Những "công cụ chiến lược" của thị trường chứng khoán Việt Nam

Năm 2025 đánh dấu bước ngoặt lớn của thị trường chứng khoán Việt Nam với hai cột mốc quan trọng: vận hành hệ thống KRX và được FTSE Russell nâng hạng. Đây là khởi đầu cho giai đoạn “tái cấu trúc” sâu rộng nhất trong 25 năm phát triển.

UBCKNN xác định mục tiêu không chỉ dừng ở nâng hạng, mà hướng tới xây dựng thị trường tương thích với chuẩn mực tài chính toàn cầu.

Do đó, các dự án hạ tầng và cơ chế mới không đơn thuần là kỹ thuật, mà trở thành công cụ chiến lược để thị trường Việt Nam hội nhập sâu hơn vào dòng chảy vốn quốc tế.

Hai cấu phần quan trọng nhất đang được triển khai là cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP) và STP (Straight Through Processing - xử lý thẳng không gián đoạn). Đây là nền tảng giúp Việt Nam đáp ứng các tiêu chí kỹ thuật trong bộ đánh giá của MSCI, đồng thời giải quyết những vướng mắc lâu năm của khối nhà đầu tư nước ngoài.

Với CCP, cơ chế bù trừ trung tâm sẽ thay thế phương thức pre-funding, tức là nhà đầu tư không cần ký quỹ trước khi giao dịch. Điều này giúp thị trường giảm thiểu chi phí vốn, tăng tính linh hoạt và rút ngắn chu kỳ thanh toán, đồng thời bảo đảm công bằng giữa nhà đầu tư trong nước và quốc tế. Khi vận hành ổn định, CCP sẽ cho phép triển khai các sản phẩm như bán chứng khoán chờ về - một công cụ mà nhiều thị trường mới nổi đã áp dụng để nâng thanh khoản.

Còn STP là nền tảng kết nối trực tiếp giữa ngân hàng lưu ký toàn cầu và công ty chứng khoán trong nước, cho phép xử lý lệnh theo chuẩn quốc tế. Khi STP đi vào hoạt động, việc kết nối và đối soát dữ liệu giữa các bên sẽ được thực hiện tự động, giúp dòng vốn quốc tế luân chuyển thuận lợi hơn và củng cố niềm tin vào tính an toàn của thị trường.

Bên cạnh đó, UBCKNN đang phối hợp cùng VSDC và các Sở giao dịch để nghiên cứu triển khai phiên giao dịch xuyên trưa. Mục tiêu không chỉ là kéo dài thời gian giao dịch, mà còn giúp tăng tính liên tục của thị trường, tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài khi cần giao dịch hoán đổi danh mục theo múi giờ khác biệt.

Ngoài ra, UBCKNN định hướng phát triển thêm các sản phẩm phái sinh như quyền chọn chỉ số, phái sinh vàng và trái phiếu xanh. Đây là nhóm sản phẩm có khả năng phục vụ đa dạng nhà đầu tư - từ tổ chức đến cá nhân - giúp thị trường có chiều sâu hơn.

Sự xuất hiện của các bộ chỉ số mới, được VNX và các sở thành viên phát triển, sẽ là nền tảng cho các quỹ ETF và quỹ mô phỏng chỉ số, giúp dòng vốn gián tiếp vào thị trường ổn định và mang tính dài hạn hơn.

UBCKNN cũng đã hoàn thiện đề án tổ chức sàn giao dịch carbon, dự kiến triển khai tại HNX và VSDC từ cuối năm 2025 hoặc đầu 2026. Bên cạnh đó, UBCKNN cũng đang triển khai Nghị quyết 05 về tài sản mã hóa. Lần đầu tiên, khái niệm tài sản số được đưa vào phạm vi quản lý của cơ quan chứng khoán, đánh dấu bước mở quan trọng trong việc tiếp cận các xu hướng tài chính toàn cầu. Dự kiến, cơ chế thử nghiệm và giám sát sẽ được áp dụng trong năm 2026, tạo không gian thử nghiệm cho các tổ chức phát hành, song song với việc đảm bảo kiểm soát rủi ro.

Một hướng đi dài hạn được UBCKNN định vị là mở cửa cho doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Cùng với các cấu phần kỹ thuật như CCP, STP và KRX, việc niêm yết FDI sẽ hoàn thiện bức tranh hội nhập, đưa Việt Nam trở thành điểm đến vốn hóa lớn trong khu vực.

Khi hạ tầng, thể chế và công nghệ đồng bộ, Việt Nam có cơ hội tiến gần chuẩn “thị trường phát triển”, bước vào chu kỳ hội nhập và tăng trưởng mới.