Người làm báo trẻ và định hướng tiếp cận công nghệ truyền thông trong kỷ nguyên mới

Diễn đàn thu hút sự tham gia của đông đảo các nhà quản lý và thiết kế chính sách, các nhà công nghệ, nhà nghiên cứu và những người làm báo đã cùng trao đổi quan điểm về một giai đoạn mới trong tác nghiệp báo chí. Sự kiện này không chỉ là hoạt động thiết thực hướng tới cột mốc lịch sử của nền báo chí cách mạng, mà còn là dịp tôn vinh hành trình 100 năm đồng hành cùng dân tộc của báo chí Việt Nam.

Thông qua Diễn đàn, tinh thần đổi mới, sáng tạo và khát vọng phát triển được thắp lên trong cộng đồng báo chí - truyền thông. Khẳng định vai trò tiên phong của lực lượng báo chí cách mạng trong việc đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về thông tin, đồng thời chủ động thích ứng với sự chuyển mình mạnh mẽ của thời đại số.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, GS.TS Hoàng Anh Tuấn - Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội - khẳng định: "Đây không chỉ là một sự kiện học thuật thường niên, mà còn là hoạt động mang ý nghĩa đặc biệt, hướng tới Kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam - một thế kỷ hình thành, phát triển và không ngừng đổi mới".

GS.TS Hoàng Anh Tuấn khẳng định, sau hành trình tròn một thế kỷ, lĩnh vực báo chí - truyền thông không còn đơn thuần là một nghề, mà đã trở thành bài toán tổng hòa giữa kỹ năng - công nghệ - đạo đức và bản lĩnh nghề nghiệp trong một thế giới đầy biến động. "Trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), thực tế ảo tăng cường (AR/VR), Blockchain và các mô hình truyền thông tự động hóa đang làm thay đổi toàn diện hệ sinh thái truyền thông", GS.TS Hoàng Anh Tuấn nhấn mạnh.

"Mỗi ngày trôi qua, chúng ta chứng kiến sự ra đời của những công nghệ mới, những phương thức truyền tải thông tin mới, và quan trọng nhất là sự chuyển dịch vai trò của người làm báo, người làm truyền thông trong bối cảnh ấy".

Đứng trước những thay đổi mang tính cách mạng, giới học thuật và những người làm công tác đào tạo, nghiên cứu báo chí không thể đứng ngoài cuộc, vì chính họ là những người đang góp phần định hình hành trang tư duy, đạo đức và kỹ năng cho thế hệ nhà báo tương lai.

Diễn đàn đàn "Kết nối công nghệ và đổi mới sáng tạo báo chí-truyền thông Việt Nam 2025: Sức mạnh AI cho nhà truyền thông trẻ" không chỉ đặt ra những câu hỏi mang tính thời sự mà còn chạm đến những vấn đề chiến lược cốt lõi cho tương lai báo chí: Trí tuệ nhân tạo sẽ đi đến đâu trong hành trình song hành cùng con người? Người làm báo cần chuẩn bị gì để không bị tụt lại giữa làn sóng công nghệ đang chuyển động từng giờ? Làm thế nào để công nghệ trở thành bệ đỡ cho tư duy phản biện, sáng tạo thay vì khiến con người bị động trong một thế giới do thuật toán dẫn dắt?

Những câu hỏi ấy đã được khai mở và đối thoại bởi các chuyên gia, nhà phát triển công nghệ đến từ Viettel AI, Protech, NEKO và nhiều đơn vị tiên phong khác. Họ không mang đến câu trả lời đóng khung, mà khơi gợi một viễn cảnh mới, nơi báo chí không bị thay thế bởi công nghệ mà được nâng đỡ và tái định hình bởi nó. Một tương lai nơi con người và AI cùng kiến tạo nội dung - công nghệ hỗ trợ, con người dẫn dắt.

Ông Bùi Công Duyến - Giám đốc sản phẩm Tòa soạn hội tụ ONECMS (NEKO), nhấn mạnh: "AI không thay thế nhà báo. AI chỉ giúp chúng ta làm báo tốt hơn. Bởi điều làm nên giá trị vĩnh cửu của báo chí - sự thật, đạo đức, sáng tạo và cảm xúc con người - là những gì công nghệ không thể lập trình được".

Đồng quan điểm, bà Vũ Thị Hạnh - chuyên gia tư vấn giải pháp AI tại Viettel AI (Trung tâm Dịch vụ Dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo Viettel) nhấn mạnh vai trò không thể thay thế của tri thức con người trong hệ sinh thái công nghệ.

Bà Hạnh chia sẻ: "Giá trị lớn nhất vẫn là tri thức. Dù chúng tôi cung cấp giải pháp công nghệ cho doanh nghiệp, vẫn luôn có một tổ chuyên gia để đánh giá và đưa ra nhận định phù hợp theo từng ngữ cảnh. Mọi dữ liệu sau khi được AI xử lý đều được lưu trữ và kiểm soát chặt chẽ trong vòng ba tháng gần nhất, nhằm đảm bảo tính minh bạch và khả năng truy xuất khi cần thiết".

Tại diễn đàn, Viettel AI cũng mang đến một loạt công nghệ tiên tiến, minh chứng cho khả năng ứng dụng rộng mở của trí tuệ nhân tạo trong nhiều lĩnh vực đời sống. có thể kể đến: Video mô phỏng quy trình xử lý hồ sơ bảo hiểm thông minh; Hệ thống lắng nghe và phân tích mạng xã hội RebutA; Công nghệ AI và mô hình bản sao số (Digital Twin) trong giải pháp đô thị thông minh; Mô hình bản sao số dành cho trạm thu phát sóng di động (BTS)... Tất cả đều hướng tới mục tiêu không chỉ tối ưu vận hành mà còn tăng tính chủ động, an toàn và nhân bản trong cách con người tương tác với công nghệ.

Từ bản demo của công nghệ AI Rebuta do Viettel giới thiệu, một khán giả tham dự diễn đàn nêu câu hỏi đầy trăn trở: "Hiện nay, khoảng 80% nội dung chúng ta đọc được trên mạng xã hội là do AI tạo ra. Bằng trực giác, rất khó để phân biệt thật - giả. Vậy các nhà phát triển AI có công cụ nào giúp người đọc nhận diện được tin giả hay không?".

Đại diện Viettel AI cho biết, đây là vấn đề không chỉ mang tính công nghệ mà còn liên quan sâu sắc đến đạo đức và trách nhiệm xã hội - điều mà đơn vị đặc biệt quan tâm. "Dựa trên nền tảng tri thức của AI, chúng tôi đang nghiên cứu và phát triển các giải pháp giúp phát hiện tin giả, nội dung sai lệch, cũng như các hành vi giả mạo như ảnh căn cước giả, mạo danh nhân thân. Mục tiêu là ngăn chặn tận gốc vấn nạn này bằng các công cụ nằm trong hệ thống hạ tầng số của Việt Nam, phù hợp với chuẩn mực đạo đức và khuôn khổ pháp lý của Chính phủ".

Hiện nay, sự tăng trưởng nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI) đang đặt người dùng vào trạng thái mơ hồ và thiếu kiểm soát trong quá trình ứng dụng công nghệ vào công việc. Tốc độ phát triển "chóng mặt" của AI khiến không ít người cảm thấy bị cuốn theo, mà chưa kịp trang bị đủ hiểu biết và kỹ năng cần thiết.

Trong phần chia sẻ về Ứng dụng AI trong thực tế, ông Lê Hoài Trung - Giám đốc Công ty TNHH Vietcast đã chỉ rõ cả lợi ích lẫn giới hạn của việc phát triển và sử dụng AI theo yêu cầu. Đặc biệt, ông Trung cũng phân tích và so sánh các mô hình triển khai AI phổ biến hiện nay: Tự xây dựng hệ thống, sử dụng nền tảng Cloud và thuê ngoài dịch vụ AI.

Mỗi mô hình có ưu - nhược điểm riêng, song điểm chung là đều cần sự điều phối và kiểm soát chặt chẽ từ con người, để đảm bảo rằng AI phục vụ đúng mục tiêu, không tạo ra rủi ro ngoài tầm kiểm soát. Ông Trung đã ví von sâu sắc: "AI có tri thức, nhưng thiếu trí tuệ. Nó có kiến thức, nhưng không có khả năng thấu hiểu".

Một điểm nhấn đáng chú ý trong thảo luận là việc ứng dụng AI vào lĩnh vực báo chí. Các diễn giả khẳng định, AI không thể thay thế báo chí, mà chỉ là công cụ hỗ trợ nếu được tích hợp đúng cách. Báo chí chính thống - khi biết tận dụng AI để nâng cao chất lượng thông tin, loại bỏ suy diễn và giữ vững đạo đức nghề nghiệp - sẽ ngày càng củng cố được niềm tin của công chúng, từ đó góp phần đẩy lùi "fake news".

Tại Diễn đàn, ông Nguyễn Ngọc Tuấn - Tổng Giám đốc Công ty Tri Thức Mới NKG - đã chia sẻ về giải pháp Hệ thống Giám sát và Dẫn hướng truyền thông, một công nghệ ứng dụng trí tuệ nhân tạo nhằm theo dõi, phân tích và định hướng luồng thông tin trên môi trường số. Giải pháp này được kỳ vọng sẽ trở thành công cụ hỗ trợ hiệu quả cho các cơ quan báo chí trong việc nắm bắt dư luận xã hội, kiểm chứng thông tin và phòng ngừa tin giả trong bối cảnh truyền thông ngày càng đa chiều và phức tạp.

Ông Nguyễn Ngọc Tuấn cũng bày tỏ hy vọng rằng có thể hướng đến cung cấp các giải pháp thiết thực bổ trợ cho lĩnh vực giáo dục với công nghệ mới trong xu thế hội nhập ngày càng mạnh mẽ hiện nay.

Diễn đàn không chỉ dừng lại ở việc phân tích vai trò của trí tuệ nhân tạo, mà còn mở rộng thảo luận tới những vấn đề cốt lõi trong không gian phát triển mới của báo chí hiện đại. Để có thể bứt phá và thích ứng trong kỷ nguyên số, báo chí không thể tiếp tục vận hành theo mô hình truyền thống mà còn phải xây dựng một hệ sinh thái phát triển mới, với những yếu tố cấu thành mang tính nền tảng và chiến lược.

Bên cạnh triển vọng tích cực, các chuyên gia cũng thẳng thắn chỉ ra những thách thức và rủi ro mà AI mang lại - từ nguy cơ lệ thuộc công nghệ, nguy cơ thao túng thông tin, đến việc đánh mất vai trò chủ thể của con người trong quá trình sáng tạo nội dung. Song, họ khẳng định: Đó là những quy luật khách quan của mọi giai đoạn chuyển đổi công nghệ, và chính điều đó buộc báo chí phải tiến hóa - không chỉ để tồn tại, mà để phát triển một cách chủ động, có bản lĩnh và giá trị.

Chào mừng 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam, Diễn đàn "Kết nối công nghệ và Đổi mới sáng tạo báo chí - truyền thông Việt Nam 2025" đã trở thành diễn đàn giàu ý nghĩa, nơi giao thoa giữa tri thức học thuật, kinh nghiệm thực tiễn và tầm nhìn chiến lược. Không chỉ kết nối đội ngũ chuyên gia, nhà báo, nhà quản lý và các nhà phát triển công nghệ, sự kiện còn mở ra cơ hội quý báu để các bạn học sinh, sinh viên tham dự được học hỏi, cọ xát và nuôi dưỡng tinh thần đổi mới sáng tạo trong môi trường truyền thông đang chuyển mình mạnh mẽ.

Diễn đàn đã góp phần quan trọng vào hành trình nâng cao năng lực báo chí - truyền thông Việt Nam, thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, và tiếp thêm động lực cho ngành báo chí vững bước đồng hành cùng khát vọng phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.