Tại sao thế giới không thể dễ dàng "cai nghiện" nhiên liệu hạt nhân của Nga?

Nga thống trị năng lực làm giàu uranium toàn cầu

Là quốc gia sản xuất uranium làm giàu hàng đầu, Nga đã trở thành nhà cung cấp nhiên liệu chính cho các dự án năng lượng hạt nhân trên toàn thế giới, trong bối cảnh nhiều quốc gia gặp khó khăn trong việc giảm sự phụ thuộc vào nguồn nhiên liệu chiến lược này.

Nga cung cấp khoảng 40% lượng uranium làm giàu của thế giới, tiếp theo là Trung Quốc (17%), Pháp (12%), Mỹ (11%), Hà Lan (8%), Anh (7%) và Đức (6%). Việc chuyển dịch sự phụ thuộc khỏi Nga là rất khó khăn, bởi vì các nguồn cung thay thế đơn giản là không tồn tại như các nguồn năng lượng khác, chẳng hạn như dầu mỏ và khí đốt.

EU chi 1,18 tỷ USD để mua nhiên liệu hạt nhân của Nga

Vào tháng 6/2025, Ủy ban Châu Âu cho biết họ không có kế hoạch áp đặt giới hạn đối với việc nhập khẩu uranium làm giàu từ Nga của EU.

Theo tổ chức tư vấn kinh tế châu Âu Bruegel, năm 2023, Nga tiếp tục cung cấp 38% lượng uranium làm giàu và 23% lượng uranium thô cho EU.

Theo ước tính của Ủy ban Châu Âu (EC), EU đã chi khoảng 1,18 tỷ USD để mua nhiên liệu hạt nhân của Nga vào năm 2024. Trong khi đó, năm nước EU - Bulgaria, Cộng hòa Séc, Phần Lan, Hungary và Slovakia - đều có lò phản ứng do Nga thiết kế, được phát triển để sử dụng nhiên liệu Nga.

Tất cả các nước này, ngoại trừ Hungary, hiện đã ký thỏa thuận sử dụng các nhà cung cấp thay thế, mặc dù quá trình chuyển đổi từ uranium của Nga dự kiến sẽ mất vài năm.

Nhu cầu uranium làm giàu tăng bùng nổ trên toàn cầu

Oilprice bình luận, nhu cầu uranium làm giàu toàn cầu dự kiến sẽ tăng đáng kể trong những thập kỷ tới khi một số quốc gia đầu tư vào kỷ nguyên mở rộng năng lượng hạt nhân mới, nhằm đảm bảo an ninh năng lượng đồng thời giảm phát thải khí nhà kính.

Một báo cáo do Hiệp hội Hạt nhân Thế giới (WNA) công bố vào tháng 9/2025 cho biết nhu cầu uranium toàn cầu dự kiến sẽ tăng gần một phần ba, lên khoảng 86.000 tấn vào năm 2030 và tăng lên 150.000 tấn vào năm 2040.

Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu này đồng thời giảm sự phụ thuộc vào uranium của Nga, một số quốc gia sẽ cần đầu tư vào việc đẩy nhanh quá trình cấp phép, đổi mới khai thác và thăm dò uranium mới.

Báo cáo của WNA cho thấy sản lượng uranium từ các mỏ hiện có dự kiến sẽ giảm một nửa trong khoảng thời gian từ năm 2030 đến năm 2040, dẫn đến thiếu hụt nguồn cung đáng kể.

Theo ước tính của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), toàn bộ tài nguyên uranium trên cạn theo kịch bản lạc quan sẽ cạn kiệt hoàn toàn vào năm 2090. Kịch bản xấu nhất là vào những năm 2060.

Khi nhiều quốc gia trên thế giới bắt đầu đầu tư vào các lò phản ứng hạt nhân mới, cũng như các dự án thay thế như lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR), sẽ không có đủ nhiên liệu để vận hành các hoạt động này nếu không có nhiều nỗ lực hơn để tài trợ cho các hoạt động uranium mới.

Liên doanh Hà Lan-Anh-Đức đã quyết định chấm dứt tất cả các hợp đồng hiện có với Nga vào năm 2022 và hiện đặt mục tiêu tăng công suất Uranium làm giàu thấp (LEU) thêm 1,8 triệu SWU tại 4 địa điểm ở New Mexico, Hà Lan, Đức và Vương quốc Anh. Đây là một trong số nhiều công ty đang tìm cách bắt đầu tăng nguồn cung LEU để đáp ứng nhu cầu toàn cầu ngày càng tăng.

Mỹ đã tăng cường nỗ lực khai thác uranium trong những năm gần đây, tăng sản lượng từ 22.680 kg năm 2023 lên 307.082 kg năm 2024. Nước này đã bắt đầu các hoạt động khoan thăm dò quy mô lớn vào năm 2024, nhằm giảm sự phụ thuộc vào Nga, với 1.324 lỗ khoan.

Nhu cầu uranium làm giàu toàn cầu dự kiến sẽ tăng đáng kể trong những thập kỷ tới do sự hồi sinh của năng lượng hạt nhân ở một số quốc gia. Tuy nhiên, việc sản xuất uranium cần thiết để thúc đẩy một kỷ nguyên hạt nhân mới sẽ vô cùng phức tạp, do các quy định nghiêm ngặt theo ngành và năng lực sản xuất toàn cầu hiện nay còn hạn chế.

Cần đầu tư nhiều hơn vào nghiên cứu và phát triển, cũng như vào các cơ sở sản xuất mới trên toàn cầu để hỗ trợ các mục tiêu năng lượng hạt nhân của thế giới.