Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi)

Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi 11 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026. Một trong những vấn đề được quan tâm là các mặt hàng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. 

Trình bày báo cáo giải trình tiếp thu trước đó, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với đề xuất của Cơ quan soạn thảo để quy định điều hòa nhiệt độ có công suất trên 24.000 BTU đến 90.000 BTU thuộc đối tượng chịu thuế (không thu thuế đối với điều hòa nhiệt độ có công suất từ 24.000 BTU trở xuống và loại có công suất trên 90.000 BTU).

Nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam có hàm lượng đường trên 5g/100ml cũng là một hàng hóa mới thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt (không bao gồm các đồ uống như sữa và sản phẩm từ sữa; thực phẩm dạng lỏng dùng với mục đích dinh dưỡng; nước khoáng thiên nhiên và nước uống đóng chai; nước rau, quả nguyên chất…).

Ông Mãi nhấn mạnh các sản phẩm như nước trái cây tự nhiên, nước dừa, sản phẩm từ sữa, thực phẩm dạng lỏng dùng với mục đích dinh dưỡng… không thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với nước giải khát có đường là cần thiết và phù hợp với thông lệ quốc tế nhằm góp phần định hướng sản xuất, tiêu dùng, mở rộng cơ sở thuế.

Nhưng tiếp thu ý kiến đề nghị đánh giá kỹ hơn tác động từ việc áp thuế với mặt hàng nước giải khát có đường để có biện pháp thực hiện hoặc lộ trình phù hợp, Luật nêu rõ chưa áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng nước giải khát có đường trong năm 2026. Việc áp thuế với mặt hàng này với thuế suất 8% từ năm 2027 và 10% từ 1/1/2028.

Về việc thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng xăng, về lâu dài, cần nghiên cứu phương án sửa đổi một cách đồng bộ cả thuế tiêu thụ đặc biệt lẫn thuế bảo vệ môi trường để có thể đánh thuế đối với mặt hàng này một cách hợp lý, phù hợp với thông lệ quốc tế.

Theo ông Phan Văn Mãi, trong bối cảnh cần triển khai đồng bộ các giải pháp để thực hiện hiệu quả cam kết của Chính phủ Việt Nam tại Hội nghị COP26, cùng với quy định thu thuế bảo vệ môi trường, việc thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng trong giai đoạn hiện nay vẫn là cần thiết. Do đó, xin Quốc hội cho giữ như dự thảo Luật.

Liên quan đến thuế suất và mức thuế tuyệt đối, báo cáo của UBTVQH phản ánh, có ý kiến đề nghị nghiên cứu tăng thuế đối với thuốc lá ngay từ đầu năm 2026 với mức tăng theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới để đạt mức thuế tuyệt đối là 15.000 đồng/bao và thuế tỷ lệ là 75%; đề nghị mức thuế được điều chỉnh định kỳ 2 năm/lần theo tỷ lệ lạm phát đồng thời, ban hành quy định giá bán lẻ tối thiểu có thuế do Nhà nước xác định. Ngoài ra có ý kiến đề nghị lộ trình tăng thuế đối với bia từ 1/1/2027.

UBTVQH giải thích, trong bối cảnh giá bán của thuốc lá, rượu, bia tại Việt Nam đang có xu hướng ngày càng rẻ so với thu nhập của người dân, dẫn đến gia tăng nhu cầu tiêu thụ, việc áp mức thuế cao ngay từ năm đầu tiên Luật có hiệu lực có thể sẽ làm giảm nhu cầu tiêu thụ thuốc lá, rượu, bia song cũng sẽ tác động rất lớn đến doanh nghiệp sản xuất, các doanh nghiệp phụ trợ và người lao động.

Do đó, để góp phần hướng tới đạt được mục tiêu tăng giá bán, giảm sử dụng thuốc lá, rượu, bia, đồng thời không ảnh hưởng quá lớn tới hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, người lao động, góp phần đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế đã đề ra, bảo đảm hài hòa các mục tiêu, phù hợp với tình hình thực tiễn trong nước và quốc tế, tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH đã thống nhất với đề xuất của Cơ quan soạn thảo để chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng quy định bắt đầu tăng thuế đối với rượu, bia và áp dụng thuế tuyệt đối đối với thuốc lá từ năm 2027.

Ngoài các nội dung nêu trên, các ĐBQH đã thảo luận, cho ý kiến đối với một số nội dung liên quan đến quy định về thuế suất, lộ trình tăng thuế suất, hoàn thuế, khấu trừ thuế, giảm thuế, hiệu lực thi hành của Luật... Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo Cơ quan thẩm tra phối hợp với Cơ quan soạn thảo và các cơ quan liên quan nghiên cứu, rà soát kỹ lưỡng để tiếp thu, giải trình ý kiến của các ĐBQH và chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật.