Tháo gỡ vướng mắc, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ODA và vay ưu đãi

Theo Bộ Tài chính, Nghị định 242/2025/NĐ-CP góp phần hoàn thiện khung pháp lý đồng bộ với Luật Đầu tư công 2024 và các luật liên quan.

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Quốc Phương, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính) nhấn mạnh, Nghị định 242 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng khi không chỉ tháo gỡ các điểm nghẽn trong huy động vốn ODA, vay ưu đãi mà còn thể hiện tinh thần cải cách mạnh mẽ về thể chế và chính sách của Chính phủ.

Nghị định 242/2025/NĐ-CP ra đời góp phần hoàn thiện khung pháp lý đồng bộ với Hiến pháp, Luật Đầu tư công 2024 và các luật liên quan; đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian phê duyệt, điều chỉnh và triển khai dự án; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tăng tính chủ động và trách nhiệm của các Bộ, ngành, địa phương; bổ sung cơ chế tháo gỡ vướng mắc cho doanh nghiệp nhà nước, đồng thời hài hòa với thông lệ quốc tế.

Hội thảo không chỉ là buổi phổ biến văn bản pháp luật mà còn là diễn đàn để các đại biểu trao đổi, thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm và đề xuất giải pháp nhằm triển khai Nghị định một cách hiệu quả. Đồng thời, là dịp lắng nghe ý kiến từ các Bộ, ngành, địa phương - những đơn vị trực tiếp thực thi; từ các cơ quan, doanh nghiệp - các chủ thể thụ hưởng; và từ các đối tác phát triển - những người đã, đang và sẽ tiếp tục đồng hành, hỗ trợ Việt Nam trên con đường phát triển.

Thay mặt Ban Tổ chức, ông Nguyễn Quốc Phương bày tỏ cảm ơn sự quan tâm và đồng hành của các nhà tài trợ song phương, đa phương và các tổ chức quốc tế đã hỗ trợ Việt Nam không chỉ về vốn mà còn về tri thức, công nghệ và kinh nghiệm quản lý.

"Về phía Bộ Tài chính, chúng tôi xin cam kết sẽ luôn đồng hành cùng các Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp và các đối tác phát triển, để kịp thời hướng dẫn, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc; đồng thời tiếp tục cải cách thể chế, chính sách, bảo đảm môi trường pháp lý minh bạch, thuận lợi, phù hợp với thông lệ quốc tế", ông Phương nói.

Nghị định số 242/2025/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý và sử dụng vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài được ban hành trong bối cảnh Luật Đầu tư công số 58/2024/QH15 có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, thay thế Luật Đầu tư công năm 2019. Luật mới bổ sung nhiều quy định về quản lý và sử dụng nguồn vốn ODA, vay ưu đãi, đồng thời giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết một số nội dung quan trọng.

Ngoài ra, Nghị định còn hoàn thiện cơ chế, tháo gỡ vướng mắc như làm rõ quy định về doanh nghiệp nhà nước sử dụng vốn ODA, vay ưu đãi, tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư công; bổ sung quy định xử lý tài sản, trang thiết bị do nhà tài trợ bàn giao để bảo đảm cơ sở pháp lý minh bạch; có điều khoản chuyển tiếp đối với hỗ trợ ngân sách có mục tiêu; bổ sung phân cấp chi ngân sách cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; cho phép thực hiện rút vốn trên môi trường điện tử, phù hợp với xu thế chuyển đổi số và yêu cầu của nhà tài trợ.

Nghị định số 242/2025/NĐ-CP tập trung vào 3 nhóm giải pháp lớn. Một là, đơn giản hóa thủ tục hành chính qua việc bãi bỏ nhiều quy định phê duyệt, thẩm định trung gian không cần thiết đối với dự án ODA, vay ưu đãi; rút gọn thủ tục điều chỉnh văn kiện dự án, chỉ yêu cầu lấy ý kiến Bộ Tài chính trong trường hợp tăng vốn lớn; đơn giản hóa quy trình tiếp nhận khoản vay, giao kế hoạch vốn, sử dụng vốn dư, lựa chọn ngân hàng phục vụ; giảm đáng kể các trường hợp phải điều chỉnh chủ trương đầu tư, giúp đẩy nhanh tiến độ dự án.

Nghị định phân cấp, phân quyền, trao quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A và nhiều dự án trước đây thuộc thẩm quyền Thủ tướng Chính phủ cho bộ, ngành, địa phương; giao cơ quan chủ quản thẩm quyền tham gia phần lớn các dự án khu vực, trừ một số lĩnh vực đặc thù; phân cấp cho cơ quan chủ quản quyết định việc sử dụng vốn dư và điều chỉnh dự án của doanh nghiệp nhà nước vay lại vốn ODA, vốn vay ưu đãi.

Nghị định cũng hoàn thiện cơ chế, tháo gỡ vướng mắc qua việc làm rõ quy định về doanh nghiệp nhà nước sử dụng vốn vay ODA, vay ưu đãi, tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư công; bổ sung quy định về xử lý tài sản, trang thiết bị do nhà tài trợ bàn giao, bảo đảm cơ sở pháp lý minh bạch…

Với các giải pháp trên, Nghị định 242/2025/NĐ-CP được kỳ vọng sẽ tăng cường tính chủ động và trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương; nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi; tiết kiệm thời gian, chi phí trong quản lý dự án; đáp ứng yêu cầu của Luật Đầu tư công 2024 và bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, qua đó tạo môi trường pháp lý minh bạch, thông thoáng, thuận lợi cho thu hút vốn nước ngoài, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và đẩy nhanh tiến độ các chương trình, dự án trọng điểm quốc gia.