Nhờ xuất khẩu tăng vọt, tiêu thụ toàn ngành xi măng vẫn đạt trên 100 triệu tấn

Với con số tăng trưởng trên, xuất khẩu xi măng, clinker đã tăng 16% về lượng và gần 7% về trị giá so với cùng kỳ năm 2019.

Theo đánh giá của Hiệp hội Xi măng Việt Nam (VNCA), ở bình diện chung của ngành, xét về sản lượng, thì kênh xuất khẩu đã “cứu” các doanh nghiệp khỏi cảnh dư thừa do nguồn cung đã vượt cầu tới 40 triệu tấn. Nhờ xuất khẩu tăng vọt, tiêu thụ toàn ngành vẫn đạt trên 100 triệu tấn.

Nguồn cung xi măng trong nước đang tăng lên do việc đầu tư mở rộng vẫn tiếp diễn, dù đã được điều chỉnh cho phù hợp với tốc độ tiêu thụ xi măng dựa trên tăng trưởng kinh tế và Chiến lược Phát triển ngành xây dựng. 

Đến cuối năm 2020, Việt Nam có 90 dây chuyền sản xuất clinker, xi măng với tổng công suất 107 triệu tấn (tính theo 80% clinker + 20% phụ gia), thực tế có thể sản xuất khoảng 120-130 triệu tấn (70% clinker + 30% phụ gia). Trong khi đó, lượng tiêu thụ nội địa những năm gần đây đang chững lại. Tuy nhiên, nhờ xuất khẩu tăng vọt, tiêu thụ toàn ngành vẫn đạt trên 100 triệu tấn.

Với quy mô công suất vượt 100 triệu tấn và khả năng sản xuất còn lớn hơn, ngành xi măng Việt Nam được coi là có quy mô và sức ảnh hưởng đáng kể tới các thị trường trong khu vực. Trên toàn cầu, Việt Nam đang xếp thứ 5 về năng lực sản xuất xi măng, chỉ sau Trung Quốc, Ấn Độ, Mỹ và Nga.

Tuy nhiên, theo VNCA, việc trông chờ vào xuất khẩu để giảm áp lực dư cung và tồn kho khiến các doanh nghiệp sản xuất xi măng luôn phải đối mặt với những yếu tố rủi ro, không bền vững.

Hiện, giá xuất khẩu clinker hiện chỉ 34-35 USD/tấn, nhưng trong bối cảnh dư cung lớn, có những thời điểm, giá nào doanh nghiệp cũng phải xuất, thay vì phải chịu cảnh hàng tồn kho.

Ông Nguyễn Công Bảo, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Xi măng Fico-YTL chia sẻ với báo Đầu Tư rằng, ngành xi măng có rủi ro lớn do chi phí giá than và giá điện chiếm 40- 45% giá thành sản xuất clinker (vốn chiếm hơn 60% chi phí nguyên liệu đầu vào sản xuất xi măng). Kênh xuất khẩu giúp tiêu thụ một sản lượng đáng kể trong ngành xi măng, nhưng chỉ cần giá than và điện tăng nhẹ, thì hiệu quả xuất khẩu sẽ giảm đi đáng kể.

Hiện, Trung Quốc và Philippnes là hai thị trường xuất khẩu chính của ngành xi măng Việt Nam, với tổng sản lượng 29 triệu tấn năm 2020. Sự phụ thuộc quá lớn vào hai thị trường này cũng là một nguy cơ, bởi khi một trong hai thị trường này điều chỉnh sản lượng nhập khẩu, doanh nghiệp xi măng sẽ trở tay không kịp.

VNCA phân tích, trong ngắn hạn, việc xuất khẩu nhiều có thể giải tỏa năng lực sản xuất trong nước, nhưng về lâu dài, đây không phải là giải pháp bền vững. Xi măng là ngành khai thác tài nguyên không tái tạo, xuất khẩu nhiều sẽ làm cạn kiệt tài nguyên, nhất là trong bối cảnh bị ép giá, lợi nhuận không lớn.