Sớm xây dựng thị trường tín chỉ carbon

Theo Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam là quốc gia đầu tiên ở khu vực Đông Á - Thái Bình Dương nhận được toàn bộ khoản thanh toán từ việc bán tín chỉ carbon rừng với trị giá hơn 51 triệu USD, tương đương 1.200 tỷ đồng dựa trên kết quả giảm phát thải.

Khoản chi trả mang tính bước ngoặt này đã rút ngắn quá trình Việt Nam tham gia thị trường tín chỉ carbon toàn cầu. Sau Bắc Trung Bộ, Việt Nam đang chuyển nhượng tiếp hơn 5,1 triệu tín chỉ carbon rừng tại vùng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên trong giai đoạn 2022 - 2026, với giá tối thiểu 10 USD/tín chỉ.

Song, theo các chuyên gia, thị trường carbon tại Việt Nam chỉ mới ở mức sơ khởi, chưa có các quy định rõ ràng, khiến các doanh nghiệp cũng khó để tìm được nguồn tín chỉ carbon chính thống, mức giá hợp lý cũng như được công nhận trên thị trường quốc tế.

Mặc dù Việt Nam đã gián tiếp tham gia các hoạt động mua bán tín chỉ carbon thông qua một số đề án như Cơ chế phát triển sạch (CDM) nhưng con số này còn rất khiêm tốn so với tiềm năng thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam.

Hiện Việt Nam đang trong quá trình xây dựng quy định quản lý tín chỉ carbon, hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon, xây dựng quy chế vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon. Khi thị trường đi vào hoạt động sẽ có sự tham gia của cả các doanh nghiệp Việt Nam và các doanh nghiệp quốc tế.

Thị trường sẽ vận hành hiệu quả khi có hành lang pháp lý phù hợp và các đơn vị, tổ chức tham gia thực hiện theo đúng các quy định của pháp luật và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Để làm được điều này, thời gian tới Việt Nam cần chuẩn bị lực lượng lao động lớn, chuyên nghiệp có hiểu biết chuyên sâu về các cơ chế thẩm định, lập hồ sơ liên quan, kê khai và đánh giá các loại tín chỉ carbon để xây dựng thị trường tín chỉ carbon bắt buộc.

Chất lượng của tín chỉ carbon sẽ tăng lên nếu phát triển bền vững, cải thiện chất lượng môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu, chống suy giảm đa dạng sinh học...

Được biết, Bộ TN&MT đang trình Thủ tướng phê duyệt Đề án phát triển thị trường carbon. Trong đó, giai đoạn đầu sẽ lựa chọn doanh nghiệp, các ngành có phát thải lớn nhất, có đủ số liệu kiểm kê để kiểm soát trước làm thí điểm trước khi đưa lên sàn. 

Dự kiến sẽ áp trần phát thải carbon cho doanh nghiệp trong ba lĩnh vực nhiệt điện, xi măng, sắt thép trước, sau đó sẽ tiến hành với lĩnh vực khác. Theo đó các doanh nghiệp trong 3 lĩnh vực này muốn tăng sản lượng, sản xuất, vượt hạn ngạch phát thải được phân bổ thì phải mua lại hạn ngạch phát thải từ các doanh nghiệp phát thải ít, kiểm soát tốt lượng phát thải trong sản xuất, chưa sử dụng hết hạn ngạch phát thải được phân bổ.