Người dân có thể được lựa chọn đơn vị cung cấp điện từ năm 2027

Bộ Công Thương đang Dự thảo quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định về lộ trình, nguyên tắc hoạt động, cơ cấu ngành điện và các điều kiện để hình thành và phát triển các cấp độ thị trường điện cạnh tranh tại Việt Nam.

Theo đề xuất của Bộ Công thương, lộ trình phát triển thị trường điện cạnh tranh theo 3 cấp độ, người dân có thể được lựa chọn đơn vị cung cấp điện. Dự thảo này đang được gửi Bộ Tư pháp thẩm định.

Cụ thể, cấp độ 1 là thị trường phát điện cạnh tranh đã vận hành chính thức từ năm 2012 và chuyển sang thị trường bán buôn điện cạnh tranh từ năm 2019.

Cấp độ 2 là thị trường bán buôn điện cạnh tranh, vận hành chính thức từ năm 2019, tiếp tục được hoàn thiện để mở rộng thực hiện các giao dịch mua bán điện giữa đơn vị phát điện, đơn vị bán buôn điện, đơn vị bán lẻ điện và khách hàng sử dụng điện lớn.

Cấp độ 3 là thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, sẽ vận hành từ năm 2027, song song với hoạt động cạnh tranh bán buôn điện, để thiết lập môi trường cạnh tranh trong các giao dịch bán lẻ điện giữa khách hàng sử dụng điện và các đơn vị bán lẻ điện. Thị trường bán lẻ điện cạnh tranh tiếp tục được mở rộng phạm vi cạnh tranh phù hợp với các điều kiện và cơ chế mua bán điện khác theo quy định.

Nguyên tắc hoạt động chung là tách bạch chức năng sản xuất, kinh doanh, cung cấp dịch vụ với chức năng quản lý nhà nước; tách bạch các hoạt động có tính độc quyền tự nhiên, độc quyền nhà nước với các hoạt động có tính cạnh tranh trong dây chuyền sản xuất điện năng để hình thành các đơn vị cung cấp dịch vụ độc lập, hình thành nhiều đơn vị mua điện, đơn vị bán điện nhằm gia tăng đối tượng tham gia cạnh tranh trên thị trường điện.

Hoạt động mua bán điện được thực hiện thông qua thị trường điện giao ngay và hợp đồng song phương. Giá điện trên thị trường giao ngay được hình thành theo từng chu kỳ giao dịch và do đơn vị vận hành thị trường công bố.

Các đơn vị truyền tải, phân phối điện, vận hành hệ thống và thị trường điện cung cấp các dịch vụ tương ứng và được thanh toán chi phí theo quy định. Bên cạnh đó, thị trường điện kỳ hạn sẽ được xây dựng và vận hành khi đáp ứng đủ điều kiện pháp lý. Bộ Công Thương là cơ quan thực hiện điều tiết hoạt động của thị trường điện cạnh tranh.

Với thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, Bộ Công Thương đề xuất hoạt động theo các nguyên tắc cụ thể.

Theo đó, đơn vị bán lẻ điện, bao gồm các đơn vị bán lẻ điện được thành lập dựa trên việc tổ chức lại bộ phận kinh doanh bán điện trong các tổng công ty điện lực, công ty điện lực và đơn vị bán lẻ điện được thành lập mới - được mua điện từ đơn vị phát điện, đơn vị bán buôn điện qua hợp đồng song phương và từ thị trường điện giao ngay để bán điện cho khách hàng sử dụng điện.

Khách hàng sử dụng điện đáp ứng các điều kiện theo quy định được lựa chọn mua điện từ một trong các đơn vị bán lẻ điện. Giá mua bán điện được xác định trên thỏa thuận, thống nhất giữa khách hàng sử dụng điện và đơn vị bán lẻ điện phù hợp với hoạt động của thị trường bán lẻ điện cạnh tranh.

Trường hợp khách hàng sử dụng điện chưa đáp ứng các điều kiện hoặc không lựa chọn tham gia thị trường bán lẻ điện cạnh tranh thì tiếp tục mua điện từ đơn vị bán lẻ điện hiện hữu. Giá bán lẻ điện do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định.

Đơn vị phân phối điện thực hiện nghĩa vụ cung cấp dịch vụ phân phối điện cho đơn vị bán lẻ điện và khách hàng mua buôn điện bảo đảm nguyên tắc công bằng, minh bạch, không phân biệt đối xử và tiếp cận mở trong phạm vi lưới điện thuộc quyền sở hữu, quản lý vận hành.

Điều kiện tham gia thị trường bán lẻ điện cạnh tranh của khách hàng sử dụng điện do Bộ Công Thương quy định phù hợp với các giai đoạn phát triển thị trường bán lẻ điện cạnh tranh.