Tế bào T - nghiên cứu mới trong việc ngăn ngừa biến chủng COVID-19 lâu dài

Các nhà khoa học hi vọng tế bào T có thể giúp cơ thể tăng thêm miễn dịch chống COVID-19 khi các kháng thể suy yếu, không đủ khả năng chống lại căn bệnh này. Các nhà nghiên cứu hiện đang chọn lọc dữ liệu để tìm các tế bào T nhằm duy trì miễn dịch lâu dài hơn cho cơ thể.

Nhà nghiên cứu Alessandro Sette và đồng nghiệp tại Viện Miễn dịch La Jolla ở California (Mỹ) cho biết, việc phát triển vaccine chống COVID-19 chủ yếu tập trung vào các kháng thể. Các kháng thể - đặc biệt là những kháng thể liên kết với các protein virus quan trọng và ngăn chặn sự lây nhiễm - có thể là "chìa khóa" miễn dịch đối với cơ thể.

Ông Sette nhấn mạnh, thông thường để đạt được độ miễn dịch cao đòi hỏi một số lượng lớn các kháng thể. 

Trong cơ thể người, ngoài kháng thể, hệ miễn dịch còn sản sinh ra nhiều tế bào T nhằm vào virus tấn công cơ thể. Một số loại tế bào T được gọi là tế bào T "sát thủ" (tế bào CD8+ T), có khả năng tìm và phá hủy tế bào nhiễm virus. Một số tế bào khác được gọi là tế bào T hỗ trợ (tế bào CD4+ T) rất quan trọng với các chức năng miễn dịch, trong đó có chức năng kích thích sản xuất kháng thể và tế bào T "sát thủ". 

Đối với trường hợp virus COVID-19, tế bào T "sát thủ" có thể quyết định tình trạng nặng, nhẹ của bệnh nhân. Bà Annika Karlsson, nhà miễn dịch tại Viện Karokinska ở Stockholm, nhận định: "Tế bào T tạo ra phản ứng thích nghi của cơ thể, loại bỏ virus khỏi cơ thể và nếu phản ứng đủ mạnh, có thể ngăn chặn tiến triển thành bệnh hoặc tái nhiễm bởi cùng một loại virus. Và do đó, phản ứng mạnh hay yếu sẽ quyết định mức độ nhiễm bệnh của bạn".

Tế bào T có thể giảm lây lan virus bằng cách hạn chế số lượng virus di chuyển trong cơ thể bệnh nhân, có nghĩa là người đó sẽ phát tán ít virus hơn ra cộng đồng. Nhờ đó, tế bào T cũng có thể mạnh hơn kháng thể khi đối mặt với các mối đe dọa mà biến chủng mới gây ra.

Nghiên cứu của ông Alessandro Sette và đồng nghiệp chỉ ra rằng, cơ thể những người nhiễm virus SARS-CoV-2 thường sản sinh ra tế bào T nhằm vào ít nhất từ 15 đến 20 đoạn protein trong virus. Tuy nhiên, đoạn mã protein ở mỗi người rất khác nhau, tức là một cộng đồng dân số sẽ tạo ra rất nhiều loại tế bào T khác nhau để đối phó với virus COVID-19.

Ông Sette nói: "Điều này khiến virus đột biến rất khó 'trốn tránh' khỏi bị nhận diện, khác với trường hợp kháng thể".

Vì thế, khi thử nghiệm tại phòng thí nghiệm cho thấy, biến thể 501Y.V2 ở Nam Phi (hay còn gọi là B.1.351) có thể làm giảm hiệu quả của kháng thể (được sinh ra để chống lại các biến thể trước đó), nhưng các đột biến của virus khó có thể gây "tổn thương" lên các tế bào T hơn.

Nhà miễn dịch học John Wherry tại Đại học Pennsylvania ở Philadelphia cho biết, theo kết quả ban đầu, tế bào T có tác dụng ngăn ngừa với biến thể 501Y.V2, chúng có thể bảo vệ cơ thể khỏi bị mắc bệnh nặng. 

Dù vậy, các nhà nghiên cứu vẫn chưa khẳng định với những những dữ liệu hiện có.

Một số nhà sản xuất vaccine COVID-19 đã tìm cách nâng cấp vaccine để có thể kích thích tế bào T hiệu quả hơn. Kháng thể chỉ phát hiện được protein bên ngoài tế bào và nhiều vaccine COVID-19 chỉ nhằm vào protein gai bên ngoài bề mặt virus. Tuy nhiên, protein gai lại hay biến đổi, gây nguy cơ biến thể mới có thể lẩn trốn kháng thể. Trái lại, tế bào T có thể nhằm vào các protein bên trong tế bào nhiễm virus và một số protein này rất ổn định. 

Công ty Công nghệ Sinh học Gritstone Oncology của Emeryville, California, tiết lộ đang nghiên cứu một loại vaccine thử nghiệm kết hợp mã di truyền của các đoạn một số protein virus tạo ra phản ứng của tế bào T "sát thủ" nhằm chống lại các virus đột biến.