Thanh Hóa "chắp cánh" cho sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu, đặc trưng

Chính phủ đã phê duyệt Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (Chương trình OCOP), được xác định là một giải pháp cụ thể, hiệu quả, giúp thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn phát triển. Chương trình OCOP là chương trình phát triển kinh tế khu vực nông thôn theo hướng phát triển nội sinh và gia tăng giá trị, việc triển khai thực hiện chương trình phải bảo đảm các nguyên tắc: sản phẩm hướng tới tiêu chuẩn chất lượng quốc tế, có tính sáng tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Thông qua Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP), trong những năm gần đây, các sản phẩm nông nghiệp, làng nghề đã được "chắp cánh" để trở thành những sản phẩm tiêu biểu, đặc trưng, đại diện cho đời sống sản xuất, văn hóa, sinh hoạt của các địa phương tỉnh Thanh Hóa.

Tuy nhiên, phải phát triển chương trình theo chiều sâu, trở thành đòn bẩy, thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp - nông thôn. Đồng thời, chú trọng đến những sản phẩm có chất lượng, góp phần nâng cao sức cạnh tranh và vị thế của sản phẩm OCOP Thanh Hóa trên thị trường, trong nước và xuất khẩu.

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa lần thứ XIX đã xác định, phát triển nông nghiệp và xây dựng NTM là một trong 6 chương trình phát triển kinh tế - xã hội trọng tâm. Vì vậy, việc tiếp tục phát triển nông nghiệp, kinh tế nông thôn, trong đó đẩy mạnh Chương trình OCOP có vai trò quan trọng, là hạt nhân để phát triển các sản phẩm nông thôn có chất lượng, giá trị gia tăng cao. 

Với mục tiêu phát huy lợi thế ở mỗi địa phương theo chuỗi giá trị, Chương trình OCOP đã triển khai rộng khắp tại 27/27 huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng của các địa phương, gắn với đăng ký chỉ dẫn địa lý để nâng cao giá trị sản phẩm và đã thu được nhiều kết quả quan trọng.

Bằng sự linh hoạt, quyết liệt của chính quyền địa phương và sự chủ động của các chủ thể sản xuất, tại "đất nghề" Thiệu Hóa, các sản phẩm nông nghiệp, làng nghề đã có nhiều sản phẩm mới chất lượng đã chuẩn, được gắn sao OCOP như tỏi đen Suzin, măng muối Nghĩa Linh, ngũ cốc dinh dưỡng Lạc Lạc Plus… 

Ông Trịnh Đức Hùng, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Thiệu Hóa, cho biết: Để tạo được sự đồng thuận, thu hút mọi tầng lớp Nhân dân, thành phần kinh tế tham gia phát triển sản phẩm OCOP, huyện đã tuyên truyền để người dân hiểu được tầm quan trọng, ý nghĩa của chương trình. Trong đó, lựa chọn, rà soát những sản phẩm tiềm năng ở nhóm, ngành sản phẩm (ưu tiên những sản phẩm mới, có khả năng mở rộng thị trường) để hỗ trợ, phát triển. Đồng thời, huyện luôn có cán bộ theo dõi sát sao, hướng dẫn, nâng cao nhận thức của các chủ thể, xây dựng sản phẩm điển hình, gắn với thực tiễn. 

Cùng với đó, chú trọng các giải pháp để định hướng, hướng dẫn các chủ thể phát triển sản phẩm dựa trên thế mạnh, lợi thế và nguyên liệu địa phương, văn hóa và tri thức bản địa, đặc biệt là các sản, sản vật, sản phẩm làng nghề, tạo động lực, phát huy tính chủ động, sáng tạo của chủ thể và cộng đồng để phát triển sản phẩm đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt của thị trường. 

Nhờ chất lượng, mới lạ, độc đáo của hệ thống sản phẩm OCOP của huyện Thiệu Hóa, tháng 8/2023, UBND huyện Thiệu Hóa tổ chức ký kết thành công và đưa sản phẩm OCOP và sản phẩm lợi thế của huyện Thiệu Hóa vào hệ thống siêu thị The City với 9 sản phẩm được trưng bày, quảng bá và tiêu thụ theo hợp đồng.

Kết quả này cho thấy hầu hết các sản phẩm OCOP đều có triển vọng phát triển theo chiều hướng đa dạng hóa sản phẩm và thương mại hóa nếu được chú trọng đầu tư, được tổ chức sản xuất đồng bộ. Thiệu Hóa cũng là địa phương duy nhất của tỉnh Thanh Hóa, tổ chức được 2 hội nghị đánh giá xếp hạng sản phẩm OCOP, với 15 sản phẩm được công nhận 3 sao. Hiện tại, huyện Thiệu Hóa đã có 28 sản phẩm OCOP trong đó, có 7 sản phẩm 4 sao và nhiều sản phẩm khẳng định được vị thế trên thị thường.

Điều đáng ghi nhận đến nay, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã có 326 chủ thể, gồm 72 doanh nghiệp, 98 HTX, 9 tổ hợp tác và 147 hộ sản xuất, kinh doanh tham gia phát triển 436 sản phẩm OCOP. Trong đó, hầu hết các sản phẩm có thị trương tiêu thụ ổn định trong, ngoài tỉnh và 25 sản phẩm được tiêu thụ trên thị trường quốc tế. 

Đây là những minh chứng rõ nét cho thấy sức ảnh hưởng của chương trình đã thấm sâu, lan tỏa tới mọi thành phần kinh tế trong xã hội; không dừng lại ở đó, nó còn trở thành phong trào thi đua sâu, rộng trong nhân dân. Đồng thời, chất lượng của nhiều sản phẩm OCOP tỉnh Thanh Hóa luôn được đánh giá cao, có sức cạnh tranh trên thị trường.

Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Thanh Hóa, năm 2023, tỉnh Thanh Hóa đặt mục tiêu phát triển mới 120 sản phẩm OCOP. Song 11 tháng đầu năm đã phát triển được 144 sản phẩm mới thuộc các nhóm thực phẩm đồ uống, thủ công mỹ nghệ, dược liệu, của 128 chủ thể sản xuất, vượt 20% kế hoạch của năm. Điều này cho thấy nhận thức, ý thức triển khai chương trình của các địa phương, chủ thể trên địa bàn tỉnh rất tích cực, chủ động. Sản phẩm ngày càng phát triển, đa dạng, không chỉ là sinh kế của người dân, mà còn là con đường phát triển kinh tế đa dạng, phát huy lợi thế, tính đặc sắc và văn hóa của mỗi địa phương…

Là sản phẩm OCOP mới năm 2023, song Vịt Cổ Lũng đã trở thành "thương hiệu" hàng hóa nông nghiệp nổi tiếng mà bất kỳ du khách nào khi đặt chân đến vùng đất Pù Luông - Bá Thước đều mong muốn được thưởng thức. Hiện nay, Công ty TNHH Chăn nuôi vịt Cổ Lũng đang cung ứng giống vật tư, kỹ thuật nuôi Viet GAPH cho 120 hộ dân trên địa bàn xã Cổ Lũng phát triển tổng đàn khoảng 30.000 con/năm để tạo nguồn cung hàng hóa ồn định, chất lượng cho thị trường. Nhờ có kỹ thuật nuôi bảo đảm nên chất lượng sản phẩm vịt Cổ Lũng được người tiêu dùng đánh giá cao.

Tuy nhiên, bài toán đặt ra lúc này là, khi số lượng sản phẩm OCOP ngày càng tăng, việc quản lý, rà soát đánh giá sản phẩm ngày càng khó. Từ thực tiễn ấy, để bảo đảm phương châm tổ chức thực hiện Chương trình OCOP theo chiều sâu, chất lượng, không chạy theo thành tích mà mục tiêu phát triển sản phẩm OCOP giai đoạn 2021-2025 tỉnh Thanh Hóa đã chỉ rõ: Mỗi chủ thể có sản phẩm OCOP không chỉ bảo đảm giữ được chất lượng theo "sao" được công nhận mà còn phải chú trọng hoàn thiện và cải tiến để nâng cao giá trị sản phẩm, tăng sức cạnh tranh thị trường, từ đó mới tăng doanh thu và lợi nhuận.

Mặt khác, tuy sản phẩm khá phong phú nhưng vấn đề là tìm đầu ra cho các sản phẩm vẫn không ổn định. Nhiều HTX và chủ thể có sản phẩm mặc dù đã xây dựng được nhãn hiệu hàng hóa và dán tem truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Nhưng do chưa ký kết được hợp đồng tiêu thụ sản phẩm lâu dài nên chưa thể ổn định đầu ra.

Ông Bùi Công Anh, Phó Chánh Văn phòng Điều phối Chương trình XDNTM nhấn mạnh: Ngay ngày đầu triển khai thực hiện Quyết định số 148/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Thanh Hóa đã chủ trương "không chạy theo số lượng". Để hoàn thành mục tiêu phát triển hài hòa giữ lượng và chất trong xây dựng sản phẩm OCOP, các địa phương phải có kế hoạch phát triển sản phẩm chủ lực, sản phẩm đặc trưng, sản xuất gắn với phát triển vùng nguyên liệu. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã phối hợp với các sở, ngành liên quan và các địa phương tiếp tục tuyên truyền nâng cao nhận thức của cán bộ và người dân về mục tiêu, ý nghĩa của chương trình. 

Đơn vị cũng đang triển khai nhiều chương trình đào tạo nâng cao năng lực của chủ thể về quản trị, về tổ chức sản xuất, về xúc tiến thương mại nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP, quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm; tổ chức nhiều đợt xúc tiến thương mại quảng bá các sản phẩm OCOP thông qua các hội chợ, triển lãm, nhân rộng mô hình điểm bán hàng OCOP. Đồng thời tăng cường hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP, đặc biệt chú trọng nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP từ 3 sao lên 4 sao, từ 4 sao lên 5 sao.

Để sớm phát huy những ưu thế của Chương trình OCOP đối với phát triển kinh tế ở nông thôn, cần truyền thông cho cả toàn xã hội hiểu được mục đích, ý nghĩa của Chương trình OCOP, từ đó tạo động lực cho người sản xuất mạnh dạn đầu tư, phát triển các sản phẩm lợi thế của mỗi địa phương. 

Nhằm tiếp tục gìn giữ và tiếp tục phát triển Chương trình OCOP trong năm 2023 và các năm tiếp theo, Thanh Hóa cần hỗ trợ các chủ thể khắc phục các vấn đề như bao bì, nguồn gốc sản phẩm và sở hữu trí tuệ. Thanh Hóa cũng cần định hướng xuất khẩu các sản phẩm OCOP trên cơ sở tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất. 

Được biết, bên cạnh nội dung phát triển sản phẩm OCOP mới, tỉnh Thanh Hóa sẽ quan tâm, tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm OCOP và đẩy mạnh áp dụng chuyển đổi số trong chương trình OCOP. Đồng thời, tăng cường kiểm tra, giám sát chủ thể về quản lý, phát triển sản phẩm OCOP.

Có thể nói, ngoài mục đích phát triển kinh tế, Chương trình OCOP còn giúp giải quyết nhiều vấn đề quan trọng ở khu vực nông thôn, bao gồm: Giảm nghèo, giải quyết việc làm, an sinh xã hội, môi trường, phát huy trí tuệ sáng tạo, niềm tự hào của người dân và hình thành các tổ chức liên kết kinh tế cộng đồng bền vững.