Những điều cần biết về hiện tượng thời tiết Không khí lạnh - gió mùa Đông Bắc

Từ tháng 10 trở đi không khí lạnh tác động đến Bắc Bộ với cường độ mạnh dần lên, mật độ cũng tăng theo. Không khí lạnh ảnh hưởng mạnh nhất là vào tháng 12 năm trước, tháng 1 và 2 năm sau. Thời gian này trung bình mỗi tháng có từ 2-3 đợt không khí lạnh có cường độ khá mạnh tràn về, chưa kể các đợt không khí lạnh tăng cường bổ sung. Trong đó có đợt tràn về với cường độ mạnh gây trời chuyển rét đậm, rét hại dài ngắn khác nhau. 

Các đợt rét đậm, rét hại ở vùng núi thường xảy ra nhiều hơn, kéo dài hơn so với vùng đồng bằng và ven biển. Những năm rét sâu ở một số khu vực núi cao tỉnh Yên Bái, Lai Châu, Lào Cai, Cao Bằng, Bắc Cạn, Hà Giang, Lạng Sơn và Quảng Ninh thường xuất hiện các đợt sương muối, băng giá đan xen. Đặc biệt, tại xã Y Tý, huyện Bát Xát, TX Sa Pa (Lào Cai), núi Mẫu Sơn (Lạng Sơn) đôi khi xảy ra tuyết rơi. Đây là những hiện tượng rất nguy hại cho cây trồng, vật nuôi các loại, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe người dân, nhất là người già và trẻ nhỏ.

Không khí lạnh tràn xuống miền Bắc mà có kèm theo Pront lạnh (mặt trận) thì được gọi là gió mùa Đông Bắc. Những đợt tràn xuống với cường độ yếu hơn thì được coi là không khí lạnh tăng cường. Khi gió mùa Đông Bắc ảnh hưởng thường để lại những biến đổi sâu sắc về nhiệt, ẩm, mưa và gió. Tuy nhiên mức độ biến đổi còn phụ thuộc vào thời gian (đầu mùa, giữa hay cuối mùa) và điều kiện địa hình của địa phương.

Những đợt gió mùa Đông Bắc tràn xuống với cường độ mạnh thường gây gió trên đất liền mạnh cấp 3-4. Vùng ven biển cấp 4-5, vịnh Bắc Bộ, vùng biển ngoài khơi các tỉnh Bắc, Trung Trung Bộ và Nam Trung Bộ thường có gió đông bắc mạnh cấp 6-7, giật cấp 8-9. Biển động rất mạnh, cực kỳ nguy hiểm đối với tàu thuyền đánh bắt hải sản.

Vì vậy, ngư dân miền Bắc và Trung Bộ không thể chủ quan, lơ là với các đợt gió mùa Đông Bắc có cường độ mạnh tràn về. Vì không khí lạnh gây gió mạnh tương đương với gió trong một áp thấp nhiệt đới. Ngoài ra, mỗi khi gió mùa Đông Bắc ảnh hưởng thường gây biển động mạnh và kéo dài hơn so với tác động của bão, hoặc áp thấp nhiệt đới.

Dự báo tháng 3/2022, nền nhiệt độ trung bình toàn miền Bắc có xu thế thấp hơn giá trị trung bình nhiều năm (TBNN) khoảng 0,5-1 độ C. Trong tháng có từ 2-3 đợt gió mùa Đông Bắc ảnh hưởng, khả năng Bắc Bộ xảy ra 1-2 đợt rét đậm, rét hại nhưng không kéo dài. Tổng lượng mưa tháng phổ biến ít hơn TBNN từ 10-20%, riêng khu vực  phía Tây Bắc Bộ có xu thế nhiều hơn TBNN khoảng 10-20%.