Những xu hướng văn hóa nổi bật trong năm 2023

Những tour diễn vòng quanh thế giới của những cô gái tài năng

Hai trong số những sự kiện lớn nhất của nền công nghiệp văn hóa là các chuyến lưu diễn của bộ đôi thành công nhất trong làng âm nhạc là Beyoncé và Taylor Swift.

"The Eras Tour" của Taylor Swift đã khiến thế giới rung chuyển, trở thành chuyến lưu diễn đầu tiên thu về hơn 1 tỷ USD. Nhu cầu mua vé cao khiến các nhà tổ chức chặng Singapore ghi nhận có hơn 22 triệu người đăng ký bán trước trong khi hơn một triệu người xếp hàng mua vé xem trực tuyến.

Cơn sốt toàn cầu đã đẩy người phụ nữ quyền lực ở tuổi 34 này trở thành siêu sao, khiến Quốc hội Mỹ phải điều trần về sự thiếu cạnh tranh trong ngành bán vé sau khi Ticketmaster không thể xử lý đơn đặt hàng. Chưa từng có tiền lệ, chuyến lưu diễn vòng quanh thế giới của Taylor còn thay đổi cả ngành du lịch. Nhu cầu đặt khách sạn ngày càng tăng cao. Các hãng hàng không liên tục bổ sung thêm ghế vào những ngày diễn ra buổi hòa nhạc.

Trong khi đó, theo một phân tích về chi tiêu của người xem buổi hòa nhạc của công ty nghiên cứu AskPro, chuyến lưu diễn "Renaissance World Tour " của Beyoncé đã đóng góp hơn 4,5 tỷ USD vào nền kinh tế Mỹ. Thậm chí, một nhà kinh tế học tại Danske của Đan Mạch đổ lỗi cho ngôi sao này đã góp phần gây ra khủng hoảng lạm phát ở Thụy Điển. Lý do được đưa ra là sau khi quyết định của cô khởi động chương trình hoành tráng kéo dài 56 buổi diễn ở Stockholm đã khiến giá khách sạn và nhà hàng trong thành phố tăng vọt.

Barbenheimer khuấy đảo thế giới điện ảnh

Barbenheimer là một thuật ngữ kết hợp của Barbie và Oppenheimer, hai bộ phim đình đám được công chiếu đồng thời tại rạp. 

"Barbie" là bộ phim hài giả tưởng lấy cảm hứng từ búp bê đồ chơi nổi tiếng. "Oppenheimer" là bộ phim tiểu sử tâm lý kịch tính như phim hành động về nhà vật lý đã phát triển bom nguyên tử ném xuống Nhật Bản trong Chiến tranh Thế giới thứ hai khiến hàng trăm nghìn người thiệt mạng ở Hiroshima và Nagasaki.

Sự tương phản rõ rệt giữa quan điểm nữ quyền táo bạo trong thế giới toàn màu hồng của Barbie và câu chuyện đau khổ về cha đẻ của quả bom nguyên tử đã truyền cảm hứng cho một số meme, truyện cười và tác phẩm nhại hay nhất trong năm. Điều này đã biến cả hai bộ phim trở thành hiện tượng lan truyền mạnh mẽ và tạo ra tiếng vang lớn, mang lại doanh thu phòng vé toàn cầu hơn 2,3 tỷ USD, trong đó “Barbie” trở thành bộ phim có doanh thu cao nhất của Warner Bros trong lịch sử 100 năm.

Các tập đoàn thời trang lớn ngày càng mạnh

Các tập đoàn ngành công nghiệp thời trang tiếp tục phát triển thị trường xa xỉ trị giá 1,6 nghìn tỷ USD trong năm nay. Theo dữ liệu tháng 3/2023 từ Savigny Luxury Index, chỉ số thị trường chung đo lường do tập đoàn quản lý tài sản Savigny Partners công bố, thương hiệu do tập đoàn LVMH, Kering và Richemont sở hữu chiếm 62% thị trường thời trang xa xỉ.

Mùa hè năm nay, công ty mẹ Tapestry của Coach và Kate Spade đã sáp nhập với Capri, chủ sở hữu của nhãn hiệu Versace và Michael Kors trong một thỏa thuận trị giá 8,5 tỷ USD. Trong khi đó, LVMH, công ty sở hữu Louis Vuitton, Givenchy, Christian Dior và Fendi, cùng nhiều công ty khác, đã trở thành công ty châu Âu đầu tiên vượt qua mức 500 tỷ USD giá trị thị trường vào tháng 4.

Thực tế điều hành các nhãn hiệu thời trang cao cấp độc lập ngày càng ảm đạm, khi các nhà thiết kế tự tài trợ phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt trước những tài năng trẻ. Nhiều ngành công nhận không thể duy trì thương hiệu.

Các tác phẩm nghệ thuật bị trộm cắp

Trong năm qua, các viện bảo tàng và nhà sưu tập chịu áp lực liên tục, khi phải trả lại những đồ vật có nguồn gốc nghi vấn. Trong khi các hoạt động phục hồi tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng vẫn tiếp tục diễn ra.

Một số vụ việc điển hình như Bảo tàng Nghệ thuật Rubin và Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan ở New York đã trả lại các hiện vật được lấy từ một tu viện ở Nepal thế kỷ 11, cũng như từ các địa điểm khảo cổ ở Đông Nam Á. Phòng trưng bày Quốc gia Úc và gia đình cố tỷ phú dầu mỏ người Mỹ George Lindemann hứa sẽ gửi lại những hiện vật được cho là bị cướp về Campuchia. Mỹ tuyên bố sẽ trả lại 77 mặt hàng cho Yemen.

Một điểm đáng chú ý là Bảo tàng Anh, nơi phải chịu áp lực ngày càng lớn trong việc trả lại các hiện vật, từ bộ sưu tập lớn của mình. Trong số đó có những viên bi Parthenon, trong nhiều thập kỷ đã là trung tâm của tranh chấp ngoại giao giữa Anh và Hy Lạp. Sự việc căng thẳng tới mức thủ tướng Anh Rishi Sunak từ chối gặp người đồng cấp Hy Lạp.

Bản thân bảo tàng Anh cũng là nạn nhân của một vụ trộm. Tháng 8 năm nay, bảo tàng phát hiện nhiều hiện vật trong số 2.000 món đồ trong bộ sưu tập đã mất tích được rao bán trên eBay. Các nỗ lực mua lại và phục hồi hiện đang được tiến hành. Bảo tàng cũng ra sức kêu gọi người dân trả hiện vật về.

Sự giàu có thầm lặng

Trong khi nhiều quốc gia trên thế giới đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt do lạm phát gia tăng cũng như giá năng lượng và thực phẩm tăng vọt, có lẽ không có gì ngạc nhiên khi năm 2023 là năm của "sự xa hoa thầm lặng".

"Sự giàu có thầm lặng" phản ánh mức độ thể hiện đẳng cấp mà không cần đến những logo chói lóa. "Succession" - bộ phim truyền hình chủ đề tài phiệt đình đám của HBO kết thúc mùa thứ tư và cũng là mùa cuối cùng trong tháng 5 năm nay, đã nhắc đến xu hướng "giàu có thầm lặng" lên hàng đầu, với các nhân vật chính cực kỳ giàu có tham gia chương trình thường chọn những trang phục cơ bản cao cấp.

Prada cũng giới thiệu bộ sưu tập quần áo nam mới với tư cách là "xem xét lại những điều đơn giản" và nhà thiết kế đình đám Phoebe Philo đã tung ra nhãn hiệu cùng tên được chờ đợi từ lâu với bộ sưu tập đầu tay được xác định bởi sự sang trọng tinh tế.

Sự bùng nổ của AI và sự sáng tạo nghệ thuật

Các nhà biên kịch và diễn viên không phải là những người duy nhất lo lắng trước sự ngày càng mạnh của trí tuệ nhân tạo AI. Các tác giả như George R. R. Martin, Jodi Picoult và John Grisham đã tham gia một vụ kiện tập thể chống lại OpenAI, công ty đứng sau ChatGPT, nói rằng OpenAI đã sử dụng tác phẩm có bản quyền để tạo ra những phản hồi giống con người hơn.

Hơn 10.000 tác giả, bao gồm James Patterson, Roxane Gay và Margaret Atwood, cũng đã ký một bức thư ngỏ kêu gọi các nhà lãnh đạo ngành AI phải có sự đồng ý của các tác giả khi sử dụng tác phẩm để đảm bảo tính công bằng.

Bên cạnh đó, các lĩnh vực khác cũng phải đối mặt với sự cạnh tranh từ công nghệ mới nổi. Vào tháng 4, một bức ảnh do AI tạo ra thậm chí còn giành được Giải thưởng Nhiếp ảnh Thế giới của Sony. Trước xu hướng này, nhiều nhà sáng tạo đã nắm bắt được tiềm năng của sự phát triển này, từ truyện tranh manga do AI tạo ra đầu tiên của Nhật Bản cho đến toàn bộ bộ sưu tập thời trang được thiết kế bằng công nghệ.

Quyền chuyển giới và tình trạng hỗn loạn tại Hoa hậu Hoàn vũ

Cuộc thi Hoa hậu Hoàn vũ năm nay đã tạo ra nhiều điểm đáng bàn luận hơn bất kỳ cuộc thi nào trong thời gian gần đây. Để giành chiến thắng cho sự hòa nhập LGBTQ, cuộc thi lần đầu tiên có sự góp mặt của hai phụ nữ chuyển giới, sau khi Marina Machete và Rikkie Kollé lần lượt được chọn đại diện cho Bồ Đào Nha và Hà Lan.

Triumph chuyển sang tình trạng hỗn loạn chỉ vài ngày trước đêm chung kết ở El Salvador, khi chủ sở hữu Hoa hậu Hoàn vũ, JKN Global Group, nộp đơn xin phá sản.

Sau khi người đẹp Sheynnis Palacios của Nicaragua trở thành đại diện đầu tiên của đất nước đoạt vương miện, giám đốc nhượng quyền Hoa hậu Nicaragua, Karen Celebertti, bị buộc tội âm mưu và phản quốc. Celebertti, người cùng với chồng và con trai bị cáo buộc có liên quan đến âm mưu lật đổ chính phủ, sau đó đã từ chức. Celebertti không trả lời yêu cầu bình luận của CNN nhưng viết trên Instagram rằng bà đã làm việc một cách minh bạch, với lòng nhiệt thành và nỗ lực để tôn vinh tên tuổi quê hương.

Những khám phá bất ngờ 

Năm 2023 cũng ghi nhận một số người mua sắm may mắn khi tìm thấy đá quý và thu được lợi nhuận lớn từ những mặt hàng mua được ở cửa hàng tiết kiệm.

Các cửa hàng tiết kiệm ở Anh - nơi bán đồ đã qua sử dụng nhưng vẫn đảm bảo chất lượng – đang mang đến cơ hội kiếm bội tiền cho khách hàng. Cụ thể, khi một cặp vợ chồng ở Anh mua một chiếc bình nhỏ của một nghệ nhân gốm sứ Nhật Bản với giá tương đương 3,30 đô la, sau đó chiếc bình được định giá gần 12.000 đô la. Hay một nhà sưu tập ẩn danh đã bán hai chiếc bình thời nhà Thanh với giá hơn 74.000 đô la, sau khi mua từ một cửa hàng tiết kiệm ở Anh.

Ở Mỹ, một người đam mê đồ cổ đã chứng kiến món hàng trị giá 4 USD được định mức giá bán là 191.000 USD trong cuộc đấu giá sau khi tiết lộ đây là một bức tranh của Wyeth.

Sau đó, vào đầu tháng này, một người mua sắm tiết kiệm ở Richmond, Virginia đã kiếm được lợi nhuận khổng lồ khi chiếc bình thủy tinh mà cô mua với giá 3,99 USD tại Goodwill được bán với giá hơn 107.000 USD sau khi được xác định là tác phẩm của kiến trúc sư người Ý Carlo Scarpa.

Bên cạnh đó, nhưng khám phá mới khác trong thế giới nghệ thuật đều đến từ sự định giá lại - chẳng hạn như bức tranh từng được bán đấu giá với giá 15.000 USD đã thu về gần 14 triệu USD trong tháng này sau khi được xác định là của Rembrandt.

Và cũng có những sự trở lại bất ngờ, chẳng hạn như một bức tranh Van Gogh bị đánh cắp được giao lại cho một thám tử nghệ thuật người Hà Lan trong một chiếc túi IKEA.