỉnh Nghệ An. Trong khi đó, tỷ lệ mà doanh nghiệp xác nhận có trả chi phí không chính thức cho cán bộ thanh, kiểm tra môi trường và thuế cũng lên tới một nửa. Ngoài ra, 49% doanh nghiệp được khảo sát đồng ý phải chi trả "hoa hồng" là cần thiết để có cơ hội thắng thầu…

Những con số trên cho thấy, dù đã có những nỗ lực, Nghệ An vẫn còn những rào cản, những điểm nghẽn và bất cập trong quản lý, điều hành và thực thi công vụ. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp chưa thực sự hài lòng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp và các nhà đầu tư. Đáng chú ý, đây đều là những thủ tục mà doanh nghiệp phải thường xuyên đối diện trong suốt quá trình hoạt động sản xuất, kinh doanh và đầu tư, khiến gánh nặng này trở thành một phần cố hữu và khó tránh.

Trước đó, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp tiêu biểu tỉnh Nghệ An, ông Trần Anh Sơn từng bày tỏ mong muốn các cấp ngành, chính quyền tỉnh Nghệ An đẩy mạnh việc giáo dục, bồi dưỡng cán bộ công chức, đặc biệt là đội ngũ cán bộ, công chức thường xuyên tiếp cận với người dân, doanh nghiệp; đẩy mạnh thực hiện các giải pháp cải cách hành chính… nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp yên tâm, ổn định hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Chi phí không chính thức, hay còn gọi là "gánh nặng vô hình", làm giảm hiệu quả sản xuất kinh doanh và gây tâm lý e ngại khi doanh nghiệp muốn mở rộng đầu tư. Tình trạng này không chỉ làm suy yếu nội lực của doanh nghiệp mà còn cản trở dòng vốn đầu tư mới vào tỉnh, ảnh hưởng trực tiếp đến mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội chung.

Nỗ lực của Nghệ An trong việc "loại bỏ" chi phí không chính thức

Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc kiến tạo một môi trường kinh doanh minh bạch, Nghệ An đã và đang triển khai nhiều giải pháp nhằm "loại bỏ" chi phí không chính thức.

Trước đó, tại buổi hội thảo đánh giá và đưa ra giải pháp cải thiện chỉ số PCI Nghệ An diễn ra vào tháng 9 năm ngoái, đại diện Ban Pháp chế VCCI Việt Nam đã khuyến nghị tỉnh Nghệ An cần tiếp tục phát huy tính năng động, tiên phong của bộ máy chính quyền. Chú trọng và tập trung cải cách thủ tục hành chính, giảm chi phí thời gian cho doanh nghiệp, trong đó cần tập trung nỗ lực cải cách ở một số lĩnh vực như đất đai, thuế, phòng cháy... Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận đất đai, giảm thiểu chi phí không chính thức cho doanh nghiệp; tạo lập môi trường bình đẳng cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tập trung tháo gỡ khó khăn để vực lại tinh thần kinh doanh cho doanh nghiệp.

Tuy nhiên, với kết quả chỉ số PCI năm 2024 không như mong đợi, cho thấy chi phí không chính thức vẫn còn tồn tại như một rào cản quan trọng nhất. Điều này đòi hỏi Nghệ An cần có những động thái mạnh mẽ và quyết liệt hơn nữa để lấy lại niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Mới đây nhất, Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An ký ban hành Văn bản số 4368/UBND-KSTT ngày 20/5/2025 về việc chấn chỉnh kỷ cương, tăng cường trách nhiệm, khắc phục hạn chế, tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp. Theo đó, ông Lê Hồng Vinh - Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An yêu cầu phải chấm dứt ngay tình trạng doanh nghiệp phải trả chi phí không chính thức trong thực hiện thủ tục hành chính và các hoạt động khác liên quan đến cơ quan, đơn vị hành chính nhà nước.

Bên cạnh đó, người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước tỉnh Nghệ An cũng yêu cầu, Giám đốc các sở, thủ trưởng các ban, ngành cấp tỉnh; Chủ tịch Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố, thị xã tiếp tục chấn chỉnh kỷ cương, tăng cường trách nhiệm, giải quyết dứt điểm các phản ánh, kiến nghị nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp. Chấn chỉnh các cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức, viên chức thuộc phạm vi quản lý về tinh thần, thái độ phục vụ người dân, doanh nghiệp. Phê bình, xử lý nghiêm các tập thể, cá nhân có hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật.

Các cơ quan, đơn vị, địa phương tiếp tục đẩy mạnh cải cách thể chế, thúc đẩy đối thoại công - tư và cải thiện hiệu quả thực thi chính sách để đáp ứng kỳ vọng của doanh nghiệp và yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới, hướng tới mục tiêu tăng trưởng GRDP năm 2025 của tỉnh Nghệ An là 10,5% theo chỉ tiêu được giao tại Nghị quyết số 25/NQCP ngày 05/02/2025 của Chính phủ về mục tiêu tăng trưởng các ngành, lĩnh vực và địa phương bảo đảm mục tiêu tăng trưởng cả nước năm 2025 đạt 8% trở lên.

Ngoài ra, ông Lê Hồng Vinh cũng đề nghị Ban Quản lý Khu kinh tế Đông Nam, Chi nhánh VCCI Nghệ An - Hà Tĩnh - Quảng Bình, Hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa, Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh và các cơ quan báo chí của tỉnh tăng cường tuyên truyền để các doanh nghiệp không thao túng, trục lợi chính sách, lợi dụng, làm tha hóa cán bộ, công chức. Đồng thời, quan trọng hơn, các doanh nghiệp cần kiên quyết từ chối trả chi phí không chính thức trong quá trình thực hiện thủ tục hành chính và các hoạt động khác liên quan đến cơ quan hành chính nhà nước. Đây là lời kêu gọi hợp tác từ hai phía: Nhà nước kiên quyết xử lý, doanh nghiệp kiên quyết từ chối, nhằm tạo ra một môi trường sạch và lành mạnh hơn.

Những nỗ lực trên cho thấy sự quyết tâm cao của lãnh đạo tỉnh Nghệ An trong việc giải quyết vấn đề chi phí không chính thức. Việc ban hành các chỉ đạo cụ thể, kèm theo các biện pháp xử lý nghiêm minh và kêu gọi sự đồng hành từ cộng đồng doanh nghiệp, là những bước đi cần thiết để xây dựng một môi trường đầu tư kinh doanh thực sự bình đẳng, minh bạch và hiệu quả.

Mặc dù con đường "loại bỏ" hoàn toàn chi phí không chính thức còn nhiều thách thức, nhưng với sự vào cuộc đồng bộ từ các cấp chính quyền, sự thay đổi trong nhận thức và hành động của cán bộ công chức, cùng với sự chủ động từ chía doanh nghiệp, Nghệ An có thể từng bước gỡ bỏ gánh nặng "vô hình" này. Việc thành công trong công cuộc này không chỉ giúp nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh mà còn là yếu tố then chốt để phục hồi và nâng cao niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp, thu hút đầu tư, góp phần hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng GRDP đầy tham vọng của tỉnh trong những năm tới.