Sàn thương mại điện tử và siêu thị phải hiển thị "hộ chiếu số sản phẩm"

Hiện nay trên cả nước có gần 300 trung tâm thương mại và 1.293 siêu thị. Đây là mạng lưới phân phối khổng lồ, phản ánh tốc độ phát triển mạnh của hệ thống bán lẻ hiện đại.

Ngoài ra, sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử (trung bình 20-25% mỗi năm) cũng mang đến một thách thức lớn khác, đó là việc kiểm soát hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng trên môi trường số. Dù thương mại điện tử giúp lưu thông hàng hóa nhanh hơn, nhưng cũng làm tăng mức độ phức tạp trong việc truy xuất nguồn gốc.

Các số liệu kiểm tra, xử lý vi phạm liên tục tăng cao, với gần 70.000 vụ được thanh tra, kiểm tra trong năm 2024 và gần 20.000 vụ trong 9 tháng đầu năm 2025. Những con số hàng chục nghìn vụ kiểm tra, thanh tra, xử lý nhưng rõ ràng chưa tương xứng với tính chất và mức độ, hoạt động vi phạm trong lưu thông hàng hóa.

Để giải quyết những vấn đề trên, Chính phủ và các cơ quan chức năng đã và đang nỗ lực xây dựng một khung pháp lý vững chắc và đồng bộ, tạo cơ hội để bứt phá trong chuyển đổi số, như Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa sửa đổi năm 2025, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 01/01/2026.

Trong đó, Luật định nêu ra một khái niệm về “hộ chiếu số của sản phẩm” (DPP). Luật yêu cầu công khai thông tin về hàng hóa kinh doanh trên nền tảng số và thúc đẩy ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, nhãn điện tử, mã số mã vạch trong quản lý chất lượng. Đây là nền tảng pháp lý cao nhất để có thể chuẩn hóa, số hóa xuyên suốt vòng đời của sản phẩm.

Theo lộ trình giai đoạn 2026 - 2028, 100% sàn thương mại điện tử và siêu thị phải hiển thị "Hộ chiếu số sản phẩm" DPP hoặc mã QR; lực lượng quản lý thị trường kiểm tra hoàn toàn trên nền tảng số. Cổng truy xuất quốc gia cũng sẽ được xây dựng...

Việc triển khai "hộ chiếu số sản phẩm" mang lại nhiều lợi ích to lớn, không chỉ giúp cơ quan quản lý dễ dàng kiểm soát, mà còn bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và nâng cao năng lực cạnh tranh cho hàng hóa Việt Nam.

Để hiện thực hóa, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đề xuất hoàn thiện chuẩn thể chế và dữ liệu; xây dựng hạ tầng số và nền tảng truy xuất quốc gia; quản lý theo mức độ rủi ro, áp dụng bắt buộc với nhóm hàng nguy cơ cao;

Trang bị cho quản lý thị trường ứng dụng đối soát thời gian thực, tích hợp cơ sở dữ liệu vi phạm, chia sẻ cảnh báo liên ngành; truyền thông qua chương trình "Quét để biết - Mua hàng chuẩn"; hỗ trợ số hóa Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), hợp tác xã, hộ kinh doanh.

Cùng với đó, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước sẽ triển khai 8 nhiệm vụ trọng tâm, đặc biệt là điều phối dữ liệu liên bộ ngành; chuẩn hóa nghiệp vụ số cho quản lý thị trường; ký kết với sàn thương mại điện tử, chuỗi bán lẻ để hiển thị bắt buộc DPP/QR...