Thị trường tín chỉ carbon ngày càng sôi động

Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon của Chính phủ được ban hành trong bối cảnh thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam bắt đầu có những bước phát triển nhanh và hứa hẹn tạo ra nhiều đột phá trong cả doanh thu và lợi nhuận.

Trên thực tế, dù mới bắt đầu thương mại hóa tín chỉ carbon khoảng 4-5 năm trở lại đây nhưng đến hiện nay, thị trường này đã khá sôi động.

Ở quy mô cấp vùng và cấp ngành, theo Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Tài nguyên và Môi trường, sau thành công của ngành lâm nghiệp khi hoàn tất chuyển nhượng 10,3 triệu tín chỉ carbon từ rừng cho Ngân hàng Thế giới (WB) với giá 51,5 triệu USD vào năm 2020 và chương trình khí sinh học của ngành chăn nuôi Việt Nam với 60 triệu USD thu được từ bán tín chỉ carbon (2020-2024), đến nay đã có hơn 300 chương trình, dự án tín chỉ carbon được đăng ký. Trong đó bao gồm 150 dự án với 40,2 triệu tín chỉ carbon đã đăng ký giao dịch trên thị trường quốc tế, hơn 270 dự án cơ chế phát triển sạch (CDM) được các doanh nghiệp đầu tư với khoảng 29,4 triệu tín chỉ carbon đã được phát hành.

Về phía doanh nghiệp, theo báo cáo của các đơn vị, hiện một số tập đoàn lớn như CT Group, Tín Thành đã tiên phong đầu tư các sàn giao dịch tín chỉ carbon và bắt đầu thu hút sự quan tâm của các doanh nghiệp trong việc đăng ký giao dịch khí thải và các loại tín chỉ carbon. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp khác như: BSB Nanotech, FPT IS, CTCP Net Zero Carbon, Lasuco… đã bắt đầu triển khai trên thực tế việc thương mại hóa tín chỉ carbon trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi, năng lượng sạch.

Điển hình, Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn (Lasuco) triển khai dự án giảm phát thải carbon tại vùng nguyên liệu mía Lam Sơn giữa Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn (Lasuco) và hai đối tác Nhật Bản là Công ty Idemitsu Kosan và Công ty Sagri đã diễn ra vào cuối năm 2024. Theo Lasuco, số lượng carbon Lasuco có thể thu được khi mở rộng 8.000ha có thể lên tới 480.000 tấn, tương ứng với 480.000 USD (tính theo giá 1 tín chỉ carbon thấp nhất là 1 USD) tương đường, khoảng 12 tỷ đồng, bằng 10% lợi nhuận của Lasuco hàng năm.

Còn Công ty cổ phần Net Zero Carbon hoạt động trong lĩnh vực tư vấn mua bán tín chỉ carbon, làm cầu nối để mua, bán tín chỉ giữa các bên có nhu cầu. Hiện Công ty đang hợp tác với các Tổ chức được chứng nhận được công nhận trên toàn cầu để xác minh tín chỉ carbon để đảm bảo rằng các tín chỉ được mua bán có chất lượng cao nhất. Công ty cổ phần Net Zero Carbon đã tiên phong triển khai thí điểm mô hình trồng lúa giảm phát thải tại tỉnh Đắk Lắk từ lúa với giá 20 USD/tấn giảm CO2. 

Trung tâm Hợp tác Quốc tế Nuôi trồng và Khai thác thủy sản bền vững (ICAFIS) cũng đang triển khai Chương trình “Blue Ocean - Blue Foods” hướng đến mục tiêu thúc đẩy phát triển các chuỗi kinh tế tuần hoàn từ rong biển, giúp tạo ra giá trị kinh tế và bảo vệ môi trường biển.

Thời gian qua, hàng trăm hộ nông dân, hợp tác xã tham gia các chương trình canh tác bền vững liên kết với doanh nghiệp đã nhận được “tiền tươi thóc thật” từ việc thực hành giảm trong canh tác lúa. Các nông dân, hợp tác xã tại huyện Châu Thành (An Giang), huyện Krông Ana (Đắk Lắk) đã nhận được hàng chục triệu đồng từ phía doanh nghiệp đầu tư phát triển tín chỉ carbon.

Cụ thể, mô hình trồng lúa phát thải thấp tại xã Bình Hoà, huyện Krông Ana đã đạt năng suất trung bình gần 11,7 tấn/ha, tăng hơn 0,93 tấn/ha so với mô hình đối chứng; chi phí đầu tư giảm được 2,9 triệu đồng/ha (giảm 9,44%) so với đối chứng. Lợi nhuận ròng của mô hình đạt gần 94,8 triệu đồng/ha, tăng trên 15,5 triệu đồng so với mô hình đối chứng (tương đương 19,55%).

Đặc biệt, 4 nông dân tại Hợp tác xã Vĩnh Bình (huyện châu Thành, tỉnh An Giang) đã tham gia mô hình canh tác lúa bền vững, giảm phát thải (mô hình BNS) với diện tích canh tác 8,49 ha trong vụ lúa thu đông 2024 đã nhận tổng số tiền thưởng 14,3 triệu đồng cho việc giảm được lượng phát thải khí nhà kính trong trồng lúa.

Nông dân đã nhận được những đồng tiền thưởng từ Công ty Netzero Carbon, đây cũng là tín hiệu để để nhân rộng mô hình canh tác lúa giảm phát thải ra những địa phương khác trong thời gian tới.

Ông Lê Minh Hoan, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn từng nhận định: Nông dân không chỉ bán sản phẩm mà còn bán cả cách thức sản xuất của mình, đặc biệt là thông qua việc giảm phát thải trong nông nghiệp, sản xuất nông nghiệp còn để bán tín chỉ carbon. Trong tương lai, thị trường mua bán tín chỉ carbon sẽ ngày sôi động, vì vậy nông nghiệp Việt Nam nói chung, doanh nghiệp và nông dân nói riêng cần phải đón đầu xu hướng này để tăng cao lợi nhuận.