Nhớ về một chuyến vi hành của Tổng Thanh tra Nhà nước Tạ Hữu Thanh

Thấm thoắt đã 25 năm nhưng tôi còn nhớ như in về chuyến tháp tùng Tổng Thanh tra Nhà nước (nay là Thanh tra Chính phủ) Tạ Hữu Thanh vi hành vào sáng Chủ nhật ngày 8/10/2000, tại khu chung cư Rạch Miễu, quận Phú Nhuận, TP. Hồ Chí Minh. Đây là điểm "nóng' về khiếu nại của người dân đối với dự án khu chung cư Rạch Miễu.

Thời gian đó, người dân dự án khu chung cư Rạch Miễu khiếu nại về giá cả đền bù không hợp lý, mang tính áp đặt của chủ đầu tư và chính quyền địa phương, như: Đất trong khu vực giải toả là đất ở đô thị nhưng lại áp giá đền bù đất nông nghiệp, dự án kinh doanh nhưng không bàn bạc, thoả thuận với dân... Do đó, nhiều hộ dân đành phải sang nhượng, mua bán để kiếm nơi ở khác. Một số hộ dân không chấp nhận giá đền bù quá thấp nên không chịu di dời đã bị cưỡng chế tháo dỡ nhà cửa, thu giữ vật dụng sinh hoạt...

Đại diện UBND quận Phú Nhuận, TP. Hồ Chí Minh thừa nhận về việc một số khu đất trước đó do ngành thuế không nắm chắc địa bàn, có sai sót nên đã thu thuế theo giá đất đô thị, trong khi thực tế là đất trồng rau muống.

Trước bức xúc người dân trong vụ việc mang tính chất phức tạp, khiếu nại gay gắt, kéo dài, là điểm "nóng" về khiếu nại của địa phương, Tổng Thanh tra Tạ Hữu Thanh đã thị sát tại dự án khu dân cư Rạch Miễu, để có kết luận cụ thể về giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân. Tại hiện trường, Tổng Thanh tra yêu cầu đại diện UBND quận Phú Nhuận, chủ đầu tư dự án khu dân cư Rạch Miễu báo cáo công tác giải toả, đền bù, những vướng mắc, trở ngại, khó khăn, bất cập trong quá trình triển khai thực hiện dự án. 

Tổng Thanh tra nhắc UBND quận thực hiện đền bù, giải toả phải đúng chủ trương, chính sách của Nhà nước, sắp xếp các hộ di dời đến khu tái định cư phải bằng và hơn trước khi di dời, giải toả. Việc nào chưa đúng, chính quyền phải sửa ngay, phải công khai với dân. Sau đó, Tổng Thanh tra đã tiếp xúc với một số người dân trong khu vực giải toả, nghe bà con phản ánh tâm tư, nguyện vọng. Các ý kiến của người dân tập trung được đền bù theo gía đất kinh doanh, việc đền bù phải công bằng, vì có hộ mới từ nơi khác đến chiếm đất cắm dùi trái phép cũng được đền bù như các hộ cư ngụ lâu năm. Bà con mong muốn sớm có nơi ở mới để ổn định cuộc sống… Tổng Thanh tra lắng nghe và ghi nhận các ý kiến của người dân.

Trong ngày Chủ nhật, Tổng Thanh tra trong vai là một viên chức Nhà nước, đã tiếp xúc, gặp gỡ một phụ nữ chuyên nghề môi giới về đất đai tại khu dân cư Rạch Miễu, có Văn phòng giao dịch đặt trước hiên nhà của một chung cư mới xây, treo tấm bảng "Mua bán nhà đất". Tại đây, người phụ nữ (một môi giới đất) giới thiệu vanh vách từng vị trí đất, giá cả trên sơ đồ quy hoạch, lô nào đã có người mua, lô nào còn lại để khách lựa chọn. Nếu khách đồng ý, bà sẽ dẫn lên Công ty làm thủ tục. 

Người này cho biết, đã có nhiều giám đốc được bà đưa về Công ty làm thủ tục mua đất, giá cả ở đây khá cao, tuỳ vị trí, từ 2 triệu đồng đến 12 triệu đồng/m2. Tổng Thanh tra nói: Giá cao thế thì một viên chức như tôi làm sao mua nổi một nền? Người phụ nữ trả lời: Ở đây chỉ có đền bù thì mới rẻ chứ mua rẻ thì không bao giờ có (!?).

Rời khu dân cư Rạch Miễu, Tổng Thanh tra nhận xét: Lời của người môi giới là có cơ sở và chuyến đi thị sát đột xuất như vậy sẽ giúp cho Đoàn công tác của Chính phủ xem xét, đánh giá một cách khách quan vụ khiếu kiện của các hộ dân khu dân cư Rạch Miễu, quận Phú Nhuận, TP. Hồ Chí Minh vào cuối tháng 10/2000.