Thị trường xuất bản Việt Nam mới đạt quy mô khoảng 4.000 tỷ đồng

Theo Hội Truyền thông số Việt Nam (VDCA), thống kê toàn cầu, thị trường xuất bản năm 2024 đạt khoảng 151 tỷ USD, trong đó ebook và audiobook chiếm tới 30% thị phần.

Còn tại Việt Nam, thị trường xuất bản hiện chỉ đạt quy mô khoảng 4.000 - 5.000 tỷ đồng, ebook hiện chỉ chiếm chưa đến 5% giá trị toàn ngành xuất bản. Nhưng với quy mô dân số hơn 100 triệu dân, ngành xuất bản Việt Nam hoàn toàn có thể phát triển lên mức 20.000 - 40.000 tỷ đồng. Như vậy, rõ ràng quy mô thị trường hiện chưa tương xứng với tiềm năng.

Có thể thấy, “mỏ vàng” này vẫn chưa được khai thác hiệu quả do vướng mắc về công nghệ, tư duy bảo thủ và đặc biệt là nạn xâm phạm bản quyền chưa được kiểm soát.

Tại Diễn đàn Xuất bản Số 2025, ông Nguyễn Thế Hùng, Giám đốc Công ty TNHH Điện tử Aki cho biết, xuất bản số hiện được xem là “mỏ vàng” toàn cầu, mở ra dư địa tăng trưởng lớn cho các doanh nghiệp nội dung. Thế nhưng có một thực tế hiện nay, tại Việt Nam, người đọc trẻ “đang bị quen dần với sản phẩm lậu”.

Việt Nam đang có khoảng 300.000 người đọc sách điện tử và con số gia tăng là 15%/năm. Nghịch lý hiện nay là thiếu nền tảng phân phối sách bản quyền. Tác giả không tìm được đầu ra, nhà xuất bản chưa cởi mở chia sẻ nội dung. Vì lẽ đó, bạn đọc trẻ như Gen Z, dù họ không muốn nhưng buộc phải quen dần với sản phẩm “lậu”. Từ đó vi phạm bản quyền, xói mòn thói quen trả tiền cho tri thức.

Bên cạnh đó, thiết bị chuyện biệt trong khi là trụ cột quan trọng trong ngành ebook, thì đến nay, các công cụ này vẫn chưa được sản xuất phổ biến tại Việt Nam dù trên thế giới, máy đọc sách đã xuất hiện từ những năm 2008.

Thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ sang nền kinh tế nội dung, nhưng một số nhà xuất bản còn chần chừ trong việc xuất bản ebook. Nếu không nhanh chóng đổi mới tư duy, cởi mở hơn trong xuất bản số, ngành xuất bản Việt Nam sẽ bị tụt lại phía sau, bỏ lỡ cơ hội tiếp cận thế hệ độc giả trẻ.

Ông Nguyễn Cảnh Bình, Chủ tịch HĐQT Alpha Books, đồng tình: Trước đây, một cuốn sách là một sản phẩm đơn lẻ, khép kín. Ngày nay, một nội dung có thể phát triển thành cả một hệ sinh thái: từ ebook, audiobook, bản tóm tắt, thẻ ghi nhớ, podcast cho đến video phân tích, lớp học trực tuyến. Tư duy xuất bản mới là "Product Line", thay vì chỉ đơn thuần "title by title". Điều này có nghĩa một cuốn sách giờ đây là điểm khởi đầu cho một dòng sản phẩm - một chuỗi nội dung đồng bộ, có thể phát triển liên tục theo nhu cầu của người dùng.

Do đó, trước những thay đổi nhanh chóng của ngành xuất bản toàn cầu dưới tác động của công nghệ số và trí tuệ nhân tạo, Việt Nam đang đứng trước nhu cầu cấp thiết phải đổi mới để thích ứng với hành vi tiêu dùng nội dung hiện đại. Ông Bình cho rằng cần có sự chuyển mình đồng bộ, từ tư duy biên tập, công nghệ, phân phối cho tới chiến lược liên kết chuỗi giá trị để hình thành những nhà xuất bản lớn có tầm nhìn dài hạn và khả năng dẫn dắt hệ sinh thái.

Theo ông Bình, giới xuất bản cũng cần tự làm mới mình bằng những sản phẩm thực sự hữu ích, đáp ứng đúng nhu cầu của người đọc thế nhưng chi phí cần dễ tiếp cận hơn, đồng thời có được trải nghiệm tốt hơn nhờ sự hỗ trợ của công nghệ.