Những thay đổi quan trọng về Bảo hiểm thất nghiệp từ 1/1/2026

So với Luật Việc làm 2013, quy định mới bổ sung thêm nhiều nhóm bắt buộc tham gia bảo hiểm thất nghiệp, hướng tới mục tiêu mở rộng độ bao phủ an sinh xã hội, tăng cường bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương như người lao động ngắn hạn, thời vụ hoặc tự do - những đối tượng thường đối mặt với nguy cơ mất việc và giảm thu nhập.

Ba điều chỉnh lớn tại Điều 38 và Điều 39 của Luật Việc làm 2025 tập trung vào việc làm rõ quy định hưởng trợ cấp khi đến tuổi hưu, rút ngắn thời gian chờ nhận tiền và thống nhất mức hưởng tối đa, hướng tới một hệ thống an sinh minh bạch, kịp thời và công bằng hơn.

Không còn được hưởng trợ cấp nếu đã đủ điều kiện nghỉ hưu

Một trong những điểm vướng mắc lớn nhất của Luật Việc làm 2013 là quy định về điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp liên quan đến tuổi nghỉ hưu. Trước đây, luật chỉ quy định người "đã hưởng lương hưu" thì không được hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Điều này đã tạo ra một "kẽ hở", cho phép những người đủ điều kiện nghỉ hưu nhưng chưa nộp hồ sơ vẫn có thể nộp đơn hưởng trợ cấp thất nghiệp trong một thời gian ngắn.

Luật Việc làm 2025 đã khắc phục vấn đề này. Theo đó, Luật quy định rõ, người lao động chấm dứt hợp đồng lao động khi "đủ điều kiện hưởng lương hưu" thì không được hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Như vậy, thay vì căn cứ vào việc "đã hưởng lương hưu" hay chưa, quy định mới sẽ xét đến việc người lao động đã đủ điều kiện để nghỉ hưu dù họ đã làm thủ tục hay chưa. Thay đổi này đảm bảo Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp được sử dụng đúng mục đích, đúng đối tượng, ngăn chặn việc lạm dụng chính sách và tạo sự công bằng cho tất cả người tham gia.

 Nhận trợ cấp nhanh hơn - Giảm thời gian chờ từ 15 xuống còn 10 ngày

Một điểm cải tiến đáng chú ý khác là rút ngắn thời gian chờ đủ điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp. Theo Luật Việc làm năm 2013, sau khi người lao động nộp hồ sơ hợp lệ, phải chờ 15 ngày làm việc để được xác định là chưa có việc làm và bắt đầu được hưởng trợ cấp (thời điểm hưởng là ngày làm việc thứ 16 kể từ ngày nộp đủ hồ sơ).

Theo khoản 3, Điều 39, Luật Việc làm năm 2025, thời gian chờ giảm xuống còn 10 ngày làm việc, theo đó: "Thời điểm hưởng trợ cấp thất nghiệp là ngày làm việc thứ 11 kể từ ngày nộp đủ hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp".

Việc rút ngắn 5 ngày làm việc này không chỉ giúp người lao động nhận trợ cấp sớm hơn, mà còn thể hiện sự cải cách hành chính mạnh mẽ trong lĩnh vực bảo hiểm thất nghiệp.

Cơ quan chức năng sẽ phải tăng tốc trong khâu tiếp nhận - xử lý - xác minh hồ sơ, trong khi người lao động giảm bớt áp lực tài chính trong giai đoạn chưa có việc làm.

Đây là thay đổi mang ý nghĩa thực tiễn rất lớn, đặc biệt với nhóm lao động có thu nhập trung bình hoặc thấp, vốn phụ thuộc nhiều vào khoản trợ cấp thất nghiệp trong thời gian chuyển việc.

Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, việc giảm 5 ngày làm việc so với Luật hiện hành là nỗ lực cải cách hành chính mạnh mẽ của cơ quan Bảo hiểm xã hội. Qua đó, giúp người lao động nhanh chóng nhận được khoản hỗ trợ tài chính quan trọng, giảm bớt gánh nặng kinh tế trong giai đoạn khó khăn khi tìm kiếm một công việc mới.

Thống nhất mức hưởng trợ cấp tối đa 

Một điểm đáng chú ý nữa lại Luật Việc làm 2015 là quy định thống nhất mức trần hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa. Hiện Luật Việc làm 2013 quy định hai cách tính trần mức hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa tùy theo nhóm đối tượng: Không quá 5 lần mức lương cơ sở/tháng đối với người lao động hưởng lương theo chế độ Nhà nước; không quá 5 lần mức lương tối thiểu vùng/tháng đối với người lao động hưởng lương do doanh nghiệp quyết định.

Vì lương cơ sở thường thấp hơn so với lương tối thiểu vùng, điều này khiến quyền lợi người lao động khu vực công thấp hơn đáng kể so với khu vực tư nhân, dù cùng mức đóng BHTN.

Từ 2026, sự chênh lệch này sẽ được xóa bỏ. Theo khoản 1, Điều 39 Luật Việc làm 2025, mức hưởng tối đa được thống nhất cho mọi đối tượng: không quá 5 lần mức lương tối thiểu vùng tại thời điểm chấm dứt hợp đồng.

Quy định này không chỉ đảm bảo nguyên tắc công bằng, đối xử bình đẳng với mọi người lao động, mà còn giúp hệ thống trở nên minh bạch, dễ áp dụng hơn. Đây cũng là bước đi phù hợp với lộ trình cải cách tiền lương, tiến tới loại bỏ khái niệm "lương cơ sở" trong các chính sách an sinh.

Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho rằng ba thay đổi trên là những bước tiến quan trọng, giúp chính sách bảo hiểm thất nghiệp ngày càng hoàn thiện và thực sự trở thành điểm tựa vững chắc cho người lao động.