Thanh Hóa hướng tới nông nghiệp xanh, giá trị gia tăng bền vững

Bước tiến mới trong tích tụ, tập trung đất đai

Thực hiện Nghị quyết số 13 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh (năm 2019) về tích tụ, tập trung đất đai, Thanh Hóa đã đạt được những kết quả ấn tượng. Lũy kế đến nay, diện tích đất sản xuất nông nghiệp được tích tụ, tập trung của tỉnh khoảng 60.000 ha, trong đó riêng giai đoạn 2021-2025 đạt khoảng 33.800 ha, vượt khoảng 5,6% so với kế hoạch đề ra. Đây là cơ sở quan trọng để phát triển sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao và cơ giới hóa đồng bộ.

Riêng năm 2025, Thanh Hóa đặt mục tiêu tích tụ thêm 4.340 ha đất, tạo điều kiện hình thành các vùng sản xuất tập trung, gắn sản xuất với chế biến và tiêu thụ nông sản. Những nỗ lực này không chỉ giúp giảm tình trạng manh mún ruộng đất mà còn mở ra hướng đi mới cho ngành trồng trọt, thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp.

Trên nền tảng tích tụ đất đai, nhiều mô hình trồng trọt tập trung đã phát huy hiệu quả rõ rệt. Tại các huyện Yên Định, Hoằng Hóa, Thiệu Hóa, Thọ Xuân, Nông Cống và Quảng Xương, các mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị trong trồng lúa lai, lúa thuần và lúa thương phẩm đã giúp nâng hiệu quả kinh tế tăng từ 1,2 đến 1,5 lần so với sản xuất thông thường. Lợi nhuận của nông dân tăng thêm 30 - 50 triệu đồng/ha.

Với cây ăn quả có múi như cam, bưởi ở các huyện Thọ Xuân, Thạch Thành, Như Xuân, thu nhập bình quân đạt khoảng 500 triệu đồng/ha, lợi nhuận khoảng 350 triệu đồng/ha. Một số địa phương còn phát triển mạnh rau an toàn, hoa công nghệ cao và cây thức ăn chăn nuôi. Đơn cử, diện tích rau an toàn của tỉnh đạt khoảng 14.000 ha, hoa cây cảnh công nghệ cao 420 ha, cây ăn quả tập trung 14.500 ha, cây thức ăn chăn nuôi 18.500 ha. Những con số này khẳng định quy mô và hướng đi bền vững của ngành trồng trọt Thanh Hóa, và cũng là minh chứng rõ ràng cho giá trị gia tăng mà sản xuất tập trung, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật mang lại.

Theo ước tính, giá trị sản xuất trên 1 ha trồng trọt của Thanh Hóa năm 2025 đạt 127 triệu đồng/ha, tăng 34,6% so với năm 2020. Quy mô giá trị sản xuất ngành trồng trọt cũng tăng từ 16.183 tỷ đồng năm 2020 lên gần 18.000 tỷ đồng năm 2025.

Không chỉ dừng ở sản lượng và giá trị, việc gắn kết sản xuất với chế biến, bao tiêu sản phẩm đã giúp nhiều địa phương chủ động thị trường đầu ra, giảm rủi ro cho nông dân. Các doanh nghiệp, hợp tác xã được khuyến khích tham gia sâu vào chuỗi liên kết, từ khâu sản xuất đến phân phối.

Ứng dụng công nghệ cao và hướng tới nông nghiệp xanh

Thanh Hóa đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao và sản xuất theo các tiêu chuẩn an toàn, hữu cơ, thân thiện môi trường. Công tác chứng nhận "vùng trồng", "chuỗi sản phẩm an toàn", tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP… cũng được mở rộng. Toàn tỉnh hiện có hơn 2.471 ha sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, gần 5.100 ha sản xuất hữu cơ, cùng hơn 13 ha đạt chứng nhận hữu cơ quốc tế.

Đặc biệt, tỉnh đã triển khai thí điểm mô hình sản xuất lúa gạo gắn với tạo tín chỉ carbon tại xã Yên Phong (Yên Định), với diện tích hơn 90 ha. Kết quả cho thấy, mỗi hecta lúa giảm phát thải khoảng 4,84 tấn CO₂, mở ra cơ hội mới trong phát triển nông nghiệp thích ứng biến đổi khí hậu. Năm 2025, Thanh Hóa dự kiến mở rộng mô hình lên 200 ha, hướng đến 50.000 ha vào năm 2030.

Tính đến giữa tháng 8/2025, Thanh Hóa đã gieo trồng xong vụ thu mùa với tổng diện tích 147.567 ha cây hàng năm, đạt 97,1% kế hoạch. Con số này cho thấy ngành trồng trọt đang duy trì ổn định diện tích gieo trồng, đồng thời nâng cao chất lượng và hiệu quả.

Không chỉ sản xuất theo hướng quy mô lớn, Thanh Hóa còn chú trọng xây dựng chuỗi liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ, đảm bảo sản phẩm không chỉ đủ về số lượng mà còn có chất lượng, tiêu chuẩn và thị trường ổn định. Toàn tỉnh hiện có khoảng 1.478 chuỗi liên kết trong toàn ngành trồng trọt, trong đó có 1.167 chuỗi liên kết từ sản xuất - sơ chế, chế biến - tiêu thụ sản phẩm. Việc này giúp giảm bớt đầu ra bị động cho nông sản, nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm trồng trọt.

Một trong những yếu tố then chốt để nâng cao giá trị sản xuất ngành trồng trọt là ứng dụng cơ giới hóa và công nghệ cao trong các khâu làm đất, gieo trồng, thu hoạch và vận chuyển. Theo báo chí Thanh Hóa, toàn tỉnh hiện có khoảng 94.135 máy móc các loại, và áp dụng cơ giới hóa cao trong khâu làm đất, thu hoạch, vận chuyển cho cây lúa và các loại cây trồng chính. Tuy nhiên, khâu gieo trồng cơ giới hóa còn thấp. Ví dụ ở cây lúa: làm đất đạt tới 98% cơ giới hóa, thu hoạch 82%, vận chuyển 79%, nhưng gieo trồng chỉ khoảng 22%.

Trong giai đoạn 2026 - 2030, Thanh Hóa đặt mục tiêu tích tụ thêm 50.000 ha đất nông nghiệp, tiếp tục mở rộng các vùng sản xuất hàng hóa tập trung, thu hút doanh nghiệp đầu tư chế biến nông sản quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao. Đây sẽ là động lực để nông sản xứ Thanh nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.

Với sự quyết liệt trong chỉ đạo và sự đồng thuận của người dân, ngành trồng trọt Thanh Hóa đang chứng minh hiệu quả từ việc tích tụ đất đai, phát triển sản xuất tập trung và ứng dụng công nghệ cao. Những mô hình thành công từ sản xuất lúa gạo, rau an toàn, cây ăn quả đến thí điểm tín chỉ carbon không chỉ giúp nâng cao giá trị sản xuất mà còn mở ra triển vọng phát triển nông nghiệp xanh, bền vững.

Hiệu quả sản xuất trồng trọt không chỉ mang lại thu nhập cao hơn cho nông dân mà còn tạo nền tảng để Thanh Hóa hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, thích ứng với biến đổi khí hậu, góp phần phát triển kinh tế nông thôn và đưa nông sản xứ Thanh vươn xa.