Thăm Di tích Đình làng Xuân Mai

Chúng tôi có cơ duyên được về thăm quê hương Chương Mỹ, và được mời tham dự hội Đình làng Xuân Mai. Ông Nguyễn Ngọc Bảy – Trưởng ban Khánh tiết, phụ trách nghi lễ thờ cúng trong Đình đon đả, vui mừng dẫn tôi đi tham quan và kể về gốc tích Đình làng Xuân Mai.

Trong tác phẩm "Các trấn tổng, xã danh bị lãm" có ghi: Vào thế kỷ 19, địa danh Xuân Mai còn có tên là trang Nhuận Trạch, tổng Phương Hạnh, huyện Mỹ Lương, Quận Quốc Oai, xứ Sơn Tây. Căn cứ vào di vật hiện còn lưu giữ tại di tích và truyền thuyết dân gian cho biết thì Đình làng Xuân Mai thờ thành Hoàng làng là Đại Tổng binh Nguyên soái Dương Nhật Điển một vị tướng tài thời vua Thục Vương đã có công giúp vua đánh giặc giữ nước, cùng vợ Uy linh Nga Lăng công chúa.

Về sau, nhân dân trang Nhuận Trạch đều tôn phong các vị thành hoàng đế tỏ rõ sự linh nghiệm phù giúp cho dân làng. Trong văn bia "Chư hậu bia ký" dựng tháng giêng năm Kỷ Mão niên hiệu Duy Tân 9 (1914) hiện đang lưu giữ tại Đinh còn ghi:

" Ngàn năm còn dễ lại ánh sáng

Vạn đời như vẫn hiển hiện.

Tấm lòng của các vị tiên linh cốt chăm lo cho gốc vững, rễ bền đó chính là chỉ hướng của những người nhân ái.... Chẳng phải vô cớ khi mà chiến tranh qua đi, thời đại biến đổi... thì ngựa chẳng phải phục nơi đầu núi, mà trâu bò lại nhởn nhơ nơi bãi cỏ mùa xuân... dựng lại bia đá để ghi rõ việc thờ cúng những dịp xuân thu, báo đáp công đức của các vị tiên linh". 

Huyện Chương Mỹ là một vùng đất có bề dày lịch sử, có nhiều nhân vật Anh hủng huyền thoại, Anh hùng lịch sử, Danh nhân văn hóa được suy tôn là Thành hoàng ở các làng xã. Trong Cách mạng Tháng 8, làng Xuân Mai là nơi tướng Vương Thừa Vũ, tướng Chu Đốc về đóng quân chuẩn bị cho cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền năm 1945. Và cũng tại di tích này, còn là nơi tập trung tòng quân lên đường chống Mỹ cứu nước. Đình làng Xuân Mai gắn nhiều với nhân vật lịch sử, những nhân thần gắn với lịch sử dân tộc trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Đình làng Xuân Mai đã được xếp hạng Di tích cấp Thành phố năm 2010.

Sau cuộc trò chuyện với ông Bảy, chúng tôi gặp được ông Nguyễn Đắc Trường – Trưởng khu (Tổ trưởng TDP T.T Xuân Mai), đồng thời là Trưởng ban Tổ chức Lễ hội Đình làng Xuân Mai, phụ trách quản lý sinh hoạt văn hóa tại Đình. Ông Trường cho biết: "Hội Đình hàng năm diễn ra bắt đầu từ ngày 14 âm lịch (Tức mồng 5 tháng 3 năm 2023 dương lịch). Tuy nhiên ở làng Xuân Mai thì tổ chức Lễ hội theo định kỳ 5 năm tổ chức Lễ hội truyền thống một lần, làng tổ chức tế lễ Thành hoàng từ ngày 14 đến ngày 16 tháng 2 âm lịch. Bắt đầu ngày 14, làng làm lễ mở cửa đình, sau đó là Lễ Mộc dục để phong mã Nước dùng trong lễ này được lấy từ giếng nước đình làng, sau đó đun sôi và pha với trà hương. Đến giờ làm lễ, các cụ hương lão và cụ từ dùng khăn màu trắng vải bông nhúng nước để bao sái long ngai, bài vị".

Lễ hội Đình làng Xuân Mai được tổ chức để người dân Xuân Mai luôn hướng về quê hương thân yêu. Việc gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa địa phương thông qua Lễ hội thể hiện sự trân trọng những di sản văn hóa của dân tộc, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời giáo dục nền văn hóa lâu đời của ông cha ta cho các thế hệ trẻ hôm nay và mai sau.