Quảng Nam kiến nghị đầu tư mở rộng, nâng cấp QL14D từ BOT sang đầu tư công

Những khó khăn

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc nghiên cứu đầu tư tuyến đường nối từ Cửa khẩu Nam Giang đến cảng biển Quảng Nam tại Thông báo số 135/TB-VPCP ngày 06/5/2022 và Thông báo số 165/TB-VPCP ngày 06/6/2022 của Văn phòng Chính phủ; Bộ Giao thông vận tải, UBND tỉnh Quảng Nam, Công ty Cổ phần Tập đoàn Trường Hải đã khảo sát, nghiên cứu các phương án đầu tư xây dựng.

Qua khảo sát thực tế, xác định khu vực đề xuất xây dựng tuyến đường mới từ Khu kinh tế CKQT Nam Giang đi cảng biển Quảng Nam có độ chênh cao về địa hình rất lớn (chênh cao 1.500m), địa hình phức tạp; diện tích bị ảnh hưởng quy hoạch lâm nghiệp rất lớn, dự kiến ảnh hưởng đến khoảng 773ha rừng, gồm 188ha rừng đặc dụng của Vườn Quốc gia Sông Thanh, thuộc phân khu bảo vệ nghiêm ngặt, rừng phòng hộ 110,5ha, rừng sản xuất 297,6ha, ngoài Quy hoạch lâm nghiệp 176,9ha, làm chia đôi Vườn Quốc gia Sông Thanh thành 2 khu vực riêng biệt (thuộc phân khu bảo vệ nghiêm ngặt), ảnh hưởng rất lớn đến công tác quản lý, bảo vệ rừng và bảo tồn đa dạng sinh học tại khu vực.

Phương án này chưa đảm bảo tiêu chí quy định tại Nghị định số 83/2020/NĐ-CP ngày 15/7/2020 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 156/2018/NĐ-CP ngày 16/11/2018 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Lâm nghiệp "Khi phê duyệt chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng tự nhiên, các dự án phải đảm bảo các tiêu chí không nằm trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của rừng đặc dụng".

Theo Bộ GTVT, phương án đầu tư tuyến đường mới không có tính khả thi và đề xuất UBND tỉnh Quảng Nam nghiên cứu phương án mở rộng tuyến hiện trạng theo hình thức doanh nghiệp đầu tư không hoàn lại. Theo đề xuất này, UBND tỉnh Quảng Nam đã làm việc, xúc tiến mời gọi đầu tư nhưng hiện nay không có doanh nghiệp tài trợ nguồn vốn để đầu tư theo hình thức trên.

Đối với phương án đầu tư theo hình thức BOT trên tuyến đường hiện có, Công ty Cổ phần Tập đoàn Trường Hải đề xuất 2 phương án đầu tư: Phương án 1, đầu tư mở rộng toàn tuyến theo quy hoạch với tổng mức đầu tư khoảng 2.640,5 tỷ đồng, cơ cấu nguồn vốn gồm ngân sách hỗ trợ 1.914 tỷ đồng, tương đương 72,5% tổng mức đầu tư (nếu chỉ thu phí xe thông quan qua CKQT Nam Giang thì tăng lên 2.186 tỷ đồng, tương đương 82,8% tổng mức đầu tư) và phần còn lại nhà đầu tư thu phí hoàn vốn trong khoảng 20 năm; phương án 2, đầu tư mở rộng các đoạn hiện có tiêu chuẩn kỹ thuật thấp và nâng cấp một số đoạn xuống cấp, với tổng mức đầu tư khoảng 730,3 tỷ đồng, cơ cấu nguồn vốn gồm ngân sách hỗ trợ 310,4 tỷ đồng, tương đương 42,5% tổng mức đầu tư và phần còn lại nhà đầu tư thu phí hoàn vốn với xe tải thông quan qua Cửa khẩu Nam Giang trong khoảng 20 năm.

Các phương án do Công ty Cổ phần Tập đoàn Trường Hải đề xuất đều gặp vướng mắc về pháp lý. Bên cạnh đó, phương án tài chính cũng chưa đảm bảo; trường hợp đầu tư với phương án 2 trên thì tổng mức đầu tư thấp (730 tỷ đồng), công trình chỉ được cải tạo cục bộ, vốn Nhà nước phải tham gia 42,5% nhưng thời gian nhà đầu tư thu phí kéo dài 20 năm, sẽ không hiệu quả. Do vậy, UBND tỉnh Quảng Nam kiến nghị không thực hiện phương án đầu tư theo hình thức Hợp đồng BOT.

Xem xét bố trí nguồn vốn đầu tư để nâng cấp, mở rộng tuyến QL14D

Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam, ông Lê Trí Thanh cho rằng, hiện nay, lưu lượng hàng hóa thông quan qua Cửa khẩu quốc tế Nam Giang theo QL14D, QL14B về cảng Đà Nẵng, cảng Chân Mây (Thừa Thiên Huế) ngày càng tăng (trong 6 tháng đầu năm 2023 xuất khẩu tăng 37,25%, nhập khẩu tăng 79%, quá cảnh tăng 40% so với cùng kỳ năm 2023). Đặc biệt, đối với xe đầu kéo, 2 xe chạy ngược chiều tránh nhau rất khó khăn, do tồn tại nhiều vị trí đường cong có bán kính nhỏ, mặt đường hẹp.

Do đó, việc đầu tư mở rộng, nâng cấp QL14D là rất cần thiết và cấp bách, các hình thức đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) đều không thể thực hiện trong giai đoạn hiện nay.

Trước thực tế đó, UBND tỉnh Quảng Nam báo cáo Thủ tướng Chính phủ có chủ trương dừng nghiên cứu đầu tư dự án mở rộng, nâng cấp QL14D theo hình thức PPP (BOT) để chuyển sang hình thức đầu tư công; xem xét, bố trí nguồn vốn đầu tư công giai đoạn 2020-2025 và 2026-2030 để mở rộng, nâng cấp QL14D nhằm giải quyết nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo quốc phòng, an ninh tại địa phương.

UBND tỉnh Quảng Nam kiến nghị đầu tư theo 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 (từ nay đến năm 2025), đầu tư mở rộng các đoạn hiện có tiêu chuẩn kỹ thuật thấp và nâng cấp một số đoạn xuống cấp, với tổng mức đầu tư khoảng 730,3 tỷ đồng.

Giai đoạn (2026-2030), đầu tư mở rộng toàn tuyến theo quy hoạch được duyệt và tiêu chuẩn hiện hành, đảm bảo xe container vận tải đi lại thuận lợi, an toàn, tổng mức đầu tư khoảng 2.000 tỷ đồng.

Trong thời gian chờ đầu tư nâng cấp, mở rộng toàn tuyến QL14D, UBND tỉnh Quảng Nam báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, chỉ đạo Bộ GTVT bổ sung kinh phí để thực hiện sửa chữa nền mặt đường, cải thiện các đường cong nằm có bán kính nhỏ và các đoạn có nền, mặt đường hư hỏng nặng, nhỏ hẹp (ngoài các đoạn đã được chấp thuận trong kế hoạch bảo trì năm 2023, 2024) gồm cải tạo 10 vị trí đường cong có bán kính nhỏ, tổng chiều dài khoảng 3km, với kinh phí dự kiến khoảng 90 tỷ đồng; sửa chữa lề, mặt đường khoảng 60.000m2 và cải thiện hệ thống ATGT, với kinh phí dự kiến khoảng 55 tỷ đồng. Tổng kinh phí khoảng 145 tỷ đồng, thực hiện trong kế hoạch bảo trì năm 2024.